100 χρόνια από την γέννηση της Σοφίας Σολ

Mνημείο μπροστά από το
Πανεπιστήμιο Μονάχου

Tην Κυριακή 9 Μαίου συμπληρώνονται 100 χρόνια από την γέννηση της Σοφίας Σολ (Sophie Scholl).

Σήμερα Παρασκευή 7 Μαίου στην κεντρική είσοδο του Πανεπιστημίου του Μονάχου (Ludwig-Maximilians-Universität ) κατέθεσαν στην μνήμη της στεφάνι ο Πρωθυπουργός της Βαυαρίας Markus Söder και η Πρόεδρος της Βαυαρικής Βουλής Ilse Aigner.

Η Σόφι Σολ, το «Λευκό Ρόδο» και η νεανική αντίσταση στον φασισμό στη Γερμανία του '43

Στις 18 Φεβρουαρίου του 1943, η Σόφι Σολ (Sophie Scholl, 22 χρονών), ο αδερφός της Χανς (Hans Scholl, 25 χρονών) και ο Κρίστοφ Προμπστ (Christoph Probst, 24 χρονών), μέλη της γερμανικής νεολαιΐστικης αντιναζιστικής οργάνωσης "Λευκό Ρόδο" είχαν γίνει αντιληπτοί όταν έριξαν φυλλάδια αντιχιτλερικού περιεχομένου στους διαδρόμους του κτηρίου της σχολής τους. Συνελήφθησαν από την αστυνομία, ενώ στη συνέχεια ακολούθησαν οι συλλήψεις και άλλων

μελών της οργάνωσης.

Στις 22 Φεβρουαρίου του 1943 και κατόπιν μιας δίκης-παρωδίας καταδικάστηκαν σε θάνατο δια αποκεφαλισμού η Σόφι Σολ (Sophie Scholl, 22 χρονών), ο αδερφός της Χανς (Hans Scholl, 25 χρονών) και ο Κρίστοφ Προμπστ (Christoph Probst, 24 χρονών), μέλη της γερμανικής νεολαιΐστικης αντιναζιστικής οργάνωσης "Λευκό Ρόδο".

Τέσσερις ημέρες πριν, στις 18 Φεβρουαρίου του 1943, η Σόφι και ο Χανς είχαν γίνει αντιληπτοί όταν έριξαν φυλλάδια αντιχιτλερικού περιεχομένου στους διαδρόμους του κτηρίου της σχολής τους. Συνελήφθησαν από την αστυνομία, ενώ στη συνέχεια ακολούθησαν οι συλλήψεις και άλλων μελών της οργάνωσης. 

Το Λευκό Ρόδο έδρασε στη ναζιστική Γερμανία από τον Ιούνιο του 1942 μέχρι τον Φεβρουάριο του 1943 και είχε ως έδρα το Μόναχο. Τα μέλη του ήταν κυρίως φοιτητές και μαθητές. Στο διάστημα δράσης τους, οι νεολαίοι του Λευκού Ρόδου τύπωσαν και διένειμαν σε χιλιάδες αντίτυπα έξι φυλλάδια με τα οποία προσπάθησαν να αφυπνίσουν και να εξεγείρουν το γερμανικό λαό κατά του ναζιστικού καθεστώτος.

Τα βαθύτερα κίνητρα της οργάνωσης ήταν πνευματικά και ανθρωπιστικά, ενώ τα αδέρφια Σολ ήταν επηρεασμένα και από τις χριστιανικές λουθηρανικές καταβολές τους, καθώς θεωρούσαν ότι η ναζιστική βία στρέφεται πρωτίστως κατά των βασικών ευαγγελικών αξιών και της ίδιας της ανθρώπινης υπόστασης (κυρίως μετά τη διάδοση της είδησης για τη θανάτωση δεκάδων χιλιάδων ατόμων με νοητική υστέρηση, με τη χρήση δηλητηριωδών αερίων). 

Το πρώτο φυλλάδιο που τύπωσαν τα μέλη του Λευκού Ρόδου έγραφε μεταξύ άλλων:

"Ποιος από εμάς μπορεί να φανταστεί την ντροπή που θα πέσει επάνω μας και επάνω στα παιδιά μας όταν θα βγουν στο φως τα τρομερά εγκλήματα που ξεπερνούν την ανθρώπινη φαντασία;"

Στο δεύτερο έγραψαν:

"Μετά την κατάκτηση της Πολωνίας, 300.000 Εβραίοι δολοφονήθηκαν σ αυτή τη χώρα με τον πιο κτηνώδη τρόπο. Οι Γερμανοί κοιμούνται τον ηλίθιο ύπνο τους και ενθαρρύνουν τους φασίστες εγκληματίες."  

