FAZ: «Η ηρεμία πριν από την καταιγίδα της ερήμου»

«Οι κυβερνητικές δυνάμεις της Λιβύης θέλουν να προχωρήσουν προς τις πλούσιες σε πετρέλαιο περιοχές. Η Μόσχα αντιτίθεται σε αυτό, ενώ και το Κάιρο απειλεί. Θα κριθεί σε αυτό το σημείο το πώς θα συνεχιστεί ο πόλεμος;»

Το άρθρο του ανταποκριτή της ε/φ στη Βηρυτό, Christoph Ehrhardt, του Rainer Hermann, συντάκτη επιφορτισμένου με θέματα Τουρκίας, Μέσης Ανατολής και Ισλαμικού Κόσμου, και της ανταποκρίτριας

στο Παρίσι, Michaela Wiegel, αναφέρει, μεταξύ άλλων:

Είναι ακόμα ήσυχα τα πράγματα στο μέτωπο. «Ακόμα περιμένουμε την εντολή να προελάσουμε», δηλώνει από τηλεφώνου ο Dschamal Alaweeb, Διοικητής από τη Misrata της Λιβύης. Η πορεία προς την Ανατολή ενδεχομένως να συνεχιστεί σε μία ή δύο εβδομάδες. Ο Alaweeb και τα στρατεύματά του πολέμησαν εναντίον του Chalifa Haftar στην Τρίπολη. Η εκστρατεία του στρατιωτικού ηγέτη της Ανατολικής Λιβύης για την κατάκτηση της πρωτεύουσας και εναντίον της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, η οποία δημιουργήθηκε κατόπιν διαμεσολάβησης των Ηνωμένων Εθνών, έχει από καιρό αποτύχει. Οι κάποτε αμυνόμενοι απειλούν τώρα την αυτοκρατορία του. Οι μαχητές του Διοικητή από τη Misrata βρίσκονται λίγο έξω από την παραλιακή πόλη Σύρτη.

Εκεί, θα μπορούσε να κριθεί εάν ο πόλεμος στη Λιβύη θα περάσει σε έναν νέο γύρο, ο οποίος πιθανότατα θα διαρκέσει χρόνια ή αν θα καταστεί εφικτό να βρεθεί μια διέξοδος από την καταστροφική πάλη εξουσίας. Αυτό δεν εξαρτάται μόνο από ανθρώπους όπως ο Alaweeb. Εδώ και πολύ καιρό η απόφαση για πόλεμο ή ειρήνη στη Λιβύη λαμβάνεται και στο εξωτερικό. Λίβυοι παρατηρητές και στα δύο μέρη της χώρας κατονομάζουν κυρίως την Τουρκία, η οποία εισήλθε στον πόλεμο στο πλευρό της κυβέρνησης της Τρίπολης, αλλά και η τη Ρωσία, η οποία μάλιστα μετέφερε πρόσφατα μαχητικά αεροσκάφη της στη Συρία και, σύμφωνα με διπλωμάτες, έστειλε «σαφή μηνύματα» ότι αποδοκιμάζει πιθανή επίθεση εναντίον της Σύρτης.

Ο Alaweeb και τα στρατεύματά του έχουν ήδη πολεμήσει μία φορά σε αυτήν την πόλη: το 2016 ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος. Αλλά αυτή τη φορά η μάχη θα γίνει και για περιοχές ανατολικά της παραλιακής πόλης. «Θέλουμε να προχωρήσουμε έως τη Ras Lanuf», λέει ο Alaweeb. Είναι μια από αυτές τις πόλεις της στρατηγικά σημαντικής «ημισελήνου», απ’ όπου μεταφέρεται το πετρέλαιο της Λιβύης στο εξωτερικό. Αλλά και η Jufra πρέπει να απομακρυνθεί από τον έλεγχο του Haftar. Ο πολέμαρχος είχε επανειλημμένα αξιοποιήσει τον έλεγχό του πάνω στην «ημισέληνο» του πετρελαίου - και σε πετρελαιοπηγές πιο νότια- για να ασκήσει πίεση στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας κλείνοντας τη ροή του πετρελαίου.

Η Ρωσία και άλλοι υποστηρικτές του Haftar εξακολουθούν να εμποδίζουν τα επεκτατικά σχέδια. «Θα περιμένουμε καταρχάς να δούμε αν οι Ρώσοι μισθοφόροι αποσυρθούν», δηλώνει ο Alaweeb. Αυτοί σταθμεύουν ακόμα στη Σύρτη, εξοπλισμένοι με σύγχρονους καθοδηγούμενους πυραύλους και το τελευταίο διάστημα έχουν προκαλέσει μεγάλες απώλειες στα κυβερνητικά στρατεύματα της Τρίπολης. Ο Alaweeb δεν δείχνει παρόμοιο σεβασμό για τις αιγυπτιακές ένοπλες δυνάμεις, παρόλο που ο Πρόεδρος Abd al Fattah al Sisi απείλησε να παρέμβει στη Λιβύη. Αυτές οι απειλές είναι «του αέρα», χλευάζει ο Διοικητής. Με τις απειλές του, ο κυβερνήτης στο Κάιρο πέτυχε κυρίως να αντιμετωπίζονται με μεγαλύτερη εχθρότητα οι συμπατριώτες του που ζουν και εργάζονται στη Λιβύη.

