«Αγάπη αλά ελληνικά», μία λογοτεχνική περιήγηση στην Ελλάδα

Στο νέο του βιβλίο Agápi und Érotas, ο Αντρέας Ντέφνερ μας ταξιδεύει σε γωνιές της Ελλάδας που δεν χωρούν σε τουριστικούς οδηγούς. Iστορίες αγάπης, ανατροπές, εκπλήξεις.

Του Διογένη Δημητρακόπουλου Ανταποκριτή της DW στη Θεσσαλονίκη. Ασχολείται με οικονομικά και κοινωνικά θέματα.

Η σειρά των βιβλίων του Αντρέας Ντέφνερ ξεκίνησε με το «Ελληνικό καφεμαντείο», συνεχίστηκε με το «Φιλότιμο!» και τα προϊόντα «Made in Greece», αλλά και τα μικρά καθημερινά «Psematákia». Με το «Agápi und Érotas» κλείνει ένας λογοτεχνικός κύκλος σχεδόν δύο δεκαετιών με επίκεντρο την αγάπη σε όλες της τις μορφές – από τον ρομαντικό έρωτα έως την ανιδιοτελή, πνευματική αγάπη μέσα από τη φιλοσοφία ζωής των Ελλήνων.

Στα μονοπάτια της ελληνικής καρδιάς

Από τoν πολυ-στυλιστικό ναό του Κώστα Παπαθεοδώρου στη Μαντινεία, που συνδυάζει την ορθόδοξη παράδοση με στοιχεία της αρχαίας Ελλάδας , όπου, όπως μας λέει ο Ντέφνερ, «εκεί η αγάπη εκφράζεται σε όλες της τις μορφές» μέχρι την ιστορία του «μπουγατσά-μάστορα» Φίλιππου Μπαντή στη Θεσσαλονίκη, που εργάζεται «με το ίδιο μεράκι κάθε μέρα»,  ο Αντρέας Ντέφνερ μοιράζεται στιγμές που ισορροπούν ανάμεσα στο χιούμορ, τη συγκίνηση και την ελληνική φιλοσοφία για τη ζωή, με ιστορίες που μόνο η ζωή γράφει. Το βιβλίο ξεκινά με μια αναφορά στο «Συμπόσιο» του Πλάτωνα και τη φύση της αγάπης. Από την «ευγενή» αγάπη του Παυσανία μέχρι τον Σωκράτη που βλέπει τον έρωτα ως γέφυρα ανάμεσα στους θνητούς και το θείο.

«Αγάπη και έρωτας» είναι ο τίτλος του νέου βιβλίου του Αντρέας Ντέφνερ

«Διαπίστωσα ότι στα ελληνικά υπάρχουν πολλές διαφορετικές λέξεις για την έννοια που στα γερμανικά περιγράφουμε με μία μόνο λέξη: Liebe. Αγάπη, έρωτας, φιλία», αναφέρει μιλώντας στην Deutsche Welle o Aντρέας Ντέφνερ. «Είναι πιο ουσιαστική από το γερμανικό 'Liebe'. Ένας φίλος μου στην Αθήνα, όταν του είπα ότι το βιβλίο θα λέγεται 'Agapi και Erotas', γέλασε και είπε: Εσείς το λέτε μόνο 'Liebe' γιατί το εννοείτε πάντα σοβαρά», προσθέτει.

Το βιβλίο με μικροαφηγήσεις περιπλανάται ανά την Ελλάδα. Στην Ήπειρο με φόντο την ορεινή φύση και τις τοπικές ταβέρνες, στον Όλυμπο με μυθικές ιστορίες, στο «χάος» των Αθηνών και σε μια ρομαντική ιστορία στον Μάνεση Αργολίδας. Δεν λείπουν οι πολλαπλές αναφορές του συγγραφέα στο Ναύπλιο και στη Θεσσαλονίκη, η οποία εκτός από την μπουγάτσα πρωταγωνιστεί και με τη μουσική, τα κεραμικά και το Μετρό της, με τις ομορφιές αλλά και τις αρρυθμίες της. Σε κάθε κεφάλαιο παρατίθεται μια ιδιαίτερη ελληνική συνταγή, αλλά και στίχοι από ένα ελληνικό ερωτικό τραγούδι.

Ο Ντέφνερ δεν χαρίζεται στις αδυναμίες της Ελλάδας, παρότι η ματιά του παραμένει γεμάτη αγάπη. Με σατιρικό, αλλά και καυστικό ύφος, καταγράφει σκηνές που αποτυπώνουν χρόνιες παθογένειες, όπως η γραφειοκρατική παραδοξότητα, το κυκλοφοριακό και οι καθυστερήσεις των έργων στην Αθήνα, αλλά και η απροθυμία για υπεύθυνη οδική συμπεριφορά. Στη συζήτησή μας δεν έκρυψε την αγωνία και την απογοήτευσή του για τις μεγάλες πυρκαγιές στην Ελλάδα και αυτό το καλοκαίρι.

