Συζήτηση με την Ελένη Πετροπούλου, συγγραφέα του παιδικού παραμυθιού "Ένα χαμόγελο για τη Χαρά"

Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας του «Δορυφόρου» να προβάλει τις συλλογικές και προσωπικές πρωτοβουλίες των Ελλήνων της ευρύτερης περιοχής του Μονάχου, έχουμε τη μεγάλη χαρά να φιλοξενούμε σήμερα την Λένα Πετροπούλου, η οποία τα τελευταία χρόνια ζει και εργάζεται στο Μόναχο.                       

Αφορμή της κουβέντας μας είναι το πρώτο της παραμύθι για παιδιά, «Ένα χαμόγελο για τη Χαρά» που κυκλοφόρησε μόλις τις τελευταίες μέρες.

 1. Αγαπητή κυρία Πετροπούλου ποιοι είναι οι λόγοι που σας οδήγησαν  στο Μόναχο πριν τρία χρόνια;

Καταρχήν, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για τη φιλοξενία σας στο Δορυφόρο, που αποτελεί για όλους εμάς που μένουμε στο Μόναχο σημαντική πηγή πληροφόρησης.

Όταν αποφάσισα να ακολουθήσω τα όνειρα μου, είδα το Μόναχο σαν τον ιδανικό τόπο για να ξεκινήσω μια νέα ζωή. Είναι μία ασφαλής, καθαρή και πολυπολιτισμική πόλη. Ιδιαίτερα όσον αφορά το επάγγελμα μου, ως νηπιαγωγός,  ήταν για μένα μια ευκαιρία να εργαστώ εδώ πάνω σε μία διαφορετική φιλοσοφία μάθησης, με εργαλεία που ήρθαν να συμπληρώσουν την προϋπάρχουσα γνώση και την εμπειρία μου.

2. Να υποθέσουμε ότι προσαρμοστήκατε πολύ εύκολα και γι’ αυτό μπορέσατε σχετικά γρήγορα να εργαστείτε ως νηπιαγωγός σε δημοτικό νηπιαγωγείο της πόλης μας; Ποιες ήταν οι  δυσκολίες ένταξης στο νέο κοινωνικό περιβάλλον;

«Κάθε αρχή και δύσκολη», λέει ο λαός μας. Και εγώ δεν αποτέλεσα εξαίρεση. Στην αρχή, όλα φαίνονται απροσπέλαστα, νιώθεις σα παιδί που πηγαίνει για πρώτη φορά σχολείο.

Για κάθε άνθρωπο που ενήλικας φθάνει σε μια νέα χώρα υπάρχουν κάποιες δυσκολίες, όπως η γλώσσα, η εύρεση εργασίας, η επαφή με τις δημόσιες υπηρεσίες, η ένταξη στο κοινωνικό σύνολο καθώς είναι και νιώθει ξένος μεταξύ ξένων κ.ο.κ. 

   Όμως, η καλή διάθεση,  και οι φιλόξενοι άνθρωποι που γνώρισα εδώ, που πλέον λογίζονται στην καρδιά μου σαν μέλη της οικογένειας μου, βοήθησαν να προσπελαστούν όλες οι τροχοπέδες της ένταξης μου στην νέα πραγματικότητα. 

 Όσον αφορά την εργασία μου, ο κλάδος μας εδώ στο Μόναχο και στην ευρύτερη περιοχή της Βαυαρίας όπως πληροφορούμαστε από το Δήμο, έχει ελλείψεις. Ως εκ τούτου, η εύρεση εργασίας στον τομέα μου ήταν άμεση, γεγονός που βάζει τη ζωή γρήγορα στην κανονικότητα και διώχνει κάθε υπόλοιπο φόβου για τον άγνωστο νέο κόσμο.

