doryforos europa: Σύλλογος Ποντίων Νυρεμβέργης: Ψηφιοποίηση αρχείου

Φωτο : Ως θεατρικός παραγωγός και ηθοποιός το 1919 στο Βατούμ. Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας.

Ο Σύλλογος Ποντίων Νυρεμβέργης (ΣΠΝ) ανακοινώνει την συμφωνία του με την κ. Κατερίνα Κουτσογιαννoπούλου*, η οποία του παραχωρεί ευγενώς και αποκλειστικά το σύνολο του αρχειακού υλικού του πατρός της, Δημητρίου Στ. Κουτσογιαννόπουλου, προκειμένου αυτό να ψηφιοποιηθεί, επιμεληθεί κατάλληλα και αναρτηθεί χρηστικά στο διαδίκτυο, με τη μέριμνα και ευθύνη του Συλλόγου, ο οποίος αναλαμβάνει τη χρηματοδότηση του παραπάνω προγράμματος.

Η ιστορική συλλογή Κουτσογιαννόπουλου, πνευματική ιδιοκτησία της κληρονόμου του, περιλαμβάνει βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά, χειρόγραφα, παρτιτούρες, φωτογραφίες και αλληλογραφίες, καλύπτοντας την περίοδο 1910-1970, με μεγάλο της μέρος να χαρακτηρίζεται ανέκδοτο και ανεπεξέργαστο ερευνητικά.

Μέλη του αρχείου έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς στο Αρχείο Πόντου, ενώ αποτέλεσαν πεδία έρευνας πολλών συγγραφέων και αναδιφών της θεματολογίας του.

Φωτο: Ως ενορχηστρωτής συμφωνικής ορχήστρας στην Τραπεζούντα το 1920

Πρόκειται για ιστορικό κληροδότημα τεκμηρίωσης ενός πολυσήμαντου πολιτικά, ανήσυχου πνευματικά, ρηξικέλευθου δημιουργικά βίου, του ακτιβιστή και οραματιστή ευπατρίδη Δημητρίου Στεφάνου Κουτσογιαννόπουλου, του οποίου η εμπειρογνωμοσύνη και κατάθεση υποδεικνύει μέχρι σήμερα δρόμους ευρύνοης ανάγνωσης της ορφικής γραμματείας των Ελλήνων του Πόντου.

Ο ίδιος δε, ως δημιουργός και κυρίως περιοδεύων διασώστης μελωδιών και λαϊκών αφηγημάτων του ποντιακού ελληνισμού, ανήκει δικαιωματικά στη χορεία των μεγάλων του ``εξωτερικού ρεπορτάζ`` της λαογραφίας μας, Μεριλιέ, Ευσταθιάδη, κλπ

(ο Δ.Σ.Κ δεν είχε τη δυνατότητα χρήσης τεχνολογικού εξοπλισμού στις επιτόπιες έρευνες και καταγραφές της μαρτυρίας των προσφύγων. Διέσωσε πάνω από εκατό μελωδίες και στιχουργικές απαγγελίες των προσφύγων, με την δια ζώσης χειρογραφή των ακουσμάτων στη βυζαντινή παρασημαντική!)