Ο Sisi πρότεινε αρχικά στις 6 Ιουνίου κατάπαυση του πυρός, μετά από συνάντησή του με τον Haftar. Αυτό πέρασε απαρατήρητο και χωρίς συνέπειες. Η κυβέρνηση στην Τρίπολη αποδοκίμασε την πρόταση και η Άγκυρα, όχι απροσδόκητα, την απέρριψε ως απόπειρα διάσωσης του Haftar. Επιπλέον, η διατήρηση του status quo κρύβει τον κίνδυνο οριστικού διχασμού της Λιβύης. Σε ένα δεύτερο βήμα, η Αίγυπτος ζήτησε ειδική συνεδρίαση του Αραβικού Συνδέσμου για τη Λιβύη, η οποία αναμένεται να πραγματοποιηθεί την επόμενη εβδομάδα. Ο Υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης στην Τρίπολη, Muhammad Taher Sijala, ανακοίνωσε φυσικά αμέσως ότι δεν θα συμμετάσχει, καθώς δεν ζητήθηκε καν η γνώμη της κυβέρνησής του.

Για να αυξήσει την πίεση, ο Sisi δήλωσε τελικά το Σάββατο, κατά τη διάρκεια επιθεώρησης αεροπορικής βάσης κοντά στα σύνορα με τη Λιβύη, ότι ο στρατός είναι έτοιμος να υπερασπιστεί «την ασφάλεια της Αιγύπτου εντός και εκτός της χώρας». Ο αιγυπτιακός στρατός είναι ένας από τους ισχυρότερους στην περιοχή. Χαιρέκακη κριτική ακούστηκε από την Τουρκία. Ο Sisi δεν έχει ούτε την ισχύ ούτε το θάρρος να το πράξει, δήλωσε ο Yasin Aktay, εκπρόσωπος του AKP του Recep Tayyip Erdogan. Ο αιγυπτιακός στρατός θα αντιμετώπιζε σε αυτήν την περίπτωση τη νατοϊκή Τουρκία και η Αλγερία, ο γείτονας της Λιβύης στα δυτικά, δεν θα υποστήριζε την επέμβαση. Η Τουρκία επιχειρεί, κατά τα φαινόμενα ολοένα και περισσότερο επιτυχημένα, να προσδέσει την Αλγερία στην πολιτική της για τη Βόρεια Αφρική.

Για την Αίγυπτο, η γειτονική Λιβύη είναι οικονομικά σημαντική, διότι δραστηριοποιούνται κατασκευαστικές εταιρείες και εργάζονται εκατομμύρια Αιγύπτιοι. Επιπλέον, το Κάιρο δεν εμπιστεύεται την κυβέρνηση στην Τρίπολη και βλέπει την τουρκική παρουσία ως κίνδυνο. Η Τουρκία, με τη σειρά της, διαπραγματεύεται με την κυβέρνηση στην Τρίπολη την παραχώρηση δύο στρατιωτικών βάσεων.

Η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση προσπαθεί στο μεταξύ να αποτρέψει την κλιμάκωση και να αξιοποιήσει την έστω και μικρή ευκαιρία να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις μετά την ήττα του Haftar στην Τρίπολη και στο πλαίσιο της αλλαγής της ισορροπίας δυνάμεων. «Οι χώρες που δρουν στη Λιβύη πρέπει να αποφασίσουν εάν θέλουν να διαπραγματευτούν ή να διακινδυνεύσουν τη διάσπαση της χώρας σε κατευθυνόμενες από το εξωτερικό ζώνες επιρροής», δήλωσε στη FAZ ο Niels Annen, Υφυπουργός Εξωτερικών. Όσο περισσότερο διαρκεί η σύγκρουση, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος. «Και η εντύπωση μας είναι ότι κανένας από τους δρώντες στη Λιβύη δεν το επιθυμεί αυτό», είπε ο Annen. Αυτό θα μπορούσε να ωφελήσει τις προσπάθειες διαμεσολάβησης.

Αλλά τα σημάδια δεν είναι καλά, όπως δείχνουν οι τόνοι της Άγκυρας, του Καΐρου ή του μετώπου στη Σύρτη. Μεταξύ όσων συμμετέχουν στη σύγκρουση εξακολουθούν να διακινούνται ιδέες για τη δημιουργία μιας νέας προσωρινής κυβέρνησης. Αλλά ο Haftar, ο οποίος είναι κόκκινο πανί για τους προσώρας νικητές, δεν έχει σε καμία περίπτωση χάσει την ισχύ του. Οι Λίβυοι παρατηρητές, πάντως, έχουν σημαντικές αμφιβολίες για το αν οι Λίβυοι εξακολουθούν να έχουν γενικά στα χέρια τους τη μοίρα τους.

