«Ποιες συνέπειες έχει ο αποκλεισμός του Βοσπόρου από την Τουρκία;»

Deutsche Welle: «Ποιες συνέπειες έχει ο αποκλεισμός του Βοσπόρου από την Τουρκία;»

Η ανάλυση του Μonir Ghaedi αναφέρεται στην ενεργοποίηση της Συνθήκης του Μοντρέ από την Τουρκία, με την οποία περιορίζεται η διέλευση πολεμικών πλοίων της Ρωσίας από τη Μεσόγειο στη Μαύρη Θάλασσα. Ο κ. Ghaedi επικαλείται τη δήλωση του Τούρκου ΥΠΕΞ, Cavusoglu, περί πολέμου στην Ουκρανία, χαρακτηρισμός που έχει τη σημασία του, καθώς δίνει τη δυνατότητα στην Άγκυρα να ενεργοποιήσει τη Συνθήκη και να απαγορεύσει τη διέλευση ρωσικών πολεμικών πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα μέσω των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων.

Όπως αναφέρεται, ο θαλάσσιος διάδρομος μήκους 260 χμ. που σχηματίζεται από τα Στενά είναι η μόνη έξοδος από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας στη Μεσόγειο και πέραν αυτής. Περισσότερα από 3 εκατ. βαρέλια πετρελαίου, περίπου το 3% της ημερήσιας προσφοράς παγκοσμίως, τα οποία παράγονται στη Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν και το Καζακστάν, μεταφέρονται ημερησίως από αυτόν τον διάδρομο, όπως επίσης μεγάλες ποσότητες σιδήρου, χάλυβα και αγροτικών προϊόντων που μεταφέρονται από τις ακτές της Μαύρης Θάλασσας στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο.

Το δικαίωμα της Τουρκίας να κλείσει τα Στενά, δικαίωμα που απορρέει από τη Συνθήκη του Μοντρέ, έχει και περιορισμούς, διότι το Άρθρο 19 προβλέπει μια εξαίρεση: τα πολεμικά πλοία χωρών που διεξάγουν πόλεμο και τα οποία έχουν αποχωρήσει από τις βάσεις τους, μπορούν να επιστρέψουν σε αυτές, ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για χώρες της Μαύρης Θάλασσας. Αυτό σημαίνει ότι η Τουρκία δεν μπορεί να εμποδίσει τα ρωσικά πολεμικά πλοία να επιστρέψουν -μέσω του διαδρόμου που σχηματίζουν τα Στενά- στις βάσεις τους. Για παράδειγμα, πλοία που είναι καταχωρημένα σε χώρες της Μαύρης Θάλασσας αλλά αυτή τη στιγμή βρίσκονται στη Μεσόγειο, μπορούν να διασχίσουν τα Στενά για να επιστρέψουν στη χώρα τους. Αυτό ισχύει και για πλοία ή στόλους που ανήκουν σε βάση της Μεσογείου ή της Βόρειας ή της Βαλτικής Θάλασσας και θέλουν να εγκαταλείψουν τη Μαύρη Θάλασσα. Υπενθυμίζεται ότι με την προσάρτηση της Κριμαίας και της των ανατολικών ακτών της Μαύρης Θάλασσας, η Ρωσία έχει απευθείας πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα, κάτι που περιπλέκει τα πράγματα.

Εξαιτίας αυτής της εξαίρεσης στη Συνθήκη, είχαν διατυπωθεί αμφιβολίες -ήδη πριν ληφθεί η τουρκική απόφαση- για το αν η εφαρμογή της Συνθήκης θα έχει ουσιαστικό αντίκτυπο στον πόλεμο στην Ουκρανία. Με βάση τη Συνθήκη, τα πλοία που στέλνει η Ρωσία στη Μαύρη Θάλασσα ή αυτά που επιστρέφουν από τη Μαύρη Θάλασσα, πρέπει να παραμείνουν εκεί μέχρι τη λήξη του πολέμου, ενώ αυτά που δεν βρίσκονται στη Μαύρη Θάλασσα και δεν έχουν παραδοσιακά εκεί τη βάση τους, δεν επιτρέπεται να εισέλθουν σε αυτή. Κατά τον Τούρκο πρώην διπλωμάτη και αναλυτή στο Ίδρυμα Carnegie, Sinan Ülgen, η Ρωσία μέχρι τώρα είχε τη δυνατότητα ευελιξίας ως προς το πού θα βρίσκεται ο στόλος της και τα υποβρύχιά της, τώρα όμως δεν την έχει πια και θα πρέπει να αποφασίσει ποιες δυνάμεις της θα παραμείνουν στη Μαύρη Θάλασσα και ποιες στη Μεσόγειο. Σύμφωνα με τον Cornell Overfield, αναλυτή του Κέντρου Ναυτικών Αναλύσεων, αυτό που κάνει η Τουρκία μοιάζει με το μέτρο του αποκλεισμού των ρωσικών αεροσκαφών από τον εναέριο χώρο άλλων χωρών. Το κλείσιμο των Στενών μπορεί να μην έχει κανέναν αντίκτυπο στη στρατιωτική εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά είναι ο μόνος τρόπος για την Τουρκία να τιμωρήσει τη Ρωσία για την επίθεσή της και να δείξει ότι η ίδια σέβεται το διεθνές δίκαιο.