DIE WELT : "Η μάχη του Macron στη Μεσόγειο"

«Τρυπάνια, πολεμικά πλοία και πραγματικά πυρά: Η διένεξη για τους υδρογονάνθρακες μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας και Κύπρου μπορεί να κλιμακωθεί ανά πάσα στιγμή. Τώρα ο Πρόεδρος της Γαλλίας Macron στέκεται εμπόδιο στην Τουρκία. Είναι πιθανό ότι έχουν διαχωρίσει τους ρόλους τους με τη Merkel».

Στο ρεπορτάζ της ανταποκρίτριας στη Γαλλία Martina Meister αναφέρονται τα ακόλουθα:

Η Γαλλία και η Τουρκία εισήλθαν στα μέσα του καλοκαιριού σε μια νέα εποχή παγετώνων. Οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών θεωρούνται πάντα μάλλον ψυχρές, αλλά τώρα υπάρχει έντονος παγετός, ειδικά μεταξύ του γάλλου Προέδρου Emmanuel Macron και του τούρκου Προέδρου Recep Tayyip Erdogan.

Διαφωνούν σχετικά με γεγονότα του παρελθόντος, όπως η γενοκτονία των Αρμενίων και για το αν αυτός ο όρος επιτρέπεται. Οι διαφωνίες του σήμερα επικεντρώνονται στο ρόλο της Τουρκίας στους εμφύλιους πολέμους στη Λιβύη και τη Συρία. Δεν έχει ξεχαστεί ότι οι Τούρκοι χρησιμοποίησαν την αμερικανική αποχώρηση τον Οκτώβριο του 2019 για να εξαπολύσουν στρατιωτική επίθεση κατά των Κούρδων στη βόρεια Συρία.

Και το γεγονός ότι τώρα παίζουν με τη φωτιά στην ανατολική Μεσόγειο, στο κατώφλι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι δύσκολο για τους Γάλλους, για να το θέσω απλά, τους σπάει τα νεύρα. Αυτό που ξεκίνησε με σκληρές λεκτικές επιθέσεις και στοχευμένες προσβολές έχει γίνει πλέον ένα στρατιωτικό παιχνίδι επίδειξης ισχύος. Αν δεν αφορούσε τη Μεσόγειο, θα ταίριαζε η εικόνα της πυριτιδαποθήκης.

«Εξαιρετικά επιθετικό» περιστατικό

Η Τουρκία έστειλε πλοίο-γεωτρύπανο σε περιοχή στα ανοικτά της νοτιοδυτικής ακτής της Κύπρου την Τρίτη, εντείνοντας περαιτέρω τις διαφωνίες για κυριαρχικές διεκδικήσεις στη Μεσόγειο. Για τον Macron, ωστόσο, η εμπλοκή στη Μεσόγειο δεν αφορά μόνο τους υδρογονάνθρακες, αλλά ένα κρίσιμο γεωπολιτικό ζήτημα: Πόσο μακριά θα αφήσει η Ευρώπη τον Erdogan να προχωρήσει στην εκστρατεία του για μια νεο-οθωμανική αυτοκρατορία; Ο Macron, σε κάθε περίπτωση, δεν περιμένει την υποτονική υπόλοιπη Ευρώπη σε αυτό το θέμα, αλλά θέλει να δημιουργήσει ο ίδιος γεγονότα.

 "Είναι η Τουρκία εχθρός μας;" Σε αυτό το απλό, αλλά σκληρό ερώτημα συνοψίζει τη διένεξη η γαλλική περιφερειακή εφημερίδα "Ouest France". Η διπλωματική απάντηση είναι: Όχι, φυσικά και όχι. Θα ήταν παράλογο να μιλάμε για έναν εταίρο του ΝΑΤΟ και να είναι εχθρός μας. Αλλά ο γάλλος πολιτικός επιστήμονας Bruno Tertrais καθιστά σαφές στην ανάλυσή του: "Εάν ο Erdogan αποφασίσει να είναι ο εχθρός της Ευρώπης, τότε πρέπει να αντιμετωπιστεί ως τέτοιος".