Μακριά από τα στερεότυπα και τον υπερ-τουρισμό

Η σειρά των βιβλίων του Ντέφνερ που περιλαμβάνουν περιπάτους στην Ελλάδα της κρίσης κλείνει με το «Αγάπη και Έρωτας». Επειδή η κρίση αποτελεί παρελθόν; «Όχι εντελώς, αλλά η χώρα βρίσκεται πλέον σε καλό δρόμο. Η οικονομική κρίση έχει σε μεγάλο βαθμό μείνει πίσω μας, αν και πάντα υπάρχουν προκλήσεις, όπως σε όλες τις χώρες», απαντά. «Η ζωή δεν είναι πάντα απλή και προβλέψιμη – το ίδιο ισχύει και για την αγάπη και την οικονομία. Κατά την κρίση ακούγονταν πολλά στερεότυπα, όπως ότι οι Έλληνες είναι τεμπέληδες. Αυτό ήταν λάθος τότε και τώρα δεν το λέει κανείς. Επίσης, στην Ελλάδα υπάρχει μια πιο φιλοσοφική προσέγγιση στην αγάπη και στη ζωή. Δεν ακολουθείς απλώς τον 'μέσο όρο', αλλά κοιτάς πιο βαθιά» επισημαίνει ο Ντέφνερ. 

Στα πρώτα χρόνια τον εξέπλητταν διάφορες συνήθειες, όπως η έλλειψη αυτού που οι Γερμανοί λένε «ακρίβεια» στον χρόνο, κάτι που ο ίδιος το βλέπει πια ως «ευελιξία». «Δεν είναι θέμα καλύτερου ή χειρότερου χαρακτήρα, οι άνθρωποι είναι απλώς διαφορετικοί. Αν το αποδεχτείς, συνεννοείσαι πολύ καλύτερα και οι διαφορές σχεδόν εξαφανίζονται», τονίζει ο Γερμανός συγγραφέας.

Μέσα από τη ματιά ενός Γερμανού που αγαπά την Ελλάδα σαν δεύτερη πατρίδα του, ο Ντέφνερ δείχνει ότι η αληθινή της ψυχή βρίσκεται στις κουβέντες στα καφενεία, στο μοίρασμα ενός πιάτου, στην ιστορία που σου λέει ένας άγνωστος στο δρόμο. «Αν, για παράδειγμα, αποβιβαστούν 18.000 τουρίστες σε μια μέρα στη Σαντορίνη, χάνεται η μαγεία – και για τους τουρίστες και για τους ντόπιους» λέει χαρακτηριστικά. «Είναι πολύ πιο όμορφο να κάθεσαι σε ένα καφενείο χωριού με τους κατοίκους. Ο τουρισμός δεν πρέπει να κυριαρχεί σε όλα, γιατί μπορεί να διώξει τους ντόπιους από τον τόπο τους, όπως έχει συμβεί αλλού».

Η Ελλάδα πέρα από τις καρτ ποστάλ

Το Agápi und Érotas δεν είναι ένας τουριστικός οδηγός. Είναι μια συλλογή ανθρώπινων συναντήσεων και τοπίων, γεμάτων γεύσεις και μουσική. «Θέλω να δείξω την καθημερινότητα όπως πραγματικά είναι, μακριά από το 'ήλιος και θάλασσα' της καρτ ποστάλ. Μέσα από μικρές ιστορίες ανακαλύπτεις ότι η καθημερινότητα μπορεί να είναι υπέροχη, αρκεί να την παρατηρείς. Αν αφεθείς να ζήσεις μια άλλη κουλτούρα, το ταξίδι αποκτά άλλο νόημα. Δεν είσαι απλώς τουρίστας, γίνεσαι μέρος της ζωής», παρατηρεί ο Ντέφνερ.

Το πρώτο του βιβλίο, εξομολογείται,  ήταν σαν ένα «ευχαριστώ» στους Έλληνες για όλα όσα έζησε. Και ίσως ούτε τα έξι βιβλία δεν φτάνουν τελικά για να πει «ευχαριστώ». «Ήδη γράφω ένα μυθιστόρημα που διαδραματίζεται στην επαρχία και την Αθήνα, αλλά έχει και ένα γερμανικό στοιχείο», αναφέρει. Πρόσφατα, ένα κομμάτι του βιβλίου του «Φιλότιμο!» μεταφράστηκε από Έλληνες μαθητές στη Θεσσαλονίκη και έπεται συνέχεια. Πρόσφατα επίσης αναδείχθηκε αντιπρόεδρος ενός νεότευκτου Φιλελληνικού Συλλόγου, στον οποίο συμμετέχουν ακόμα και βουλευτές. «Δεν είμαστε πολιτικό όργανο, αλλά σκοπεύουμε να ενισχύσουμε τις ελληνογερμανικές σχέσεις με εκδηλώσεις και συζητήσεις», λέει χαρακτηριστικά.

Ο Αντρέας Ντέφνερ στο τελευταίο του βιβλίο παραδίδει ένα πολυδιάστατο πορτραίτο της Ελλάδας, όπου η αγάπη, ο έρωτας και η φιλία συνυπάρχουν, όπως ακριβώς στη ζωή. Με πάθος, αλλά και με πολλές ατέλειες.