SZ: Ελλάδα-Τουρκία «Η διαμάχη που μεγαλώνει στη σκιά του πολέμου στην Ουκρανία»

Süddeutsche Zeitung: «Μεταξύ των εταίρων στο ΝΑΤΟ Τουρκίας και Ελλάδας εντείνεται η αντιπαλότητα»

Οι σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας επιδεινώνονται, χωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό στο παγκόσμιο πεδίο. Στη σκιά του πολέμου της Ουκρανίας και των διαδηλώσεων κατά της μαντίλας στο Ιράν, η Άγκυρα επαναλαμβάνει εδώ και μέρες την κατηγορία ότι η Αθήνα σταθμεύει στρατεύματα σε ορισμένα από τα νησιά της στο Αιγαίο που βρίσκονται στα ανοιχτά της Τουρκίας. Πρόκειται για νησιά στα οποία, σύμφωνα με τις διεθνείς συμφωνίες για την οριοθέτηση των συνόρων μεταξύ των δύο γειτονικών χωρών, η Ελλάδα δεν επιτρέπεται να διαθέτει Ένοπλες Δυνάμεις. «Θα υπερασπιστούμε τα δικαιώματα της χώρας μας έναντι της Ελλάδας», δήλωσε ο Τούρκος Πρόεδρος Recep Tayyip Erdoğan, ο οποίος χαρακτηρίζει αυτά τα νησιά ως κατειλημμένα από την Ελλάδα. «Και αν το θεωρήσουμε απαραίτητο, τότε θα το κάνουμε με όλα τα μέσα και τις μεθόδους που έχουμε στη διάθεσή μας».

Ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης χαρακτήρισε το σενάριο της τουρκικής απειλής «εντελώς παράλογο». Αλλά και η Ελλάδα σπάνια χάνει την ευκαιρία να κατηγορήσει τη γειτονική της χώρα. Ο τόνος στη διαμάχη για την Προσφυγική Πολιτική έχει επίσης ενταθεί: Τα δυτικά χερσαία και θαλάσσια σύνορα της Τουρκίας είναι ένας από τους λίγους δρόμους που έχουν οι πρόσφυγες για να φτάσουν στην Ελλάδα και κατ’ επέκταση στην ΕΕ. Η Άγκυρα κατηγορεί την Αθήνα για συστηματική πολιτική Pushbacks, ενώ η ελληνική πλευρά ισχυρίζεται ότι η Τουρκία ενθαρρύνει τους πρόσφυγες να διασχίσουν τα ελληνικά σύνορα και παραβιάζει τη Συμφωνία της με την ΕΕ για τους Πρόσφυγες. Ο Erdoğan χρησιμοποιεί όσους αναζητούν προστασία «ως όπλα», είναι το επιχείρημα της Αθήνας.

Τόσο η κυβέρνηση των ΗΠΑ όσο και το ΝΑΤΟ τάχθηκαν υπέρ της αυτοσυγκράτησης μεταξύ των εχθρικών εταίρων στο ΝΑΤΟ. Όμως η διαμάχη για τα νησιά βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο προσκήνιο. Ο Erdoğan και ο Υπουργός Άμυνας του Hulusi Akar χρησιμοποιούν κάθε ευκαιρία για να απειλήσουν την Αθήνα. Ο αρχηγός του τουρκικού κράτους έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να ανταγωνιστεί στρατιωτικά την Τουρκία και προειδοποίησε ότι ο τουρκικός Στρατός θα μπορούσε «ξαφνικά εν τω μέσω της νυκτός» να δημιουργήσει τετελεσμένα. Αυτό έγινε αντιληπτό ως απειλή για την κατάληψη ορισμένων από αυτά τα ελληνικά νησιά.