Η εκδίκηση για τις εκτελέσεις των νεαρών αντιστασιακών ήλθε από μέλη της οργάνωσης που είχαν γλυτώσει τις συλλήψεις. Οι δεύτεροι έβγαλαν λαθραία από τη Γερμανία το τελευταίο φυλλάδιο του Λευκού Ρόδου. Οι Σύμμαχοι το τύπωσαν σε εκατοντάδες χιλιάδες αντίτυπα, που τα έριξαν αεροπορικώς σε πόλεις του Γ' Ράιχ με τον τίτλο "Το Μανιφέστο των φοιτητών του Μονάχου".

Η Σόφι Σολ και οι συναγωνιστές της του Λευκού Ρόδου αποτελούν μία από τις ελάχιστες περιπτώσεις ενδογερμανικής αντίστασης στον Χίτλερ κατά τη ναζιστική περίοδο και ως εκ τούτου καταλαμβάνουν ιδιαίτερη θέση στη συλλογική μνήμη των σύγχρονων Γερμανών. Ίσως γιατί το παράδειγμά τους μειώνει τη ντροπή τους για τη γενιά των παππούδων τους οι οποίοι μερικές δεκαετίες πριν γοητεύτηκαν, φανατίστηκαν και μάτωσαν μέχρι τέλους για έναν παράφρονα κακοποιό και τη συμμορία του, αφού πρώτα μάτωσαν ανελέητα τους λαούς της υπόλοιπης Ευρώπης.

Επίκαιρο παραμένει μέχρι σήμερα το ερώτημα γιατί ένα κομμάτι της νεολαίας των σύγχρονων ευρωπαϊκών κοινωνιών είναι ευεπίφορο σε ρατσιστικές αντιλήψεις και προσελκύεται από ναζιστικά και φασιστικά κινήματα. Είναι το τεκμήριο της νεανικής ηλικίας η απόλυτη δικαιολογία για την ένταξη σε νεοναζιστικές δολοφονικές οργανώσεις;

Την απάντηση τη δίνει η Τράουντλ Γιούνγκε, η οποία διετέλεσε τελευταία γραμματέας του Χίτλερ μέχρι και τη μέρα της αυτοκτονίας του στο φύρερμπούνκερ του Βερολίνου. Όταν η Γιούνγκε προσλήφθηκε ως ιδιαιτέρα του Χίτλερ το 1942, ήταν μόλις 22 χρονών. Η δήλωσή της προέρχεται από την ταινία "Η Πτώση", που εν πολλοίς έχει βασιστεί στις μαρτυρίες της για τις τελευταίες μέρες στο χιτλερικό καταφύγιο της καγκελαρίας:

«Φυσικά, τα φριχτά πράγματα που άκουσα στη δίκη της Νυρεμβέργης… με συγκλόνισαν βαθύτατα. Αλλά δεν έβλεπα το συσχετισμό με το δικό μου παρελθόν. Ήμουν ικανοποιημένη που δεν έφταιγα προσωπικά και δεν γνώριζα όλα αυτά τα πράγματα… Μια μέρα όμως πέρασα μπροστά από το μνημείο που είχε στηθεί για τη Σόφι Σολ στη Φραντς-Γιόζεφ-Στράσε κι είδα ότι είχε γεννηθεί την ίδια ημερομηνία με μένα κι εκτελέστηκε τη χρονιά που άρχισα να δουλεύω για τον Χίτλερ. Εκείνη τη στιγμή αισθάνθηκα πραγματικά ότι δεν αποτελεί δικαιολογία το ότι ήμουν μικρή κι ότι θα μπορούσα να είχα καταλάβει.»

Οι τελευταίες μέρες της Σόφι Σολ έχουν αποτυπωθεί στην ομώνυμη βραβευμένη ταινία, με σκηνοθετική ακρίβεια και σεβασμό στα ιστορικά γεγονότα.

Η ταινία είναι βασισμένη σε αρχειακό υλικό της Γκεστάπο που ανακαλύφθηκε στα μέχρι πρότινος θαμμένα αρχεία της Ανατολικής Γερμανίας. Απέσπασε πολλές διακρίσεις, όπως: Υποψήφια για Οσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας (2005), Βραβείο Οικουμενικής Επιτροπής και Αργυρή Αρκτος Σκηνοθεσίας και Γυναικείας Ερμηνείας στο Φεστιβάλ Βερολίνου (2005), Βραβείο Κοινού και Βραβείο Γυναικείας Ερμηνείας στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Κινηματογράφου (2005), Βραβείο Κοινού και Γυναικείας Ερμηνείας στα Γερμανικά Κινηματογραφικά Βραβεία (2005).

Πηγές: efsyn.gr (με πληροφορίες και υλικό από JungleReport, Νόστιμον Ήμαρ και Flix)