Φωτο: Ως επιμελητής του μουσικού σχολείου Ριζούντας ``ο Χρύσανθος`` το 1919

O Δημήτριος Σ. Κουτσογιαννόπουλος γεννήθηκε στην Αμισό το 1896 και σπούδασε μουσική στο Ωδείο Αθηνών. Με πατέρα πρωτοψάλτη της Ι.Μ Αμισού και άριστου της βυζαντινής ψαλτικής τέχνης, ο Δ.Σ.Κ ασχολήθηκε με την έρευνα και μεθερμηνεία της καλλιτεχνικής πραγματείας του ποντιακού ελληνισμού, καταγράφοντας στοιχεία της μούσας του σε δεκάδες ταξίδια και περιοδείες, τόσο σε πόλεις της Μ. Θάλασσας όσο και της Ελλάδας αργότερα. Έδωσε απαράμμιλο αγώνα για τη διάδοση και κατανόηση επιπλέον της ευρωπαϊκής- συμφωνικής μουσικής στον ελληνισμό του Πόντου. Συνθέτης ο ίδιος τραγουδιών, χορογραφίας και λογοτεχνημάτων, εκδότης εφημερίδων και περιοδικών, ιδρυτής διδασκαλείων μουσικής και χορού, καθηγητής στη μέση εκπαίδευση, διευθυντής ορχηστρών και ραδιοφωνικός παραγωγός, διοργανωτής συναυλιών, θεατρικών παραστάσεων και διαλέξεων σε Ρωσία-Ελλάδα-Πόντο, ο Δ.Σ.Κ σφράγισε την εποχή του ως πολυσχιδής, ανήσυχη και φωτεινή προσωπικότητα, αφοσιωμένη με πάθος στα των Ελλήνων του Πόντου και της αναδυόμενης αστικής τους τάξης.

Ανεκτίμητη επιπλέον ας θεωρηθεί η συμμετοχή του στην καταγραφή λαογραφικών στοιχείων της Μακεδονίας, με συνεργάτιδα τη σύζυγό του Ελένη Ψωμά τη δεκαετία του 1950.

Ο ποντιακός ελληνισμός, του οφείλει ευγνωμοσύνη και πολλαπλή αναγνώριση της προσφοράς του σε αυτόν καθώς παρέμεινε άγνωστος , εν πολλοίς, της μελέτης και αναφορών του.

Φωτο: Ως διοργανωτής καλλιτεχνικών παραστάσεων στην Αμισό το 1919

Η δημιουργική διαδρομή του, η οποία περιέλαβε και την περιπέτειά του ως αντάρτης στα βουνά του Πόντου το 1916!, κάλυψε όλες τις δεκαετίες του εικοστού αιώνα, μέχρι και τον θάνατό του στην Αθήνα το 1980.

Η συνέργεια του Σ.Π Νυρεμβέργης με την κ. Κουτσογιαννοπούλου, αποκαθιστά κατ` αναλογία την αναγνώριση της ιστορικότητας του έργου του πατρός της, ικανοποιώντας την στόχευση της συλλογικότητάς μας για επιλεγμένες πρωτοβουλίες πολιτισμικής διάδρασης.

Η αποκάλυψη και ελεύθερη διάθεση στο επιστημονικό και όχι μόνο κοινό, πηγών βιωματικών καταγραφών και έντυπων ντοκουμέντων από τον Πόντο και την Ελλάδα των αρχών του 20ου αιώνα, όπως επί παραδείγματι η δημιουργία, περισυλλογή και αποθησαυρισμός του Δ. Σ. Κουτσογιαννόπουλου, είναι αυτονόητη, σημαντική και αδιαπραγμάτευτη υποχρέωση για κάτοχους και ευρώντες.

Φωτο Ως καταγράφων μουσικές μαρτυρίες προσφύγων το 1921 στη Δραπετσώνα.

Στο βαθμό δε της δική μας αντίληψης περί της μουσικοθεατρικής γραμματείας των Ελλήνων του Πόντου, μπορούμε να υποστηρίξουμε πως ο ``θησαυρός`` Κουτσογιαννόπουλου, δύναται να επαναγράψει με μεγαλύτερη ευκρίνεια τα της λαϊκής μούσας των Ποντίων στον τελευταίο της μετασχηματισμό πριν την Έξοδο.

Ο Σύλλογος Ποντίων Νυρεμβέργης, συνάμα, διαθέτει το παραπάνω αρχειακό υλικό, ως έδρα για την εκπόνηση σχετιζόμενης διδακτορικής διατριβής, την οποία και θα επιχορηγήσει.

Για τον σκοπό αυτό δέχεται σχετικές αιτήσεις από μεταπτυχιακούς φοιτητές των μουσικών επιστημών, στην ηλεκτρονική διεύθυνση της γραμματείας του: maria.sidiropoulou@gmx.de.

