Τι είναι το «Shutdown» στις ΗΠΑ και γιατί «κλείνει» η κυβέρνηση;

Το Shutdown (κυριολεκτικά «κλείσιμο» ή «αναστολή λειτουργίας») της ομοσπονδιακής κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών είναι ένα πολιτικό και δημοσιονομικό φαινόμενο που συμβαίνει όταν το Κογκρέσο δεν καταφέρει να συμφωνήσει και να ψηφίσει νομοσχέδιο για τη χρηματοδότηση των κυβερνητικών υπηρεσιών.

Η απλή εξήγηση

Κάθε χρόνο, η κυβέρνηση των ΗΠΑ χρειάζεται την έγκριση του Κογκρέσου (Βουλή και Γερουσία) για να χρηματοδοτήσει τις περισσότερες υπηρεσίες της για το επόμενο οικονομικό έτος, το οποίο ξεκινά την 1η Οκτωβρίου.

Αν μέχρι την 1η Οκτωβρίου (ή μέχρι τη λήξη μιας προσωρινής παράτασης) δεν ψηφιστεί ούτε ο πλήρης προϋπολογισμός ούτε κάποια βραχυπρόθεσμη παράταση χρηματοδότησης (Continuing Resolution), τότε δεν υπάρχει νόμιμη εξουσιοδότηση για να δαπανηθούν χρήματα.

Ο νόμος υποχρεώνει τις ομοσπονδιακές υπηρεσίες να διακόψουν τις μη-απαραίτητες δραστηριότητές τους. Αυτό ονομάζεται Shutdown.

Ποιοι Επηρεάζονται;

Η διακοπή δεν είναι πλήρης, καθώς ορισμένες λειτουργίες θεωρούνται «απαραίτητες» για την ασφάλεια και την προστασία της ζωής και της περιουσίας.

«Μη Απαραίτητοι» Υπάλληλοι: Εκατοντάδες χιλιάδες ομοσπονδιακοί υπάλληλοι τίθενται σε υποχρεωτική άδεια άνευ αποδοχών (furlough). Αυτό επηρεάζει π.χ. προσωπικό σε Εθνικά Πάρκα, Μουσεία, και υπηρεσίες που δεν σχετίζονται άμεσα με την ασφάλεια.

«Απαραίτητοι» Υπάλληλοι: Άλλοι, όπως οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας, οι στρατιωτικοί, και οι πράκτορες επιβολής του νόμου, συνεχίζουν να εργάζονται, αλλά χωρίς να πληρώνονται μέχρι να λήξει το shutdown και να εγκριθεί η αναδρομική τους πληρωμή.

Υπηρεσίες: Υπηρεσίες όπως η έκδοση διαβατηρίων/βίζας, η επεξεργασία δανείων για μικρές επιχειρήσεις ή οι ενισχύσεις διατροφής κινδυνεύουν να καθυστερήσουν ή να σταματήσουν, ανάλογα με τη διάρκεια του κλεισίματος.

Ποια είναι η αιτία;

Η βασική αιτία είναι η πολιτική διαφωνία μεταξύ Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών στο Κογκρέσο. Συνήθως, κάθε πλευρά χρησιμοποιεί την ψήφιση του προϋπολογισμού ως διαπραγματευτικό χαρτί για να πιέσει για την έγκριση ή την απόρριψη κάποιας σημαντικής πολιτικής (π.χ. θέματα υγείας, μετανάστευσης, ή χρηματοδότηση ενός συγκεκριμένου έργου).

Μόλις τα πολιτικά κόμματα καταλήξουν σε συμφωνία, ψηφίζουν ένα νομοσχέδιο χρηματοδότησης και το shutdown λήγει.

Η κεντρική διαφορά που οδήγησε στο τρέχον shutdown της αμερικανικής κυβέρνησης (το 2025) σχετίζεται κυρίως με την υγειονομική περίθαλψη και την πολιτική δύναμη στο Κογκρέσο.

Η κεντρική διαφορά των κομμάτων

Η βασική διαφωνία που προκάλεσε το shutdown και εμποδίζει τη συμφωνία χρηματοδότησης είναι η εξής:

Δημοκρατικοί (Democratic Party): Απαιτούν ως όρο για να ψηφίσουν το νομοσχέδιο χρηματοδότησης την επέκταση των φορολογικών πιστώσεων ασφάλισης υγείας που θεσπίστηκαν επί προεδρίας Μπάιντεν .

Αυτές οι πιστώσεις βοηθούν εκατομμύρια Αμερικανούς να καλύψουν το κόστος της ασφάλισης υγείας και λήγουν στο τέλος του έτους.

Ρεπουμπλικανοί (Republican Party): Αντιδρούν στην επέκταση αυτών των επιδοτήσεων, είτε λόγω του αυξημένου δημοσιονομικού κόστους { περίπου 350 δισεκατομμύρια δολάρια σε 10 χρόνια) είτε λόγω πολιτικής αντίθεσης στο Obamacare (πρόγραμμα Μπάιντεν). 

Επιμένουν ότι η κυβέρνηση πρέπει πρώτα να ανοίξει με μια απλή παράταση χρηματοδότησης και μετά να συζητηθεί το θέμα της υγείας.

Με απλά λόγια, οι Δημοκρατικοί κρατούν «όμηρο» το άνοιγμα της κυβέρνησης για να εξασφαλίσουν την επέκταση των επιδοτήσεων υγείας, ενώ οι Ρεπουμπλικανοί αρνούνται να δεχτούν τους όρους τους για να ψηφίσουν την παράταση.

Γιατί οι Ρεπουμπλικανοί δεν έχουν Πλειοψηφία (στην πράξη);

Ενώ οι Ρεπουμπλικανοί ελέγχουν θεωρητικά και τα δύο σώματα του Κογκρέσου (τη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία), στην πραγματικότητα δεν έχουν την απαραίτητη πλειοψηφία στη Γερουσία για να περάσουν τον προϋπολογισμό μόνοι τους.

Η πλειοψηφία της Γερουσίας: 

Για να περάσει ένα νομοσχέδιο δαπανών (όπως αυτό για τη χρηματοδότηση της κυβέρνησης) από τη Γερουσία, απαιτούνται συνήθως 60 ψήφοι για να ξεπεραστεί η τακτική του filibuster (παρεμπόδιση ψήφισης).

Η Κατανομή των Εδρών: Το τρέχον Κογκρέσο έχει μια πολύ μικρή πλειοψηφία Ρεπουμπλικανών στη Γερουσία (συνήθως γύρω στις 53 έδρες, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του 2024).

Το αδιέξοδο: Ακόμη και με την πλειοψηφία τους, οι Ρεπουμπλικανοί χρειάζονται επιπλέον ψήφους (περίπου 7) από τους Δημοκρατικούς για να φτάσουν τις 60 ψήφους και να εγκρίνουν τον προϋπολογισμό. Οι Δημοκρατικοί αρνούνται να δώσουν αυτές τις ψήφους, εκτός αν ικανοποιηθεί το αίτημά τους για την υγειονομική περίθαλψη.

Επομένως, το νομικό εμπόδιο των 60 ψήφων στη Γερουσία δίνει στους Δημοκρατικούς τη δύναμη να μπλοκάρουν τη χρηματοδότηση και να προκαλέσουν το shutdown, παρά το γεγονός ότι οι Ρεπουμπλικανοί έχουν ονομαστικά τον έλεγχο των δύο σωμάτων.