Όταν η Μελβούρνη γίνεται ελληνική κάθε χρόνο για ένα Σαββατοκύριακο

Του ΣΩΤΗΡΗ ΧΑΤΖΗΜΑΝΩΛΗ, δημοσιεύτηκε στη σελίδα neoskosmos.com

Μια ιδέα της Μελίνας Μερκούρη κάνει τη Μελβούρνη ελληνική κάθε χρόνο για ένα Σαββατοκύριακο

ΕΧΟΥΝ περάσει από εκεί οι κορυφαίοι

του ελληνικού τραγουδιού. Μερικά χαρακτηριστικά ονόματα: Γιώργος Νταλάρας, Χάρις Αλεξίου, Ελευθερία Αρβανιτάκη, Δήμητρα Γαλάνη, Γλυκερία, Παντελής Θαλασσινός, Μιχάλης Χατζηγιάννης, Αλκίνοος Ιωαννίδης, Γιάννης Κότσιρας, Νίκος Ξυδάκης, Κώστας Μακεδόνας και τόσοι άλλοι.

Έχουν παραστεί ακόμα, σχεδόν, όλοι όσοι χρημάτισαν πρωθυπουργοί της Αυστραλίας από τη δεκαετία του 1980 έως σήμερα: Μπομπ Χόουκ, Τζον Χάουαρντ, Τζούλια Γκίλαρντ, Τόνι Άμποτ και Μάλκολμ Τέρνμπουλ.

Και φυσικά ο αείμνηστος Αυστραλός πρωθυπουργός Γκοφ Ουίτλαμ, που ήταν και πάτρονάς του.

Έχουν περάσει εκατοντάδες καλλιτέχνες και, επίσης, εκατοντάδες διακεκριμένοι Αυστραλοί και Έλληνες πολιτικοί.

Κυρίως όμως είναι ένας θεσμός που εδώ και δεκαετίες για ένα Σαββατοκύριακο κάθε χρόνο κάνει τη Μελβούρνη να πάλλεται ελληνικά!

Αναφερόμαστε στο Φεστιβάλ Αντίποδες, που σήμερα είναι γνωστό ως Lonsdale Street Greek Festival και που στην περίπτωσή του η παροιμία «τα στερνά τιμούν τα πρώτα» ισχύει απόλυτα.

Ο Σάββας Παπασάββας, ο εμπνευστής του Φεστιβάλ, θα είναι πολύ υπερήφανος για τον Βασίλη Παπαστεργιάδη και τους συνεχιστές της ιδέας του.

Πως ξεκίνησε όμως ο θεσμός αυτός;

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, στηριζόμενοι και σε παλαιότερα δημοσιεύματά μου.

Η αρχική ιδέα για το Φεστιβάλ «Αντίποδες» ήταν της Μελίνας Μερκούρη. Υπουργός Πολιτισμού κατά τη δεκαετία του ’80, η αείμνηστη Μελίνα πίστευε πως ο ελληνικός πολιτισμός ήταν το πιο ισχυρό χαρτί της Ελλάδας.

Έχοντας ζήσει από κοντά τη «γέννηση» αλλά και την ανάπτυξη του Φεστιβάλ θυμάμαι πως σε ένα από τα ταξίδια του, επίσης αείμνηστου, προέδρου της Ελληνικής Κοινότητας Μελβούρνης, Σάββα Παπασάββα στην Αθήνα του το πρότεινε (παρουσία μου) κι εκείνος υιοθέτησε αμέσως την ιδέα.

Μάλιστα η Μελίνα Μερκούρη δεν περιορίστηκε στην πρόταση. Ενίσχυσε και οικονομικά το Φεστιβάλ «Αντίποδες».

Η ενίσχυση αυτή ενόχλησε τότε παράγοντες της Νέας Δημοκρατίας στην Αυστραλία που συγκέντρωσαν στοιχεία τα έστειλαν στην Αθήνα ( από το φαξ του… 3ΕΑ μιας και τα έζησα τα γεγονότα) και η, τότε βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας (και ηθοποιός) Άννα Συνοδινού, «κατακεραύνωσε» τη Μελίνα.