Φωτο: Ως ζιπκοφόρος το 1927

Ο Σύλλογος Ποντίων Νυρεμβέργης-Cardinal Bessario, θα συνεχίσει να συνδράμει οικονομικά σε εκδόσεις βιβλίων, ψηφιοποιήσεων, μεταφράσεων και μεταπτυχιακών-διδακτορικών εργασιών, αφ` ενός υπόλογος στον συμβολισμό της διαδρομής του Βησσαρίωνα Γραμματικού-Cardinal Bessario, συμπολίτη και πρωτοπόρου του στη Νυρεμβέργη και αφετέρου ως προτροπή στις λοιπές συλλογικότητες του ποντιακού ελληνισμού για δράσεις δικαιολόγησης του ιστορικού ρόλου και της πολιτικής τους υπόστασης.

Φωτο Ως χοράρχης χορωδίας μακεδονικών τραγουδιών. Νέα Ιωνία Αθηνών 1946

Ο Σύλλογος Ποντίων Νυρεμβέργης, σημειώνει αναφορικά στους Συλλόγους Ποντίων της Ευρώπης, πως την τελευταία εικοσαετία ``επενδύθηκαν`` σε έξοδα χοροεσπερίδων από τους τελευταίους, συνολικά ποσά άνω των 350.000€ κατ` έτος. Με την αποταμίευση ενός ελάχιστου 10% από τα παραπάνω υπερβολικά κόστη, θα ήταν δυνατή η μετάφραση στη γερμανική, γαλλική και σουηδική γλώσσα, δεκάδων εκδόσεων περί των ζητημάτων του ποντιακού ελληνισμού στην αγορά της Ευρώπης, ενώ πολλοί μεταπτυχιακοί φοιτητές θα ενθαρρύνονταν με υποτροφίες εκπόνησης των επιστημονικών εργασιών τους.

*Η κ. Κατερίνα Κουτσογιαννοπούλου είναι λογοτέχνης. Ζει στην Αθήνα.

Της είμαστε ευγνώμονες.

Βοηθητικά:

(μαρτυρία κόρης Κουτσογιαννόπουλου)

Φωτο: Ως χοράρχης χορωδίας ποντιακών τραγουδιών. Σύλλογος Ποντίων Νίκαιας 1948

``Ο πατέρας μου αγάπησε πολύ την τέχνη: μουσική, χορό, θέατρο. Υπήρξε ηθοποιός, δάσκαλος μουσικής και χορού. Εκανε πολλά πράγματα στην ζωή του αλλά περισσότερο εργάστηκε επάνω στην ποντιακή μουσική και τον χορό.

Γεννήθηκε στην Αμισό του Πόντου το 1896. Ο πατέρας του Στέφανος Κουτσογιαννόπουλος ήταν από την Χίο και διετέλεσε πρωτοψάλτης στην Ιερά Μητρόπολη της Αμισού και αλλού και του οποίου διδάσκαλος στην βυζαντινή μουσική υπήρξε ο Γεώργιος Ραιδαιστηνός, πρωτοψάλτης της Μεγάλης Εκκλησίας. Η μητέρα του ήταν η Ολυμπία το γένος Λευκιάδου από τις Σαράντα Εκκλησίες Ανατολικής Θράκης. Είχε άλλα τέσσερα αδέλφια.

Φωτο: Το πρώτο ensemble ποντιακής λύρας, δ` εμπνεύσεως και διεύθυνσης Δ.Σ.Κ (Σύλλογος Ποντίων Νίκαιας 1948)

Το 1910 ήρθε στην Αθήνα και σπούδασε στο Ωδείο Αθηνών, 1910-1913 και 1920-1922. Το 1913 επέστρεψε στην Αμισό. Το 1916 ανέβηκε στα βουνά και έγινε αντάρτης. Το 1917 έδωσε την πρώτη του συναυλία στην Τραπεζούντα. Στα 1918, 1919, 1920 συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις στο Βατούμ, Νοβοροσίσκ, Πάφρα κ.ά. Διοργάνωσε συνολικά 35 εκδηλώσεις στον Πόντο και το Κουπάν.