3. Άλλαξε καθόλου η πρώτη εικόνα που αποκομίσατε από τον Ελληνισμό του Μονάχου και πώς την αξιολογείτε;

Όλοι οι Έλληνες ως λαός έχουμε μοναδικά κοινά χαρακτηριστικά όπου και αν κατοικούμε στο πλανήτη. Αυτό μας δίνει τη δυνατότητα να νιώθουμε οικεία ο ένας με τον άλλο πολύ γρήγορα. Στη Βαυαρία και ιδιαίτερα στο Μόναχο ο ελληνισμός είναι διάχυτος και αρκετά ενεργός σε όλους τους τομείς της ζωής της πόλης, γεγονός που χαίρει το θαυμασμό και της υπόλοιπης κοινότητας γερμανόφωνης και μη. Οι ελληνικοί πολιτιστικοί και επιστημονικοί σύλλογοι του Μονάχου προάγουν αποτελεσματικά την ελληνική κουλτούρα συγκεντρώνοντας μεγάλη μερίδα του πληθυσμού. Είναι αξιοθαύμαστη η παρουσία των Ελλήνων και η αρωγή τους τόσο εντός όσο και εκτός πόλης σε όλες τις πτυχές της κοινωνικής ζωής.

4. Η δουλειά σας έχει να κάνει με μικρά παιδάκια και υποθέτουμε ότι αυτό ήταν κίνητρο και πρόκληση μαζί να γράψετε ένα βιβλίο για παιδιά. Μιλήστε μας λίγο γι’ αυτό. Ήταν μέσα στα πλάνα σας η συγγραφή ή προέκυψε μέσα από ένα γεγονός η ανάγκη να γράψετε ένα παραμύθι. Ένα χαμόγελο για τη Χαρά, λοιπόν, και μάλιστα η Χαρά είναι μια   πριγκίπισσα θλιμμένη παρά το βασιλικό περιβάλλον που ζει; 

Για μένα η συγγραφή είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μου, καθώς αποτυπώνω στο χαρτί από την ηλικία των εννέα ετών περίπου όλες τις σκέψεις και τα όνειρα μου, δημιουργώντας με τη φαντασία μου κόσμους μαγικούς. Τώρα ήρθε η κατάλληλη στιγμή να μοιραστώ αυτούς τους κόσμους με τα παιδιά που τόσο αγαπώ και που αποτελούν για μένα ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης. Ωστόσο, όταν γράφει κανείς για παιδικό κοινό, κρίνεται απαραίτητο να αφουγκράζεται τις ανάγκες της ηλικίας για την οποία γράφει καθώς και τις αξίες και ιδέες που θέλει να μεταλαμπαδεύσει στα παιδιά. Πάνω από όλα, ένα παιδικό βιβλίο πρέπει να είναι σε θέση  να παρακινεί τα παιδιά να ονειρεύονται και να εξάπτει τη φαντασία τους. Αυτό προσπάθησα να κάνω κι εγώ με το βιβλίο μου. « Ένα χαμόγελο για τη Χαρά», καθώς ένα όνομα δε συνοδεύεται απαραίτητα και από την ιδιότητα που το χαρακτηρίζει. Συγκεκριμένα, στο παραμύθι μου, η πριγκίπισσα Χαρά έχει όλα όσα εμείς οι ενήλικες εικάζουμε ότι χρειάζεται ένα παιδί. Παρόλα αυτά της λείπει το συναίσθημα της χαράς, το πιο βασικό συστατικό της ζωής μας. Πολλοί επαγγελματίες θα παρελάσουν με τη σειρά στο παλάτι, προκειμένου να εμφανίσουν το πολυπόθητο χαμόγελο στο πρόσωπο της πριγκίπισσας. Όταν όλες οι προσπάθειες θα αποβούν άκαρπες, τότε ο βασιλιάς και μαζί του οι μικροί αναγνώστες καλούνται να αναλογιστούν που πραγματικά πρέπει να αναζητήσουμε τη χαρά στη ζωή μας. Γίνεται μια εσωτερική αναζήτηση για τις αξίες της ζωής, αλλά παράλληλα επιτρέπει στα παιδιά να ανακαλύψουν την αξία του αυτοσκοπού.

5. Τελικά τι μας κάνει ευτυχισμένους, και κυρίως τι πρέπει να προσέξουμε για να είναι το παιδί μας ευτυχισμένο;

Στο μυαλό του καθένα από εμάς την ευτυχία αντιπροσωπεύει ένα διαφορετικό σύνολο πραγμάτων, όπως υγεία, επαγγελματική επιτυχία, οικογενειακή γαλήνη, πλούτος κλπ. Πιστεύω ότι η πραγματική ευτυχία για όλους μας και ιδιαίτερα για ένα παιδί πρέπει να αναζητείται στα απλά καθημερινά αγαθά, όπως η φροντίδα, η αγάπη, η ελεύθερη έκφραση των συναισθημάτων και των επιθυμιών, η συναναστροφή με άλλα άτομα.