«Ξοδεύεις το μόχθο του ελληνικού λαού, στέλνοντας τεράστια ποσά σε γνωστό ομοφυλόφιλο να οργανώνει πανηγυράκια στη Μελβούρνη» της είπε από το βήμα της Βουλής των Ελλήνων καταθέτοντας και σχετική επερώτηση ζητώντας αναλυτικές πληροφορίες για τις δαπάνες.

Ο «ομοφυλόφιλος» στον οποίο αναφερόταν ήταν ο Ντον Ντάσταν, πρώην Εργατικός πρωθυπουργός της Νότιας Αυστραλίας.

Γνωστός Φιλέλληνας που αγωνίστηκε για την Κύπρο, τάχθηκε κατά της χούντας, προώθησε πολλά θέματα του Ελληνισμού και συνέβαλε καθοριστικά στο ξεκίνημα του Φεστιβάλ όπως θα δούμε και στη συνέχεια.

Βέβαια η Νέα Δημοκρατία δεν ήταν ο μόνος φορέας που τάχθηκε εναντίον του Φεστιβάλ «Αντίποδες».

Για, τελείως, διαφορετικούς λόγους δεν το ήθελε η Αρχιεπισκοπή. Το πολέμησαν ακόμα οι εφημερίδες του Σκάλκου στη Μελβούρνη που «τσικνοφέστιβαλ» το ανέβαζα, «τσικνοφέστιβαλ» το κατέβαζαν.

Ακόμα και ο Νέος Κόσμος το αντιμετώπιζε «αποστασιοποιημένα» κυρίως επειδή το οργάνωνε ο Παπασάββας και δεν τον πήγαινε ο Χρήστος Μουρίκης (ένας από τους συνεταίρους του «Νέου Κόσμου» εκείνη την εποχή).

Βασικά το Φεστιβάλ «Αντίποδες», αποτελούσε συνέχεια της «Ελληνικής Εβδομάδας», ενός θεσμού που ξεκίνησε στη δεκαετία του ’70 με πρωτοβουλία του Ελληνικού Προξενείου και των ομογενειακών εφημερίδων με πρωτεργάτη τον Τάκη Ευστρατιάδη.

Η «Ελληνική Εβδομάδα» έφερε μια πραγματική επανάσταση στα πολιτιστικά δρώμενα της παροικίας και οργάνωσε εκδηλώσεις υψηλού επιπέδου.

Λίγα χρόνια αργότερα, η «Ελληνική Εβδομάδα» μπήκε σε φάση παρακμής και δημιουργήθηκε η ανάγκη ενός νέου θεσμού.

Ο αείμνηστος Σάββας Παπασάββας ήθελε η 25η Μαρτίου να γιορτάζεται με ξέχωρη λαμπρότητα στην Αυστραλία και ανήμερα της εθνικής επετείου.

Ήθελε η γιορτή αυτή να γίνεται στη Lonsdale Street και να κλείνει ο δρόμος. Προσπαθούσε μάλιστα να πείσει τις πολιτειακές αρχές να κηρύξουν την ημέρα αυτή δημόσια αργία. Τουλάχιστον για τους Έλληνες.

Αυτό δεν το κατάφερε…

Κουβέντα στην κουβέντα για το πώς θα γίνεται αυτός ο εορτασμός στο κέντρο της Μελβούρνης αναπτύχθηκε η ιδέα του φεστιβάλ «Αντίποδες» που ξεκίνησε με ιδιαίτερα φιλόδοξους στόχους.

Ο Σάββας Παπασάββας προσέγγισε τις πολιτειακές αρχές, εξασφάλισε την υποστήριξή τους και κάλεσε αρκετούς ομογενείς στο πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο που θα οργάνωνε το φεστιβάλ.

Μεταξύ αυτών τίμησε και εμένα με σχετική πρόσκληση, συμμετείχα και έτσι ξέρω «εκ των έσω» και από πρώτο χέρι όλα όσα έγιναν.

Πρώτος πρόεδρος του φεστιβάλ «Αντίποδες» ήταν ο φιλέλληνας πρώην Εργατικός πολιτειακός πρωθυπουργός της Νότιας Αυστραλίας Ντον Ντάσταν, προεδρεύων ο Σάββας Παπασάββας, ταμίας ο Λεωνίδας Αργυρόπουλος και γραμματέας ο Πίτερ Τρεγκίλας (από το πολιτειακό Υπουργείο Πολιτισμού).

