Άρθρο-αφιέρωμα της δημοσιογράφου Christiane Schlötzer στην Süddeutsche Zeitung αναφέρεται στους "Έλληνες του Görlitz"
Στο Γκέρλιτς (Γκαίρλιτς/Görlitz) πόλη στο κρατίδιο της Σαξωνίας στη
Γερμανία είχε οδηγηθεί το 1916, μεσούντος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το Δ΄ Σώμα του ελληνικού στρατού με 7.000 αξιωματικούς και οπλίτες, έπειτα από την κατάκτηση της Ανατολικής Μακεδονίας από τους Βουλγάρους.
Όπως αναφέρει ο Γεράσιμος Αλεξάτος στο βιβλίο του " Οι Έλληνες του Γκαίρλιτς 1916-1919" (ISΒΝ 978-960-467-173-1, Εκδοτικός Οίκος : ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ) "Η παράδοση του Σώματος στους Γερμανούς έγινε κατόπιν αφόρητων πιέσεων των δύο εμπόλεμων πλευρών (κυρίως των Γερμανοβουλγάρων αλλά και της Αντάντ, που είχαν επέμβει ένοπλα στην τυπικά ακόμη «ουδέτερη» Ελλάδα), κυριολεκτικά με το πιστόλι στον κρόταφο, και μετά την -εκ μέρους τού φιλομοναρχικού εθνικού κέντρου- ρητή απαγόρευση οποιασδήποτε ένοπλης αντίστασης. Από την ηγεσία τού εγκαταλελειμμένου στην τύχη του Σώματος, προκρίθηκε τότε αυτόβουλα η Γερμανία ως τόπος κατ' ευφημισμό «φιλοξενίας», προκειμένου να αποφευχθεί την τελευταία στιγμή η επώδυνη βουλγαρική αιχμαλωσία. Στην πραγματικότητα επρόκειτο για ιδιότυπη αιχμαλωσία, καθώς κανένας απολύτως δεν είχε το δικαίωμα να εγκαταλείψει το γερμανικό έδαφος καθ' όλη τη διάρκεια του πολέμου. Εάν εξαιρέσουμε τη μερίδα των φιλοβασιλικών και φιλογερμανών αξιωματικών, που απολάμβανε προνόμια (γιατί η μειονότητα των βενιζελικών αξιωματικών υπέστη στη Γερμανία άγριες διώξεις), οι στρατιώτες υπέφεραν επί μακρόν το μαρτύριο των στερήσεων, της ελλιπούς διατροφής και του αφόρητου κρύου στις παράγκες του στρατοπέδου, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 400 περίπου άτομα, τα περισσότερα από φυματίωση.
Η τύχη το έφερε η άφιξη των χιλιάδων στρατευμένων να είναι η πρώτη στην ιστορία μαζική συνάντηση Ελλήνων και Γερμανών επί γερμανικού εδάφους. Έτσι παρατηρήθηκαν αξιοπρόσεκτες παρεμβάσεις πολλών Γερμανών διανοούμενων φιλελλήνων στο στρατόπεδο του Γκαίρλιτς, που σκόπευαν κυρίως στη διενέργεια μελετών, ερευνών και ηχογραφήσεων (μεταξύ αυτών και η πρώτη καταγραφή μπουζουκιού παγκοσμίως), που σήμερα μόλις βγαίνουν στο φως προκαλώντας επιστημονικό και γενικότερο ενδιαφέρον . Αξιόλογη ήταν επίσης η πνευματική και πολιτισμική δραστηριότητα πολλών Ελλήνων αιχμαλώτων καλλιτεχνών και διανοουμένων (όπως ο αργότερα σπουδαίος θεατρικός συγγραφέας Βασίλης Ρώτας, ο λογοτέχνης Λέων Κουκούλας και ο ζωγράφος Παύλος Ροδοκανάκης). Αμέτρητα ήταν τα νήματα που συνέδεσαν τότε τους δύο λαούς με εκατοντάδες μικτούς γάμους και αρραβώνες, γεγονός που προκάλεσε μεγάλες αντιζηλίες ακόμα και συγκρούσεις, ενώ δεν έλλειψαν και οι προσπάθειες χρησιμοποίησης τού ελληνικού στρατεύματος για την επίτευξη πολιτικών και στρατιωτικών στόχων στο Μακεδονικό Μέτωπο και στην χωρισμένη τότε στα δύο και αλληλοσπαρασσόμενη Ελλάδα (Εθνικός Διχασμός).
Η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο, όταν μετά την ανακωχή οι βασιλικοί αξιωματικοί, φοβούμενοι αντίποινα, αρνούνταν να επιστρέψει το Σώμα στη βενιζελική Ελλάδα. Αυτό έδωσε το έναυσμα στους απελπισμένους στρατιώτες να πάρουν αθρόα μέρος στη γερμανική επανάσταση των Σπαρτακιστών (Ρόζα Λούξεμπουργκ), με αίτημα την άμεση επιστροφή στην πατρίδα. Μετά την -εν μέρει αιματηρή- αποτυχία της εξέγερσής τους, δραπέτευσαν άτακτα με κάθε μέσο και επέστρεψαν κατά ομάδες, ύστερα από αφάνταστες ταλαιπωρίες και με πολλά επί πλέον θύματα. Υπήρξαν οικογένειες που έψαχναν με αγγελίες στη Γερμανία τα στρατευμένα παιδιά τους εφτά ολόκληρα χρόνια μετά το τέλος του πολέμου. Όμως η «Οδύσσεια» των αιχμαλώτων του Γκαίρλιτς δεν σταμάτησε εκεί. Μετά την πολυπόθητη επιστροφή υπέστησαν διώξεις εκ μέρους των βενιζελικών αρχών, τη χλεύη και την άδικη κατηγορία της προδοσίας. Υπήρξαν μέχρι και θανατικές καταδίκες αξιωματικών, οι οποίες όμως δεν εκτελέστηκαν. Κατά μια παράδοξη ιστορική σύμπτωση, τριάντα περίπου χρόνια αργότερα, τα τραγικά γεγονότα επαναλήφθηκαν. 14.000 πολιτικοί πρόσφυγες, μετά το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου στην Ελλάδα (1949), κατέφυγαν στη ίδια ακριβώς πόλη. Το Γκαίρλιτς εν τω μεταξύ είχε διχοτομηθεί (1945), με σύνορο τον ποταμό Νάισε που διασχίζει την πόλη, και οι ανατολικές συνοικίες του είχαν παραχωρηθεί στην Πολωνία με το όνομα Ζγκοζέλετς (Zgorzelec). Έτσι στη χωρισμένη στα δύο πόλη, βρέθηκαν Έλληνες διαφορετικών γενεών -θύματα των δύο μεγάλων συρράξεων του 20ου αιώνα- που για πολλά χρόνια ούτε καν θα υποψιάζονται την ύπαρξη συμπατριωτών τους στην απέναντι όχθη".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.