6. Αρκούν μόνο οι πολλές και ακριβές υλικές παροχές προς στα παιδιά μας για να δούμε τη χαρά στο πρόσωπό τους; Υπάρχει κάποια μαγική συνταγή που να εξασφαλίζει τη χαρά σε ένα παιδί; Σίγουρα εσείς ξέρετε καλύτερα αφού έχετε συνεχή τριβή και σχέση με μικρά παιδάκια αλλά είστε και εσείς που δώσατε «χαρά» στην πριγκίπισσα σας.

Είναι ουτοπικό να πιστεύουμε ότι υπάρχει μαγική συνταγή που να εξασφαλίζει στο ελάχιστο τη Χαρά. Σας διαβεβαιώ, ωστόσο, από την πολυετή παρατήρηση των παιδιών, ότι τις περισσότερες φορές που είδα να ανθίζει αληθινό χαμόγελο χαράς στα πρόσωπα τους δεν ήταν απόρροια κανενός υλικού αγαθού. Τα παιδιά χρειάζονται το χρόνο μας και την έκφραση της αληθινής αγάπης μας γι’ αυτά. Κανείς δεν αμφισβητεί ότι η κάλυψη των αναγκών τους σε υλικές παροχές, είναι απαραίτητη και τα ικανοποιεί. Όμως, μόνο αυτό δε φτάνει, καθώς στερείται ενός βασικού συστατικού, που είναι η παρουσία μας στη ζωή τους.

7. Ποια πρέπει να είναι τα κριτήρια μας ως γονείς όταν θέλουμε να επιλέξουμε ένα παιδικό βιβλίο; Υπάρχει κάποιος κανόνας; Πρέπει να εξυπηρετεί κάποιους σκοπούς ένα παραμύθι για μικρά παιδιά και αν ναι ποιοι είναι αυτοί. Σίγουρα μέσα στο μεγάλο σωρό των παιδικών βιβλίων υπάρχουν και  σκουπίδια και διαμαντάκια. Τι πρέπει να κάνουμε για να ξεχωρίσουμε τα διαμαντάκια και να τα δώσουμε στα παιδιά μας;

Κάθε βιβλίο έχει να προσφέρει κάτι, αρκεί να βρεθεί στα χέρια του κατάλληλου αναγνώστη που το έχει ανάγκη. 

Είναι μια όμορφη διαδικασία να επιλέγουμε βιβλία για τα παιδιά μας, μαζί με τα παιδιά σε ένα βιβλιοπωλείο. Έτσι, θα έχουν την ευκαιρία τα ίδια τα παιδιά να έρθουν σε επαφή με πληθώρα διαφορετικών βιβλίων και να επιλέξουν εκείνα που ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα τους και που τους κίνησαν τη περιέργεια. Ακόμη, είναι πολύ πιθανό να ανακαλύψουν βιβλία που θα τους παρουσιάσουν καινούργιους κόσμους που προηγουμένως δε γνώριζαν. 

Πρέπει, ωστόσο να είμαστε προσεκτικοί ως γονείς, ώστε τα βιβλία να απευθύνονται στην εκάστοτε ηλικία και τις δυνατότητες των παιδιών, ώστε να ενθαρρύνουν την αναζήτηση στη γνώση και την απόλαυση της αφήγησης. Διαφορετικά, το αποτέλεσμα θα είναι αποτρεπτικό για την ενασχόληση των παιδιών με τη λογοτεχνία.

8. Κυρία Πετροπούλου, γράφετε στα ελληνικά. Πιστεύετε ότι είναι σημαντικό για  τα Ελληνόπουλα που μεγαλώνουν σε ένα δίγλωσσο και πολυπολιτισμικό περιβάλλον να ακούνε παραμύθια στην μητρική τους γλώσσα, τα βοηθά στην κοινωνικοποίηση τους περισσότερο από ότι αν άκουγαν μόνο λ.χ. γερμανικά παραμύθια;

Ναι, είναι σημαντικό τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον, να έρχονται σε επαφή και με την μητρική τους γλώσσα σε προφορικό και γραπτό λόγο. Κατά αυτό το τρόπο ενισχύεται η προσωπική τους ταυτότητα αποκτώντας ένα αίσθημα πληρότητας που τους επιτρέπει να αναπτύξουν την προσωπικότητα τους ως ισάξιο μέλος του κοινωνικού συνόλου. 