Στο ιδρυτικό Διοικητικό Συμβούλιο συμμετείχαν οι ακόλουθοι: Πίτερ Αβραάμ, Χρήστος Φίφης, Ρένα Φραγκιουδάκη, Ιάκωβος Φρονίστας, Σωτήρης Χατζημανώλης, Λάκης Καλαμπούκας, Νίκος Κυπραίος, Κώστας Νικολόπουλος, Ηλίας Ράλλης, Θεόδωρος Σιδηρόπουλος, Μίμης Σοφοκλέους, Αντώνης Τούμπουρου, Κώστας Τσικαδέρης, Γιώργος Βασιλακόπουλος και Σάκης Ζαφειρόπουλος.

Στο σκεπτικό της ίδρυσης του φεστιβάλ τονιζόταν:

«Τον Μάρτιο του 1987 η Μελβούρνη θα διοργανώσει ένα Ελληνο-Αυστραλιανό Φεστιβάλ που θα συμπίπτει με την 25η Μαρτίου και θα τιμά τον ρόλο των Ελλήνων στην Αυστραλία αλλά θα αναδεικνύει την υπερηφάνειά τους για την χώρα της καταγωγής τους».

Νονός του φεστιβάλ ήταν ο (επίσης αείμνηστος) συνάδελφος Κώστας Αλεξιάδης, ο οποίος έδωσε πρώτος το όνομα «Αντιπόδεια» σε πολιτιστικές εκδηλώσεις της Κοινότητας και το οποίο όνομα άλλαξε αργότερα σε «Αντίποδες» (κάτι με το οποίο δεν συμφωνούσε ο «νονός» του).

Λέγανε οι ιδρυτές του Φεστιβάλ στη διακήρυξή τους:

«Δώσαμε το όνομα «Αντίποδες» στο Φεστιβάλ αυτό επειδή συμβολίζει την πολιτιστική ζωή και τους πνευματικούς δρόμους των Ελλήνων στον αυστραλιανό χώρο».

Ανέθεσαν σε ειδικό αρτίστα να σχεδιάσει το έμβλημα του Φεστιβάλ που αποτελείτο από τέσσερις ελληνικού τύπου κολώνες (και το οποίο στη συνέχεια καταργήθηκε).

Ο λόγος και πάλι στους ιδρυτές του Φεστιβάλ:

«Τα θέματα του Φεστιβάλ καθρεφτίζονται στο σχέδιο του εμβλήματος με τις τέσσερις κολώνες που συμβολίζουν την Καλλιτεχνική, Αθλητική, Κοινωνική και Εμπορική όψη της ελληνικής ζωής στην Αυστραλία».

Για να πετύχουν οι στόχοι δημιουργήθηκαν και τέσσερις υποεπιτροπές.

Ο Αντώνης Τούμπουρου ήταν υπεύθυνος για την Εμπορική έκθεση, η Ρένα Φραγκιουδάκη για τις Τέχνες, ο Πίτερ Αβραάμ για τις Εκδηλώσεις και ο Σπύρος Σταμούλης για τον Αθλητισμό.

Βεβαίως, ένα μεγάλο μέρος της οργάνωσης έγινε και από έμμισθους (σχεδόν όλοι τους Αγγλοσάξονες, με επικεφαλής την Χέλεντ Μάντεν), ενώ στην οργανωτική επιτροπή συμμετείχαν, ως παρατηρητές, ο Γιάννης Κοτσιμπός από το Ελληνικό Προξενείο, ο Μάικλ Νάσιον από το πολιτειακό Υπουργείο Καλών Τεχνών, ο Γιώργος Παπαδόπουλος από το Ethnic Affairs Commission και η Κατρίνα Γουάτσον από το Δήμο Μελβούρνης.

Πολλές δεκάδες ήταν οι εθελοντές (κυρίως από το NUGAS) που εργάστηκαν νυχθημερόν για την επιτυχία των εκδηλώσεων, ενώ σημαντικές και οι χορηγίες από τον επιχειρηματικό κόσμο.

Σε μένα και τη Ρένα Φραγκιουδάκη είχε ανατεθεί (εκτός των άλλων) και το θέμα της προβολής του Φεστιβάλ.