Τον Ιούνιο, υπήρξε ένα περιστατικό που έκριναν οι Γάλλοι ως ‘εξαιρετικά επιθετικό’. Ένα γαλλικό πολεμικό πλοίο με σημαία του ΝΑΤΟ έπρεπε να προβεί στον έλεγχο ενός τουρκικού εμπορικού πλοίου με την υποψία παράνομης αποστολής όπλων στη Λιβύη. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια αυτής της επιχείρησης, ένα τουρκικό πολεμικό πλοίο το έθεσε τρεις φορές στο στόχαστρο πυρών. Ένα μάλλον παράξενο περιστατικό μεταξύ συμμάχων.

Την προηγούμενη εβδομάδα, ο Erdogan έστειλε το ερευνητικό σκάφος "Oruc Reis", συνοδευόμενο από μια ολόκληρη αρμάδα πολεμικών πλοίων, για να ξεκινήσει δοκιμαστικές γεωτρήσεις για κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου ακριβώς κοντά στα ελληνικά ύδατα. Οι Έλληνες αμέσως μπήκαν σε κατάσταση επιφυλακής και έστειλαν αεροσκάφη και ναυτικές μονάδες στην περιοχή μεταξύ Κρήτης, Κύπρου και της τουρκικής παράκτιας πόλης Αττάλειας.

Πόσο σοβαρά λαμβάνεται υπόψη η ΕΕ;

Ο Macron διαβεβαίωσε τους Έλληνες για τη γαλλική στήριξη και κινητοποίησε τη φρεγάτα "La Fayette", η οποία βρισκόταν ήδη στην περιοχή, και το ελικοπτεροφόρο "Tonerre", το δεύτερο μεγαλύτερο πολεμικό πλοίο της Γαλλίας, καθώς και δύο πολεμικά αεροσκάφη Rafale.

Εκ πρώτης όψεως, το θέμα αφορά σύνορα, κυριαρχικά δικαιώματα, νέα αποθέματα υδρογονανθράκων, για τα οποία διαφωνούν οι Τούρκοι και οι Έλληνες από την ανακάλυψή τους. Ο Erdogan ισχυρίζεται ότι οι γεωλόγοι του δεν έχουν παραβιάσει τα σύνορα καμιάς επικράτειας και ότι δεν έχουν περάσει τα ελληνικά θαλάσσια σύνορα. Ωστόσο, η κατάσταση είναι εξαιρετικά περίπλοκη, όπως δείχνει το παράδειγμα του Καστελόριζου.

Το ελληνικό νησί απέχει μόνο τρία χιλιόμετρα από την τουρκική ακτή, αλλά 550 χλμ. από την ελληνική ηπειρωτική χώρα. Οι διενέξεις στην περιοχή είναι πολύ παλιές, καθώς η Άγκυρα δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, ενώ αμφισβητεί τη Συμφωνία της Λωζάννης (1923) και του Παρισιού (1947). Η ελπίδα για αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου επιδεινώνει και πάλι τη διένεξη για τα σύνορα.

Όμως, το θέμα ξεπερνά τις παλιές διεθνείς συνθήκες. Αφορά το ερώτημα, πόσο σοβαρά λαμβάνουν υπόψη τους την ΕΕ οι γείτονες της και πως η ΕΕ αντιμετωπίζει τον τούρκο ηγέτη, ο οποίος δεν φαίνεται να σέβεται πλέον κανένα κανόνα. Ούτε καν αυτούς που ο ίδιος διαπραγματεύτηκε και συμφώνησε με τους Ευρωπαίους. Η Γαλλία έχει αναλάβει το σχηματισμό μιας αντι-τουρκικής συμμαχίας, αλλά εκ μέρους ποιου;

Μετά την έκρηξη στη Βηρυτό, ο Macron είχε αναλάβει και πάλι τον ηγετικό ρόλο στην Ευρώπη. Ο γάλλος ηγέτης ήταν ο πρώτος ξένος Πρόεδρος που ταξίδεψε στο Λίβανο. Στη Βηρυτό, ο Macron δεν απεύθυνε άμεση έκκληση για την ανατροπή της λιβανέζικης κυβέρνησης, αλλά βγήκε ασυνήθιστα έξω από το πλαίσιο, ασκώντας κριτική στην κυβέρνηση.