Επιπλέον, υπάρχει διαμάχη για τη θέση του Ειδικού Απεσταλμένου των Ηνωμένων Εθνών. Σύμφωνα με διπλωμάτες και Λίβυους παρατηρητές, η Ουάσιγκτον, η οποία θέλει να αποτρέψει μια μόνιμη ρωσική στρατιωτική παρουσία στη Λιβύη, εργάζεται με στόχο τον ορισμό Αμερικανού ειδικού απεσταλμένου –και μάλιστα πέραν της αποστολής του ΟΗΕ στη Λιβύη. Αλλά η προσπάθεια προσκρούει στις αντιστάσεις της Ρωσίας και της Κίνας.

Αλλά και στην Ευρώπη δεν δείχνουν όλες οι κυβερνήσεις την εποικοδομητική τους πλευρά. Η Γαλλία εγείρει την εντύπωση ότι είναι μόνο η Τουρκία εκείνη που εμποδίζει την ειρήνη στη Λιβύη. «Η Τουρκία παίζει επικίνδυνο παιχνίδι», δήλωσε ο Πρόεδρος Emmanuel Macron σε συνέντευξη Τύπου με τον Πρόεδρο της Τυνησίας Kais Saied το βράδυ της Δευτέρας. Η Γαλλία απορρίπτει «οποιαδήποτε εξωτερική παρέμβαση». «Δεν θα ανεχτούμε τον ρόλο που διαδραματίζει σήμερα η Τουρκία στη Λιβύη», δήλωσε ο Μακρόν. Ο εκπρόσωπος του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών απάντησε την Τρίτη ότι οι δηλώσεις του Γάλλου Προέδρου είναι «παράλογες». Η Γαλλία υποστηρίζει εδώ και χρόνια «παράνομες δομές» στη Λιβύη. Πραγματικά, ο Macron δεν είπε μία κουβέντα για το ότι μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, τον Ιούλιο του 2017, είχε αναβαθμίσει σε συνομιλητή τον Haftar, ο οποίος υποστηριζόταν από την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Ρωσία. Στο Παρίσι υπάρχει μεγάλη δυσαρέσκεια για τις πρόσφατες στρατιωτικές αποτυχίες του Haftar. Ο Υπουργός Εξωτερικών Jean-Yves Le Drian, ο οποίος ως Υπουργός Άμυνας από το 2012 έως το 2017 είχε ποντάρει στο Haftar, προειδοποίησε πρόσφατα ότι θα δημιουργηθεί μία «δεύτερη Συρία» στη Λιβύη.

Οι Γάλλοι αξιωματούχοι ενοχλούνται ιδιαίτερα από το γεγονός ότι η ισορροπία δυνάμεων έχει μεταβληθεί υπέρ της Τουρκίας. Η Γαλλία συνδέεται στενά μέσω μιας αμυντικής συμφωνίας με τα Εμιράτα, τα οποία φέρουν το 1/3 του κόστους της γαλλικής βάσης στο Αμπού Ντάμπι. Η συμμαχία με τον Αιγύπτιο ηγέτη Sisi εμπίπτει επίσης στην ίδια σχέση εξάρτησης. Ο Macron τόνισε τη Δευτέρα το απόγευμα ότι η Αίγυπτος έχει «δικαιολογημένη ανησυχία» που της επιτρέπει να παρέμβει στη Λιβύη στην προσπάθειά της να προστατεύσει τα δυτικά της σύνορα. Όλα αυτά δεν ακούγονται σαν να επίκειται αποκλιμάκωση. Ο Πρόεδρος ισχυρίστηκε ότι έχει σε αυτό το θέμα την στήριξη του Αμερικανού Προέδρου.

Ο Macron κατηγόρησε την Τουρκία ότι παραβίασε τις δεσμεύσεις που ανέλαβε κατά τη Διάσκεψη του Βερολίνου για τη Λιβύη, κυρίως σε σχέση με το εμπάργκο όπλων: στις 10 Ιουνίου, μια γαλλική φρεγάτα στη Μεσόγειο εντοπίστηκε τρεις φορές από το ραντάρ στόχου των τουρκικών πολεμικών πλοίων. Η Γαλλία χαρακτήρισε το περιστατικό ως «εχθρική πράξη». Επιπλέον, το Παρίσι έχει ενοχληθεί από το γεγονός ότι η Άγκυρα και η Τρίπολη υπέγραψαν συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα, η οποία εξασφαλίζει στην Τουρκία πρόσβαση στο φυσικό αέριο. Αυτό «ούτε είναι συμβατό με το Διεθνές Δίκαιο ούτε με αυτό που δικαιούμαστε να αναμένουμε από ένα μέλος του ΝΑΤΟ», δήλωσε ο Macron και διέταξε να ενισχυθεί η ναυτική παρουσία της Γαλλίας στη Μεσόγειο.