Ατελείωτα ξενύχτια να γράφουμε δελτία τύπου και να τα μεταφράζουμε.

Δεν θα ξεχάσω ποτέ όταν στις 25 Μαρτίου του 1987 κυκλοφόρησε η εφημερίδα «The Age», με δεκάδες σελίδες αφιερωμένες στο Φεστιβάλ και με όλο το πρόγραμμα των εκδηλώσεων που ήταν πολλές δεκάδες. ( Σημειώνω πως η Κοινότητα χρώσταγε για πολλά χρόνια τα λεφτά στην Age για εκείνα τα δημοσιεύματα).

Ούτε θα ξεχάσω την ικανοποίηση του γιου μου, Γιώργου, όταν τον πήγαινα σχολείο και σταμάτησα να πάρω μια εφημερίδα.

Αν και μικρό παιδί, έλαμψαν τα μάτια του από ικανοποίηση όταν είδε το πολυσέλιδο αφιέρωμα της εφημερίδας «The Age» που μάλιστα φιλοξενούσε και ένα δικό μου άρθρο για την 25η Μαρτίου. Με ρώτησε διστακτικά:

– Μπορώ να την πάρω στο σχολείο;

Ήθελε να την δείξει στους συμμαθητές του με καμάρι. Όπως έκαναν χιλιάδες Ελληνόπουλα της Μελβούρνης εκείνη την ημέρα.

Η έναρξη του φεστιβάλ έγινε την Τετάρτη, 25 Μαρτίου, στη Λόνσντεϊλ Στριτ παρουσία του τότε Αυστραλού πρωθυπουργού, Μπομπ Χόουκ.

Δεκάδες χιλιάδες οι Έλληνες που γιόρταζαν την εθνική επέτειο. Εντυπωσιασμένος, ο πρωθυπουργός χόρεψε συρτάκι με μαθητές του Κολεγίου «Ευαγγελίστρια» και όλα τα κανάλια και οι εφημερίδες πρόβαλαν την παρουσία του στους πρώτους «Αντίποδες».

Μάλιστα, ανέλπιστα τότε, είχα και μια δημοσιογραφική επιτυχία. Εκείνη την εποχή η κυβέρνηση Χόουκ σχεδίαζε να συγχωνεύσει την SBS με το ABC. Παρά τις κινητοποιήσεις των εθνικών μειονοτήτων, η κυβέρνηση ήταν ανένδοτη.

Μετά την επίσημη έναρξη του Φεστιβάλ, δόθηκε δεξίωση στην Κοινότητα. Εκεί ήταν και ο πρωθυπουργός και με παρότρυνση του Σάκη Ζαφειρόπουλου τον πλησίασα και του έκανα μερικές ερωτήσεις για το ελληνικό πρόγραμμα της SBS (τότε 3ΕΑ).

Μεταξύ άλλων, τον ρώτησα και για τη συγχώνευση και δεν πίστευα τα αυτιά μου:

«Να ενημερώσεις τους ακροατές σου ότι η SBS θα παραμείνει ανεξάρτητη» μου είπε. Ήταν γύρω στα μεσάνυχτα.

Πρωί-πρωί πήγα στον σταθμό, το ανακοίνωσα στους υπεύθυνους, αλλά μου είπαν να μην μεταδώσω τη δήλωση του κ. Χόουκ έως ότου την επιβεβαιώσουν.

Αγνόησα την οδηγία και η Άντζελα Πύρδα, που έκανε την εκπομπή, μετέδωσε την είδηση.

Λίγο αργότερα το γραφείο του πρωθυπουργού ζήτησε την κασέτα και έβγαλε ανακοίνωση που έλεγε πάνω-κάτω ότι «όπως δήλωσε ο πρωθυπουργός στο ελληνικό πρόγραμμα της SBS, δεν θα γίνει η συγχώνευσή της με το ABC».

Την είδηση μετέδωσαν στη συνέχεια όλα τα αυστραλιανά μέσα ενημέρωσης. Και, βεβαίως, ακολούθως πήρα και τα συγχαρητήρια από τη διεύθυνση της SBS.

