150 χρόνια «Max und Moritz»

Πριν 150 χρόνια, στο τέλος Οκτωβρίου 1865 εμφανίστηκε η πρώτη έκδοση του «Max και Moritz». Ο πρώτος εκδότης, μη γνωρίζοντας ότι κάποτε θα γινόταν το διασημότερο παιδικό βιβλίο της Γερμανίας, απέρριψε την ιστορία του Wilhelm Busch. Ωστόσο, εδώ και πολύ καιρό η ιστορία «Max και Moritz» αποτελεί μέρος της γερμανικής πολιτιστικής κληρονομιάς.

Το βιβλίο που περιγράφει τις ζαβολιές των δυο κατεργάρηδων, του Max και του Moritz, είχε εξαρχής τεράστια εμπορική επιτυχία. Μεταφράστηκε σε 200 γλώσσες και διαλέκτους. Η πρώτη μετάφραση έγινε στα δανέζικα μόλις ένα χρόνο μετά την έκδοσή του, και λίγα χρόνια αργότερα το 1887 κυκλοφόρησε σε γιαπωνέζικη έκδοση.

Η επιτυχία του βιβλίου άφησε και τον ίδιο το συγγραφέα το έκπληκτο, αναφέρει η Eva Weissweiler, βιογράφος τού Wilhelm Busch. Κατά τη γνώμη της, η ιστορία του “Max και ο Moritz” δεν είναι οπωσδήποτε ένα παιδικό βιβλίο αλλά μάλλον ένα πολιτικό βιβλίο, στο οποίο ο Busch επικρίνει της συνθήκες της εποχής του.

Στηρίζει δε την άποψή της στο γεγονός ότι στη δεκαετία του 1860 υπήρχε μαζική μετανάστευση από τις φτωχές αγροτικές περιοχές προς την Αμερική. Πολλοί πάμφτωχοι εργάτες που ωστόσο είχαν πολλά παιδιά, τα άφηναν πίσω τους. Γι’ αυτό το λόγο και περιπλανιόντουσαν στην ύπαιθρο χιλιάδες παιδιά χωρίς γονείς, τα οποία εν μέρει έκλεβαν για να ζήσουν όπως έκαναν ο Max και ο Moritz». Έτσι, αν όντως υπάρχει μια «ηθική» προσέγγιση του συγγραφέα στην ιστορία «Max και Moritz», αυτή βρίσκεται στην κατεύθυνση όπου ο συγγραφέας καταγγέλνει -με γελαστό τρόπο- τις τρομερές κοινωνικές συνθήκες που δημιούργησαν οι ενήλικες.

Επειδή οι Max και Moritz πεθαίνουν -τους αλέθουν σε ένα μύλο-, η Eva Weissweiler υποστηρίζει πως ούτε και το τέλος τους απέχει από την πραγματικότητα της εποχής. Τα παιδιά που συλλαμβανόντουσαν εκείνη την εποχή για μικροκλοπές κρατούνταν φυλακισμένα για δεκαετίες, ενώ οι κατ’ επανάληψη παραβάτες καταδικαζόντουσαν ακόμα και σε θάνατο. Είτε καταλήξει κάποιος από απαγχονισμό μέσα στη φυλακή είτε από την περιστροφή στο μύλο, ο θάνατος είναι θάνατος.

Ανεξάρτητα όμως από τον τρόπο που ερμηνεύει κανείς το βιβλίο, η εικονογραφημένη ιστορία του «Max και Moritz» θεωρείται ο προπομπός του σύγχρονου κόμικς, όπως αυτό προέκυψε τέλος του 19^ου αιώνα στις ΗΠΑ.

Μάλιστα, στην Αμερική επινόησαν δυο άλλες φιγούρες τους Hans και Fritz που ήταν σχεδόν αντιγραφή των «Max και Moritz», ενώ στην Βόρεια Αμερική δεν κράτησαν καν τα προσχήματα και ονόμασαν τους ήρωες του κόμικς ως Max και Moritz, παρ’ όλο που ο Busch βρισκόταν ακόμα εν ζωή. Πέθανε το 1908. Όμως, τα πρωτότυπά χειρόγραφα του βιβλίου του «Max και Moritz» σώζονται μέχρι σήμερα.

Επίσης, η επιρροή του στη διεθνή εξέλιξη των κόμικς είναι αναμφισβήτητη και μάλιστα τόσο ισχυρή ώστε η πιο σημαντικό βραβείο κόμικς στη γερμανική γλώσσα είναι το "Max-und-Moritz-Preis".

Πηγή: Deutsche Welle