Γρήγορα κυκλοφόρησε αίτημα περί επιστροφής του Λιβάνου ως προτεκτοράτο στη Γαλλία. Ο Erdogan κατηγόρησε τότε τον Macron για «αποικιοκρατία» και ισχυρίστηκε ότι τον ενδιέφεραν μόνο οι εντυπωσιακές φωτογραφίες και ένα καθαρό θέαμα δημοσίων σχέσεων.

Αναμειγνύεται η Γαλλία σε υποθέσεις που δεν την αφορούν; Ή ο Macron είναι ο μόνος πιθανότατα ευρωπαίος αρχηγός κράτους που μπορεί να αντιπαρατεθεί με τον τούρκο Πρόεδρο; Επίσης ένα ακόμα ερώτημα αναδύεται. Ο σωτήρας της Ευρώπης Macron προωθεί ή πιθανότατα υπονομεύει την ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική, με τις γρήγορες αντιδράσεις του;

Εάν ρωτήσει κανείς του συμβούλους του Macron, αποφεύγουν το ερώτημα. «Ο Erdogan πρέπει να σταματήσει την στρατιωτική επίδειξη δύναμης, η οποία μόνο επιδεινώνει την κατάσταση», όπως ειπώθηκε από το Élysée τη Δευτέρα. Γίνεται λόγος για «επιθετική πολιτική» της Τουρκίας και «άμεσα ευρωπαϊκά συμφέροντα» στην ανατολική Μεσόγειο. Με άλλα λόγια, η ομοσπονδιακή Καγκελάριος Angela Merkel προσπαθεί να αποκλιμακώσει την κατάσταση, ενώ ο Macron δείχνει την ισχύ του. Και οι δυο προσεγγίσεις είναι προς το συμφέρον των Ευρωπαίων. Είναι πιθανό η Γαλλία και η Γερμανία να έχουν μοιράσει τους ρόλους του «good cop» και του «bad cop», σύμφωνα με το χαρακτήρα τους.

Η μόνη πυρηνική δύναμη που έχει απομείνει στην ΕΕ

Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι η Γαλλία είναι η μόνη πυρηνική δύναμη που έχει μείνει στην ΕΕ, μετά το Brexit και θα έχει μεγαλύτερο ρόλο στο μέλλον, εξαιτίας του κενού που άφησαν οι Βρετανοί. Είναι επίσης ξεκάθαρο ότι στους Γάλλους δεν αρέσουν οι εκβιασμοί. Η διαρκής απειλή της Τουρκίας -ότι δεν θα σταματά τη ροή των μεταναστών- εντυπωσιάζει λιγότερο της Γάλλους σε σύγκριση με τη γερμανίδα Καγκελάριο, η οποία διαπραγματεύτηκε τη συμφωνία με την Άγκυρα.

Η Γαλλία έχει μόνο ένα στόχο, τονίζουν οι σύμβουλοι του Προέδρου: η σαφήνεια σε εξαιρετικά περίπλοκες σχέσεις. Στο ελάχιστο το θέμα αφορά το φυσικό αέριο. Τα αποθέματα βρίσκονται στον πυθμένα της θάλασσας, οι αγωγοί για τη μεταφορά δεν υπάρχουν, η εμπορική εκμετάλλευση πιθανόν να μην είναι προσοδοφόρα. Το θέμα αφορά περισσότερο για το ποιος έχει το λόγο στην ανατολική Μεσόγειο- και πως αντιμετωπίζει κανείς τις νεο-οθωμανικές φιλοδοξίες του Erdogan.

Ακόμα και εάν οι ακτές της Γαλλίας βρίσκονται στα δυτικά, οι Γάλλοι αισθάνονται ότι επηρεάζονται από τον εκφοβισμό που ασκούν οι Τούρκοι. Η Μεσόγειος βρίσκεται πιο κοντά τους από τη Βαλτική. Τα αποθέματα φυσικού αερίου είναι η εύφλεκτη ύλη στη σύγκρουση αυτή. Το σπίρτο είναι ο εθνικισμός.