FAZ: «Όταν ο πρίγκιπας Όθων έγινε Έλληνας»

«Η Συλλογή Κρατικών Αρχαιοτήτων του Μονάχου και η Γλυπτοθήκη θυμίζουν τις απαρχές της ελληνο-βαυαρικής φιλίας»

Το ρεπορτάζ του Hannes Hintermeier, ανταποκριτή για θέματα Βαυαρίας και Αυστρίας, αναφέρει, μεταξύ άλλων:

Το να έχει κανείς ένα ιταλικό εστιατόριο που επισκέπτεται συχνά είναι κάτι φυσικό στο Μόναχο, είναι σχεδόν εξίσου φυσικό με το να έχει κανείς ένα αγαπημένο ελληνικό εστιατόριο. Οι ρίζες αυτής της αγάπης, οι οποίες ξεπερνούν την μαγειρική, εκτείνονται βαθιά στο παρελθόν, αλλά πολλοί μάλλον δεν το συνειδητοποιούν πλέον. Ο Florian Knauß, Διευθυντής της Συλλογή Κρατικών Αρχαιοτήτων του Μονάχου και της Γλυπτοθήκης στην πλατεία Königsplatz, κάνει λόγο για πολλούς ντόπιους επισκέπτες που δεν γνωρίζουν ότι τα Προπύλαια στο κέντρο της βαυαρικής πρωτεύουσας αποτελούν το μεγαλύτερο μνημείο στον κόσμο για τον ελληνικό αγώνα της ανεξαρτησίας ενάντια στην κυριαρχία των Οθωμανών, και για γάμους Τούρκων, οι οποίοι χρησιμοποιούν τα Προπύλαια ως φωτογραφικό μοτίβο, αν και περιέχουν ανάγλυφες σκηνές από την Ελληνική Επανάσταση.

Η πλατεία αποτελεί ένα είδος υπόκλισης σε τρία κτίρια με διαφορετικά είδη στηλών -την συλλογή γλυπτών που στεγάζεται στην ιωνική Γλυπτοθήκη, τις Συλλογές Κρατικών Αρχαιοτήτων σε ένα κορινθιακού ρυθμού εκθεσιακό κτήριο και τα Προπύλαια που αντιπροσωπεύουν το δωρικό στιλ. Αρχικά σχεδιάστηκε από τον Leo von Klenze ως πύλη της πόλης, αν και η πόλη είχε ήδη αναπτυχθεί περισσότερο προς τα δυτικά όταν ολοκληρώθηκε το 1862. Κάθε χρόνο στις 25 Μαρτίου η Ελληνική Κοινότητα του Μονάχου γιορτάζει την έναρξη της Επανάστασης με μια τελετή κατάθεσης στεφάνου, και αν όλα πάνε καλά, η μικρή διπλή έκθεση μπορεί να βοηθήσει στην ανανέωση της ιστορικής γνώσης επί αυτής της διακοσίων ετών σχέσης. Η πλατεία Königsplatz αποτελεί μια έμπρακτη έκφραση του φιλελληνισμού του Λουδοβίκου Α’ ο οποίος, πολύ πριν ανέβει στο θρόνο, αποφάσισε να κάνει το Μόναχο μια πόλη που θα πρέπει κανείς να επισκεφτεί για τους πολιτιστικούς θησαυρούς και τα κτίριά της -γνωρίζοντας ότι η Βαυαρία δεν θα διαδραμάτιζε ποτέ σημαντικό ρόλο στην γεωπολιτική σκηνή.

Εκτός από την αγάπη του για τους αρχαίους Έλληνες, με τα χρόνια ανέπτυξε συμπάθεια και προς τους σύγχρονους Έλληνες. Η Βαυαρία επέμενε να βοηθήσει τους Έλληνες στον αγώνα τους ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, αν και η ελληνική αριστοκρατία είχε διαφορετικά σχέδια από τους αγρότες και τους πολίτες. Με την ευλογία των μεγάλων δυνάμεων και πλαισιωμένο από μια ομάδα συμβούλων, ο οίκος των Wittelsbach έστειλε τον πρίγκιπα Όθωνα της Βαυαρίας, ο οποίος ήταν μόλις δεκαέξι ετών και δευτερότοκος υιός του Λουδοβίκου Α’.