Σάλο προκαλεί αυτήν την περίοδο στα τουρκικά ΜΜΕ μια φωτογραφία, στην οποία φαίνεται ένα φερόμενο ελληνικό αποβατικό πλοίο να ξεφορτώνει δεκάδες τεθωρακισμένα στρατιωτικά οχήματα σε λιμάνι. Σύμφωνα με τις πληροφορίες της Τουρκίας, πρόκειται για τεθωρακισμένα που παραδόθηκαν στην Αθήνα από τις ΗΠΑ και σταθμεύουν πλέον στη Λέσβο και τη Σάμο. Η Άγκυρα κάλεσε τον Έλληνα Πρέσβη και του διαμαρτυρήθηκε για παραβίαση διεθνών συνθηκών που υπογράφτηκαν μετά τον Α’ και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ρυθμίζουν την οριοθέτηση των συνόρων στο Αιγαίο.

Αναμφίβολα ο Erdoğan, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να διεξάγει εκλογές το αργότερο τον Ιούνιο του επόμενου έτους, επιδιώκει μέσω της επιθετικής του στάσης να εξυπηρετήσει εσωτερικούς πολιτικούς στόχους. Θέλει να ικανοποιήσει τον τουρκικό εθνικισμό εκμεταλλευόμενος την εδώ και δεκαετίες τεταμένη σχέση με τους Έλληνες. Είναι όμως επίσης αναμφισβήτητο ότι η ισορροπία δυνάμεων στο Αιγαίο μετατοπίζεται εις βάρος της Τουρκίας. Επί χρόνια η Άγκυρα παρουσιάζει εαυτήν ως κυρίαρχη δύναμη στην Ανατολική Μεσόγειο, κάτω από το βυθό της οποίας φέρονται να υπάρχουν κοιτάσματα πρώτων υλών.

Εν τω μεταξύ, το ενδιαφέρον της Ουάσιγκτον έχει μετατοπιστεί από την Άγκυρα στην Αθήνα. Οι ΗΠΑ δείχνουν σημάδια κόπωσης στις σχέσεις τους με την Τουρκία, έναν εταίρο στο ΝΑΤΟ που είναι μεν σημαντικός, είναι όμως και δύσκολος. Παράλληλα, διευρύνουν τις σχέσεις τους με την Ελλάδα, αυξάνοντας τους τελευταίους μήνες τη στρατιωτική τους παρουσία εκεί και επεκτείνοντας τις βάσεις τους. Επίσης η Ουάσιγκτον προμηθεύει την Αθήνα με περισσότερα όπλα. Ανάμεσά τους είναι τα F-35, το πιο σύγχρονο μαχητικό αεροσκάφος της Δύσης. Αλλά και η Γαλλία προμηθεύει την Ελλάδα με αεροσκάφη τύπου Rafale.

Η Άγκυρα, αντίθετα, δεν θα πάρει τα F-35 από τις ΗΠΑ μετά την αγορά ενός ρωσικού συστήματος αεράμυνας. Η Τουρκία λοιπόν απειλείται να μείνει πίσω από την Ελλάδα στην Πολεμική Αεροπορία. Ως μεταβατική λύση θέλει τώρα να αγοράσει 40 νέα αεροσκάφη F-16 από τις ΗΠΑ και 80 κιτ αναβάθμισης των υπαρχόντων τουρκικών F-16. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Joe Biden φαίνεται να υποστηρίζει το τουρκικό αίτημα. Ωστόσο, τα σχέδια συναντούν την αντίσταση του Κοινοβουλίου στις ΗΠΑ.

Προς περαιτέρω ενόχληση του Ερντογάν, οι ΗΠΑ ήραν πρόσφατα το εμπάργκο όπλων σε βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Για πρώτη φορά από το 1987 μπορεί πλέον να αποκτήσει χωρίς περιορισμούς όπλα από τις ΗΠΑ. Η εξέλιξη αυτή ενδεχομένως να μετατοπίσει περαιτέρω την ισορροπία δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο σε βάρος της Τουρκίας. Η Άγκυρα έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα αυξήσει τον αριθμό των στρατιωτών της στη Βόρεια Κύπρο. Το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών προειδοποίησε για κούρσα εξοπλισμών στο νησί, το οποίο είναι διχασμένο από το 1974. Η «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» (sic) στο Βορρά αναγνωρίζεται διεθνώς ως κράτος μόνο από την Άγκυρα.