Το τέλος της Γερμανίας ως χώρα βιομηχανικής υπερδύναμης ;

Δημοσιεύτηκε στην σελίδα capital.gr

Το περασμένο φθινόπωρο διαδραματίστηκε η τελευταία πράξη της ιστορίας ενός εργοστασίου σωλήνων στο Ντίσελντορφ. Ολοκλήρωσε μια πορεία 124 ετών που ξεκίνησε στην περίοδο γερμανικής εκβιομηχάνισης και ξεπέρασε δύο παγκόσμιους πολέμους, αλλά δεν μπόρεσε να επιβιώσει από τον απόηχο της ενεργειακής κρίσης.

Κατά τη διάρκεια του τελευταίου χρόνου, έκλεισαν πολλά τέτοια εργοστάσια τονίζοντας την οδυνηρή πραγματικότητα που αντιμετωπίζει η Γερμανία: οι μέρες της ως βιομηχανική υπερδύναμη μπορεί να πλησιάζουν στο τέλος τους.

Η μεταποιητική παραγωγή στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης παρουσιάζει πτωτική τάση από το 2017 και η πτώση επιταχύνεται καθώς η ανταγωνιστικότητα διαβρώνεται.

"Δεν υπάρχει πολλή ελπίδα, αν είμαι ειλικρινής", είπε ο Stefan Klebert, διευθύνων σύμβουλος της GEA Group AG - ενός προμηθευτή μηχανημάτων κατασκευής που έχει τις ρίζες του στα τέλη του 1800. "Δεν είμαι σίγουρος ότι μπορούμε να σταματήσουμε αυτή την τάση. Πολλά πράγματα θα έπρεπε να αλλάξουν πολύ γρήγορα".

Τα θεμέλια της βιομηχανικής μηχανής της Γερμανίας έχουν πέσει σαν ντόμινο. Οι ΗΠΑ απομακρύνονται από την Ευρώπη και επιδιώκουν να ανταγωνιστούν τους υπερατλαντικούς συμμάχους τους για επενδύσεις για το κλίμα. Η Κίνα γίνεται μεγαλύτερος αντίπαλος και δεν είναι πλέον αχόρταγος αγοραστής γερμανικών προϊόντων. Το τελευταίο χτύπημα για ορισμένους βαρείς κατασκευαστές ήταν το τέλος των τεράστιων ποσοτήτων φθηνού ρωσικού φυσικού αερίου.

Παράλληλα με την παγκόσμια αστάθεια, η πολιτική παράλυση στο Βερολίνο εντείνει μακροχρόνια εσωτερικά ζητήματα, όπως η γήρανση του εργατικού δυναμικού και η γραφειοκρατία.

Το εκπαιδευτικό σύστημα, άλλοτε ισχυρό, είναι εμβληματικό της μακροπρόθεσμης έλλειψης επενδύσεων σε δημόσιες υπηρεσίες. Το ερευνητικό ινστιτούτο Ifo εκτιμά ότι η μείωση των μαθηματικών δεξιοτήτων θα κοστίσει στην οικονομία περίπου 14 τρισεκατομμύρια ευρώ (15 τρισεκατομμύρια δολάρια) σε παραγωγή μέχρι το τέλος του αιώνα.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η βιομηχανική καθοδική μετατόπιση πραγματοποιείται με μικρά βήματα, όπως η μείωση της επέκτασης και τα επενδυτικά σχέδια. Άλλα είναι πιο εμφανή, όπως η αλλαγή γραμμών παραγωγής και οι περικοπές του προσωπικού. Σε ακραίες περιπτώσεις - όπως το εργοστάσιο σωλήνων της Vallourec SACA, που κάποτε ήταν μέρος του εκπτωθέντος βιομηχανικού κολοσσού Mannesmann - η συνέπεια είναι το οριστικό κλείσιμο.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η βιομηχανική καθοδική μετατόπιση πραγματοποιείται με μικρά βήματα, όπως η μείωση της επέκτασης και τα επενδυτικά σχέδια. Άλλα είναι πιο εμφανή, όπως η αλλαγή γραμμών παραγωγής και το κλάδεμα του προσωπικού. Σε ακραίες περιπτώσεις - όπως το εργοστάσιο σωλήνων της Vallourec SACA, που κάποτε ήταν μέρος του εκπτωθέντος βιομηχανικού κολοσσού Mannesmann - η συνέπεια είναι οριστικό κλείσιμο.

