Βασιλόπιτα: Τα είδη, η ιστορία και οι θερμίδες της

Toυ Μάνου Σιγανού (oloygeia.gr)

Bασιλόπιτα είναι η γνωστή σε όλους μας πίτα που παρασκευάζεται σε ορισμένες χώρες από τους χριστιανούς παραμονές της Πρωτοχρονιάς και κόβεται μετά την αλλαγή της χρονιάς. Υπάρχουν τρεις κυρίως παραλλαγές της βασιλόπιτας η πολίτικη, το  τσουρέκι και κέικ.

Sefan Lainis

Όλες περιέχουν αυγά, βούτυρο και γάλα. Η πολίτικη βασιλόπιτα γίνεται με προζύμι και μοσχοβολάει μαστίχα και μαχλέπι, τα οποία ενισχύουν τη γεύση και το άρωμα της βασιλόπιτας, ενώ μπαίνουν στο γλυκό αλεσμένα.

Τα βασικά υλικά της πολίτικης βασιλόπιτας είναι Αλεύρι, ζάχαρη, βούτυρο, γάλα, προζύμι, αυγά, μαστίχα, μαχλέπι, γλυκάνισο και σουσάμι για την επιφάνεια. Η συγκεκριμένη πίτα δεν ξεραίνεται σύντομα, όπως οι υπόλοιπες και μπορεί να συντηρηθεί μέχρι και δέκα μέρες με ευκολία.

Τοποθετήστε την στην ψωμιέρα και κάθε φορά κόβετε λεπτές φέτες για να τη σερβίρετε καθώς είναι πολύ χορταστική. Σε ο,τι αφορά τη σύστασή της περιέχει κορεσμένα από τα συστατικά ζωικής προέλευσης, υδατάνθρακες και ζάχαρη. Μας προσφέρει, επίσης, και κάποια αντιοξειδωτικά συστατικά λόγω των μπαχαρικών που περιέχει.  Στη γεύση της – κυριαρχούν άλλωστε τα μπαχαρικά.

Σε περιοχές της χώρας μας που εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από την Κωνσταντινούπολη και τη Μικρά Ασία συνηθίζεται η «πολίτικη». Σε άλλα μέρη επικρατούν άλλοι τρόποι παρασκευής με βάση τα μπαχαρικά κ.τλ.

Η βασιλόπιτα και τα είδη της

Η βασιλόπιτα τύπου τσουρέκι γίνεται με αλεύρι, ζάχαρη, βούτυρο, γάλα, μαγιά, αυγά, και ξύσμα πορτοκαλιού. Μοιάζει αρκετά με το πασχαλινό τσουρέκι με τη  διαφορά ότι έχει συνήθως λιγότερα αυγά και ότι δεν πλέκεται πλεξούδα, όπως το τσουρέκι. Διατηρείται 4 μέρες γιατί μετά ξεραίνεται. Περιέχει λίγο παραπάνω ζάχαρη συνήθως σε σχέση με την πολίτικη.

Τέλος, η βασιλόπιτα τύπου κέικ  γίνεται με αλεύρι, ζάχαρη, βούτυρο, μπέικιν πάουντερ, κονιάκ, αυγά, ξύσμα  πορτοκαλιού και βανίλια. Δεν διαφέρει πολύ από το απλό κέικ και αν πετύχει είναι αφράτη και νόστιμη. Δεν περιέχει γάλα όπως οι άλλοι δύο τύποι βασιλόπιτας, ενώ διατηρείται για μια εβδομάδα περίπου.

Κοινό χαρακτηριστικό όλων των τύπων πάντως είναι ότι στο εσωτερικό τους τοποθετείται το λεγόμενο φλουρί, ένα νόμισμα, συνήθως κοινό ή σε κάποιες περιπτώσεις χρυσό (κωσταντινάτο) ή ασημένιο.

Στη δυτική Μακεδονία συχνά η βασιλόπιτα είναι μια τυρόπιτα ή πρασόπιτα. Στην επαρχία, ανάλογα με το έθιμο, τοποθετείται στο εσωτερικό της βασιλόπιτας μικρό κομμάτι ελιάς ή  τυρί καθώς πιστεύεται ότι αυτό θα φέρει καλή τύχη στην παραγωγή. Συχνά γράφεται πάνω στη βασιλόπιτα ο αριθμός του νέου έτους, με ζάχαρη ή αμύδγαλα.

Οι θερμίδες τους

Βασιλόπιτα κέικ (1 κομμάτι): 420 θερμίδες

Βασιλόπιτα πολίτικη (1 κομμάτι): 380 θερμίδες

Βασιλόπιτα τσουρέκι: 1 κομμάτι (80 γρ.) Θερμίδες 255

Έχει διατροφικά οφέλη η βασιλόπιτα;

Με βάση τα συστατικά της ορισμένα από τα οφέλη της συνίστανται στα εξής:

Τα αυγά είναι μια καλή πηγή πρωτεΐνης, η οποία είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη και τη διατήρηση των μυών. Τα αυγά περιέχουν επίσης βιταμίνες και μέταλλα, όπως βιταμίνη Α, βιταμίνη D, βιταμίνη Β12, σίδηρο και ψευδάργυρο.

Γάλα: Το γάλα είναι μια καλή πηγή πρωτεΐνης, ασβεστίου και άλλων θρεπτικών συστατικών. Το γάλα περιέχει επίσης βιταμίνες και μέταλλα, όπως βιταμίνη D, βιταμίνη Β12, φώσφορο και κάλιο.

Βούτυρο: Το βούτυρο είναι μια καλή πηγή λίπους, το οποίο είναι απαραίτητο για την καλή λειτουργία του οργανισμού. Το βούτυρο περιέχει επίσης βιταμίνες και μέταλλα, όπως βιταμίνη Α, βιταμίνη D και βιταμίνη Β12.

Μπαχαρικά: Η κανέλα και τα άλλα μπαχαρικά που περιέχει αποτελούν μια καλή πηγή αντιοξειδωτικών, τα οποία βοηθούν στην προστασία του οργανισμού από τις ελεύθερες ρίζες.

Η ιστορία της

Το έθιμο της βασιλόπιτας είναι αρκετά παλαιό, ενώ σύμφωνα με τη Wikipedia προέρχεται από το τελούμενο στην αρχαία ελληνική εορτή των «Κρονίων» (και αργότερα των ρωμαϊκών «Σατουρναλίων») που παρέλαβαν οι Φράγκοι. Από τον Μέγα Βασίλειο προέρχεται η συνήθεια να τοποθετούμε μέσα στην πίτα ένα νόμισμα αλλά και η ανακήρυξη του «Βασιλιά της βραδιάς» του ατόμου που θα έβρισκε το φλουρί μια παράδοση που διατηρείται ακόμη και στις μέρες μας.

Ο Μέγας Βασίλειος σύμφωνα τουλάχιστον με την παράδοση για να επιστρέψει τα τιμαλφή σε όσους τα δικαιούνται έδωσε εντολή να παρασκευαστούν μικροί άρτοι εντός των οποίων τοποθέτησε νομίσματα και έπειτα τα μοίρασε στους κατοίκους την επομένη του εκκλησιασμού. Μάλιστα, και στη Γαλλία υπάρχει σχετικό έθιμο σχετικό αλλά δεν έχει σχέση με την Πρωτοχρονιά.