Στα τέλη του 1832 ξεκίνησε για το βασίλειό του μέσω της Ιταλίας, και στο τέλος προέκυψε μία 30ετής βασιλεία. Η μικρή πόλη της Αθήνας, η οποία είχε τότε λιγότερους από 5.000 κατοίκους, έγινε μητρόπολη, και πέρα από το αρχαιολογικό ενδιαφέρον αναπτύχθηκε ένα ελληνο-βαυαρικό δίκτυο σχέσεων μέσω της δημιουργίας της Δημόσιας Διοίκησης, της πανεπιστημιακής διδασκαλίας, της κατασκευαστικής δραστηριότητας και της βιομηχανίας ζυθοποιίας, το οποίο εξακολουθεί να ασκεί επίδραση μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με τον μύθο, ο Λουδοβίκος Α’ άλλαξε ακόμη και την ορθογραφία της «Βαυαρίας» ως ένδειξη σεβασμού προς το ελληνικό αλφάβητο, με αποτέλεσμα το «Baiern» να μετατραπεί σε «Bayern».

Στην έκθεση, αρχαία θραύσματα από την Ακρόπολη, τα οποία οι Γερμανοί τα τιμούσαν ως ιερά αντικείμενα, μαρτυρούν το πάθος τους να συλλέγουν. Τα έγγραφα μαρτυρούν την σύναψη διπλωματικών σχέσεων. Ένα μοντέλο από χαρτόνι από τη φάση κατασκευής της Γλυπτοθήκης δείχνει τα διαφορετικά χρώματα των ορθογώνιων λίθων, ενώ ένας σκούφος ύπνου του νεαρού βασιλιά που μοιάζει σαν τουρκικός είναι το πιο προσωπικό κομμάτι της έκθεσης.

Ο σύμβουλος του Λουδοβίκου για θέματα Εκπαίδευσης Friedrich Wilhelm von Thiersch όχι μόνο είχε σημαντική επιρροή στην διαμόρφωση του βαυαρικού Γυμνασίου, αλλά μετέφερε και παιδιά και νέους από την Ελλάδα, συχνά ορφανά πολέμου, για να προετοιμαστούν για σπουδές στο Ελληνικό Λύκειο στην οδό Arcisstrasse, το οποίο ιδρύθηκε 1827. Τα πιστοποιητικά και τα προγράμματα μαθημάτων θυμίζουν το σχολείο που λειτούργησε μόνο για δέκα χρόνια. Κατόπιν οι Έλληνες προτιμούσαν να λαμβάνουν οι γιοί τους μόρφωση στην Ελλάδα. Μέχρι σήμερα δεν είναι σαφές πότε χάθηκε το Λύκειο. Αργότερα υπήρχε στο ίδιο σημείο ένα από τα δύο τιμητικά μνημεία των εθνικοσοσιαλιστών -μια εποχή που η έκθεση προσπερνά.

Στην Γλυπτοθήκη, την πατρίδα των αρχαίων γλυπτών, μπορεί κανείς να δει χρωματιστά σχέδια μεγέθους καρτ ποστάλ από τον ζωγράφο Peter von Hess, τα οποία κάποτε κοσμούσαν τις στοές στο Hofgarten, αλλά σήμερα διασώζονται μόνο κάποια αρχικά σχέδια και μινιατούρες εικόνες μάχης. Παρεμπιπτόντως, η Γλυπτοθήκη είναι και πάλι προσβάσιμη από τα τέλη Μαρτίου, μετά από δυόμισι χρόνια εργασιών ανακαίνισης. Τα νέα παράθυρα επιτρέπουν να εισέρχεται περισσότερο το φως της ημέρας και το καλύτερο αποτέλεσμα αυτής της προσεκτικής αναβάθμισης, η οποία κόστισε 15 εκ. Ευρώ, είναι ότι δεν παρατηρεί κανείς ότι εφαρμόστηκε μία νέα τεχνολογία.

Ο Florian Knauß ελπίζει τώρα να είναι σε θέση το 2022 να υποβάλει αίτηση οικοδόμησης για την ανακαίνιση του κτιρίου της Συλλογής Κρατικών Αρχαιοτήτων, η οποία έχει καθυστερήσει εδώ και δεκαετίες. Η ζέστη και η μούχλα καθιστούν μια μακρά παραμονή εκεί στην πραγματικότητα αδύνατη. Και αυτό που συμβαίνει εδώ και χρόνια στην προστατευόμενη ως πολιτιστικό μνημείο πλατεία Königsplatz είναι η ιδιοποίηση του χώρου για υπαίθριες εκδηλώσεις όλων των ειδών. Αναρωτιέται κανείς, μήπως η προστασία της πολιτιστικής παράδοσης που κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα της Βαυαρίας ερμηνεύεται λίγο διαφορετικά.

Frankfurter Allgemeine Zeitung