Ανέφερα το περιστατικό αυτό, κυρίως για να τονίσω ότι η πολυάριθμη παρουσία μας σε κάποιες εκδηλώσεις, όπως το Φεστιβάλ «Αντίποδες» επηρεάζει και τους πολιτικούς στη λήψη αποφάσεων!

Πάμε τώρα στις εκδηλώσεις:

* Στο εντυπωσιακό και ιστορικό Exhibition Buildings έγιναν δυο μεγάλες εκθέσεις. Μια εμπορική έκθεση με ελληνικά προϊόντα και άλλη μια Μπιενάλε.

* Στο Meat Market Craft Gallery έγινε μια εντυπωσιακή έκθεση χειροτεχνίας, ενώ στην Westpac Gallery, Victorian Arts Centre, έγινε έκθεση εικαστικών με την συμμετοχή των κορυφαίων ομογενών καλλιτεχνών.

* Στους κινηματογράφους Hoyts εγκαινιάστηκε το φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου με αφιέρωμα στον Θόδωρο Αγγελόπουλο.

* Στο Concert Hall έδωσε συναυλία ο κορυφαίος Έλληνας συνθέτης, Χρήστος Λεοντής, ενώ στο Athenaum Theatre παρουσίασε αρχαία ελληνική τραγωδία ο Θεόδωρος Τερζόπουλος.

* Στο Μιντλ Παρκ (έδρα της Ελλάς) έγιναν οι αθλητικές εκδηλώσεις. Συμμετείχαν χιλιάδες Ελληνόπουλα.

Πολλές δεκάδες οι εκδηλώσεις και είναι αδύνατον να αναφερθούμε σε όλες.

Αυτό που μπορούμε να σημειώσουμε είναι πως όλες ήταν υψίστου επιπέδου, στους καλύτερους χώρους και είχαν μεγάλη επιτυχία.

Επί δυο και πλέον εβδομάδες, τα αυστραλιανά μέσα ενημέρωσης ασχολούνταν με το φεστιβάλ «Αντίποδες» και την καλλιτεχνική και πνευματική παρουσία των Ελλήνων.

Ενδεικτικά αναφέρω πως είχε δημιουργηθεί και το Antipodes Festival Club όπου κάθε βράδυ, κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ, σε ΤΡΕΙΣ χώρους πήγαιναν καλλιτέχνες και κοινό για ποτό, φαγητό και να μοιραστούν τις πολιτιστικές τους εμπειρίες.

Στις συνάξεις αυτές συμμετείχαν και πολλοί μη Έλληνες, αφού οι εκδηλώσεις δεν απευθύνταν μόνο στην ελληνική παροικία.

Μάλιστα, συχνά οι βραδιές αυτές έπαιρναν ξεχωριστά καλλιτεχνικό χρώμα με απαγγελίες, σκετς και τραγούδι.

Βεβαίως όλα αυτά είχαν και πολλά έξοδα. Δεν ξέρω πόσα κόστισε το πρώτο φεστιβάλ αλλά παρά τη βοήθεια από Ελλάδα και Βικτώρια και παρά τις χορηγίες πρέπει να κόστισε αρκετά και να άφησε και ένα σημαντικό παθητικό.

Η συνέχεια είναι γνωστή…

Μετά τον αρχικό ενθουσιασμό το φεστιβάλ «Αντίποδες» συνέχισε, οργάνωσε σημαντικές εκδηλώσεις όπως το 1997 για τα 100 χρόνια της Κοινότητας αλλά και κάπου έκανε «κοιλιά» (λόγω οικονομικών προβλημάτων αλλά και λόγω ανθρώπινων αδυναμιών) και ξέφυγε των στόχων του.

Μάλιστα την χρονιά εκείνη, με πρόεδρο τον Γ. Φουντά, το «Γλέντι» στη Lonsdale Street ήταν τριήμερο και πρέπει να σημειώθηκε ρεκόρ προσέλευσης κόσμου. Τη μια βραδιά με δωρεάν συναυλία του Γ. Νταλάρα, την επόμενη με την Ελ. Αρβανιτάκη και πάει λέγοντας…

Εδώ και αρκετά χρόνια έχει ξαναβρεί τον στόχο του αν και οι εκδηλώσεις του πλέον είναι, σχετικά, λίγες.

Το Lonsdale Street Greek Festival και το Greek Film Festival είναι οι πιο σημαντικές.