Η Γερμανία εξακολουθεί να έχει ένα αξιοζήλευτο ρόστερ μικρών, ευέλικτων κατασκευαστών, και η Bundesbank και άλλοι απορρίπτουν την ιδέα ότι η πλήρης αποβιομηχάνιση είναι πολύ κοντά. Αλλά με τις μεταρρυθμίσεις που έχουν σταματήσει, δεν είναι σαφές τι θα επιβραδύνει την πτώση.

"Δεν είμαστε πλέον ανταγωνιστικοί", δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ σε εκδήλωση του Bloomberg. "Γινόμαστε φτωχότεροι γιατί δεν έχουμε ανάπτυξη. Έχουμε μείνει πίσω".

Η εξασθένιση της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας απειλεί να βυθίσει τη Γερμανία σε μια καθοδική πορεία, σύμφωνα με τη Maria Röttger, επικεφαλής της Michelin για τη Βόρεια Ευρώπη. Η γαλλική εταιρεία κατασκευής ελαστικών κλείνει δύο από τα γερμανικά εργοστάσιά της και μειώνει ένα τρίτο μέχρι το τέλος του 2025, σε μια κίνηση που θα επηρεάσει περισσότερους από 1.500 εργαζόμενους. Ο Αμερικανός αντίπαλος Goodyear έχει παρόμοια σχέδια για δύο εγκαταστάσεις.

Ένας από τους τομείς που επλήγησαν περισσότερο ήταν τα χημικά - άμεσο αποτέλεσμα της απώλειας φθηνού ρωσικού φυσικού αερίου από τη Γερμανία. Καθώς η μετάβαση στο καθαρό υδρογόνο εξακολουθεί να είναι αβέβαιη, σχεδόν μία στις 10 εταιρείες σχεδιάζει να σταματήσει οριστικά τις διαδικασίες παραγωγής, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της ένωσης βιομηχανίας VCI. Η BASF SE, ο μεγαλύτερος παραγωγός χημικών στην Ευρώπη, περικόπτει 2.600 θέσεις εργασίας και η Lanxess AG μειώνει το προσωπικό κατά 7%.

Η γραφειοκρατία της Γερμανίας επίσης δεν συμβαδίζει, ακόμη και όταν οι εταιρείες είναι έτοιμες να επενδύσουν. Η GEA εγκατέστησε ηλιακή ισχύ σε ένα εργοστάσιο στην πόλη Oelde της δυτικής Γερμανίας, όπου κατασκευάζει εξοπλισμό που μπορεί να διαχωρίσει την κρέμα από το γάλα. Ζήτησε άδειες για τροφοδοσία ρεύματος τον περασμένο Ιανουάριο, δύο μήνες πριν από την έναρξη της κατασκευής και εξακολουθεί να περιμένει την έγκριση — σχεδόν δύο χρόνια μετά την έναρξη του έργου.

Η Κίνα προκαλεί τώρα προβλήματα στη Γερμανία με διάφορους τρόπους. Εκτός από τη στρατηγική της στροφή προς την προηγμένη μεταποίηση, η επιβράδυνση της οικονομίας της ασιατικής υπερδύναμης μειώνει ακόμη περισσότερο τη ζήτηση για γερμανικά προϊόντα. Ταυτόχρονα, ο φθηνός ανταγωνισμός από την Κίνα ανησυχεί τις βιομηχανίες που είναι βασικές για την κλιματική μετάβαση της Γερμανίας – και όχι μόνο τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα.

Η Bundesbank κατέληξε στο συμπέρασμα σε μια έκθεση του Σεπτεμβρίου ότι μια πτώση στη μεταποίηση δεν είναι ανησυχητική εάν είναι σταδιακή.

Μια τέτοια τάση θα μπορούσε να σημαίνει το τέλος του δρόμου για πιο βασικούς κατασκευαστές όπως το εργοστάσιο σωλήνων στο Ντίσελντορφ. Ο Freitag, μέλος του συμβουλίου εργαζομένων του εργοστασίου, βοηθά τώρα στην προετοιμασία της έκτασης 90 εκταρίων προς πώληση. Μεγάλο μέρος του εξοπλισμού θα καταλήξει σε ένα διαλυτήριο, το οποίο "κάνει την καρδιά και τα μάτια μου να κλαίνε", όπως είπε χαρακτηριστικά.