Το 1920 επιστρέφει στην Αθήνα. Το 1921 αρχίζει να συλλέγει και να μελετά την μουσική των ποντιακών τραγουδιών. Γύρισε 128 πόλεις και χωριά της Μακεδονίας και Θράκης, από τον Εβρο ποταμό μέχρι την Φλώρινα. Περισυνέλεξε 100 μελωδίες ποντιακών τραγουδιών. Περισυνέλεξε επίσης 50 μελωδίες δημοτικών τραγουδιών της Βέροιας.

Από το 1925 μέχρι το 1971 διοργάνωσε 50 συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις και 40 ποντιακές συναυλίες και διαλέξεις σχεδόν σε όλη την Ελλάδα. Από το 1914 μέχρι το 1969 συνέθεσε 20 τετράφωνα τραγούδια, 10 λαογραφικά και λογοτεχνικά έργα που εξεδόθησαν και 15 που είναι ανέκδοτα. Από το 1922 μέχρι το 1974 δημοσίευε σε περιοδικά και εφημερίδες. Εξέδιδε ο ίδιος το περιοδικό "Οι φίλοι της ποντιακής μουσικής". Υπάρχουν βιβλία και περιοδικά με εργασίες του στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, όπως το Αρχείον Πόντου, η Γη του Πόντου (Δ. Ψαθά), Τοπάλ Οσμάν, Εγκυκλοπαίδεια Πυρσός κλπ.

Φωτο: Συγκρότηση παιδικής χορωδίας ποντιακών τραγουδιών. Έμπνευση-διεύθυνση Δ.Σ.Κ (Σύλλογος Ποντίων Νίκαιας 1956)

Διετέλεσε καθηγητής μουσικής στην μέση εκπαίδευση και έδωσε στα χρόνια 1946-1952 διαλέξεις σε 62 Γυμνάσια. Το 1940 παντρεύτηκε την Ελένη Ψωμά, συγγραφέα του λαογραφικού βιβλίου "Λαογραφικά Βεροίας και Περιοχής". Μαζί δημιούργησαν το 1952 την εκπομπή "Μακεδονική ώρα" στο ραδιόφωνο της τότε ΕΡΤ. Δημιούργησε επίσης την Ποντιακή Μουσική Σχολή στο Ωδείο της Νέας Ιωνίας το 1944.

Εχει διδάξει τους ποντιακούς χορούς σε σχολές κλασικού μπαλέτου όπως Ζουρούδη, Ρενιέρη, Πράτσικα, Λύκειο των Ελληνίδων, καθώς και σε σχολεία και ποντιακούς συλλόγους στην Αθήνα και Πειραιά. Επίσης δίδαξε χορούς και στο Θέατρο "Δόρα Στράτου".

Φωτο: Τακτικός συνεργάτης, διευθυντής χορωδίας ελληνικών τραγουδιών του σωματείου Παρνασσός

Εχει πάρει αρκετά βραβεία και επαίνους για το έργο του. Τα έτη 1929, 1936, 1937, 1938 και 1939 περιόδευσε το Αγιο Ορος σαν προσκυνητής και σαν ερευνητής, με αποτέλεσμα το αδημοσίευτο ακόμα έργο του "Πεζοπορώντας στον Άθωνα".

Έφυγε από την ζωή το 1980 σε ηλικία 84 χρόνων. Δυστυχώς δεν είχε την ευκαιρία να δει τους καρπούς των κόπων του, όμως, όπως ο ίδιος γράφει στο τέλος ενός άρθρου στο περιοδικό "Το ποντιακό θέατρο" το 1950, δικαιώνεται κατά κάποιο τρόπο. "Ετσι, αν μια μέρα τα παιδιά ή τα εγγόνια των σημερινών Ποντίων ακούσουν ποντιακά μοτίβα σε διάφορες συναυλίες ελληνικής μουσικής και παρακολουθήσουν κλασικούς χορούς ελληνικής εμπνεύσεως με πατήματα ποντιακών χορών, αυτό για μένα, που τότε θα βρίσκομαι στην αντίπερα όχθη της Αχερουσίας, θα είναι η μεγαλυτέρα μου ικανοποίησις".