  Στα πλαίσια της πολυπολιτισμικής εκπαίδευσης μου δόθηκε στο παρελθόν η δυνατότητα να φέρω στην τάξη μου βιβλία σε τρεις διαφορετικές γλώσσες, ελληνικά, αγγλικά και γερμανικά. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό, καθώς και τα ελληνόπουλα αλλά και τα γερμανόφωνα παιδιά απόλαυσαν εξίσου τα βιβλία, ανεξαρτήτως γλώσσας. Επιπλέον, αποτέλεσαν έναυσμα για εποικοδομητικές συζητήσεις και περαιτέρω δραστηριότητες που ένωσαν την ομάδα. Γεγονός που δείχνει ότι η γλώσσα δεν αποτελεί πρόβλημα αλλά ευκαιρία.

9. Ποια είναι τα συγγραφικά σας σχέδια για το μέλλον και από πού μπορεί κάποιος να προμηθευτεί το βιβλίο σας;

Με το παραμύθι «Ένα χαμόγελο για τη Χαρά» έχω κάνει το πρώτο βήμα ενός δημιουργικού ταξιδιού στη συγγραφή ιστοριών που απευθύνονται σε παιδιά και όχι μόνο. Αυτή τη στιγμή το δεύτερο παραμύθι μου αρχίζει να παίρνει μορφή στο χαρτί.

Προς το παρόν το «Ένα χαμόγελο για τη Χαρά» μπορείτε να το αναζητήσετε στην σελίδα του εκδοτικού οίκου iwrite στον οποίο ανήκει, σε βιβλιοπωλεία με ελληνικά βιβλία και όποιος αντιμετωπίσει τυχόν δυσκολίες στην εύρεσή του μπορεί να επικοινωνήσει απευθείας μαζί μου. Σε κάθε περίπτωση θα χαρώ να ακούσω τις σκέψεις κάθε αναγνώστη για το βιβλίο μου, καθώς και ιδέες, απόψεις και προτάσεις. 

10. Κλείνοντας θα θέλαμε να ακούσουμε από σας αν έχουμε και εμείς οι ενήλικες την ανάγκη ενός παραμυθιού, ή αν τα παραμύθια απευθύνονται μόνο σε παιδιά. Η ζωή παρά την αλματώδη εξέλιξη της τεχνολογίας και την πρόσβαση σε περισσότερα αγαθά, παραμένει δύσκολη. Η πανδημία μας φοβίζει και μας κλείνει μόνους στα σπίτια μας. Πρέπει να διαβάζουμε και εμείς παραμύθια ή για να το θέσουμε αλλιώς υπάρχουν παραμύθια για ενήλικες; 

Σήμερα παρά ποτέ κρίνεται απαραίτητο να αναζητούμε κι εμείς ως ενήλικες την παρέα των παραμυθιών για να ισορροπήσουμε τις δυσκολίες της σύγχρονης ζωής. Άλλωστε, δε θεωρώ ότι παύουμε ποτέ να είμαστε παιδιά. Απλά, καμιά φορά στη δίνη της καθημερινότητας το λησμονούμε. Τα παραμύθια μπορούν να αποτελέσουν μια πηγή συναισθηματικής αναζωογόνησης και πνευματικής εξέλιξης. Προτείνω να τα εμπιστευθούμε κι εκείνα θα μας δείξουν είτε φωτεινούς δρόμους  μέσα στη σκληρή πραγματικότητα είτε καινούργιων ευκαιριών στη ζωή μας. Ιδιαίτερα, σε εποχές όπως η σημερινή, που η πανδημία μας έχει φέρει αντιμέτωπους με τους φόβους και τη μοναξιά, τα παραμύθια είναι ο μόνος αέρας που δε χρειάζεται να καλύψουμε με τη μάσκα. Κάθε παραμύθι είναι μια ιστορία και κάθε ιστορία έχει κάτι να μας προσφέρει, τόσο σε προσωπικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Απλά, αγαπήστε τα.

 Καλοτάξιδο το βιβλίο σας και ευχόμαστε η χαρά να μην λείπει από κανένα παιδικό προσωπάκι.