Στο άρθρο του αναπληρωτή Δ/ντή σύνταξης εξωτερικών θεμάτων Maximilian Popp αναφέρει, μεταξύ άλλων:
Ο Berat Albayrak είχε συνηθίσει να βρίσκουν τα λόγια του ευήκοα ώτα. Η τουρκική τηλεόραση μετέδιδε ό,τι είχε να πει ο Τούρκος Υπουργός Οικονομικών. Ένα τηλεφώνημά του αρκούσε για να απελευθερώσουν χώρο στα πρωτοσέλιδά τους οι εφημερίδες. Ίσως δεν έβλαπτε που είναι ο γαμπρός του Προέδρου Recep Tayyip Erdoğan.
Ωστόσο, όταν ο Albayrak, στις 8 Νοεμβρίου, ήθελε να πει το μέχρι τότε σημαντικότερο μήνυμά του, δεν βρήκε ΜΜΕ να το δεχτεί. Ο Υπουργός – όπως λένε έμπιστοί
του – στράφηκε πρώτα στις εφημερίδες και σε σταθμούς που ελέγχονται από τον αδελφό του Serhat, μεταξύ άλλων και στην ε/φ Sabah. Μάταια. Και από το κρατικό κανάλι TRT και το πρακτορείο ειδήσεων Anadolu πήρε αρνητική απάντηση.Στην ανάγκη του, ο Albayrak στράφηκε σε ένα μέσο, στο οποίο λίγες βδομάδες πριν είχε επιβάλει η κυβέρνησή του πρόστιμο εκατομμυρίων: στο Instagram. Με «τσαπατσούλικα», γεμάτα λάθη τουρκικά ο Albayrak δήλωσε ότι παραιτείται από Υπουργός Οικονομικών. Είπε ότι θέλει να αφοσιωθεί στην οικογένειά του, στους γονείς του, τη γυναίκα του, τα 4 παιδιά του. Τον πεθερό του Erdoğan, στον οποίο χρωστάει την πολιτική του καριέρα, ο Albayrak τον ανέφερε μόνο παρεμπιπτόντως.
Όπως λένε άτομα από το περιβάλλον Erdoğan, ο Πρόεδρος έγινε έξω φρενών όταν έμαθε την απόφαση του γαμπρού του. Χρειάστηκε 27 ώρες για να τοποθετηθεί δημοσίως. Σε σύντομη δήλωσή του το Προεδρικό Μέγαρο ανακοίνωσε ότι ο Πρόεδρος κάνει δεκτή την παραίτηση του Albayrak.
Στα 17 χρόνια διακυβέρνησής του ο Erdoğan έχει ξεπεράσει πολλές κρίσεις, μια δίκη απαγόρευσης του κόμματός του ΑΚΡ από το Συνταγματικό Δικαστήριο το 2008, τις διαδηλώσεις στο πάρκο Gezi το 2013, μια απόπειρα πραξικοπήματος το 2016. Η παραίτηση Albayrak, συγκρινόμενη με αυτές, μοιάζει αμελητέα, αλλά οι συνέπειες θα είναι πιθανότατα πολλαπλές. Όπως λέει ένας ανώτερος αξιωματούχος της κυβέρνησης, έγινε αυτό που ο Erdoğan φοβόταν περισσότερο: Ένα ρήγμα διαπερνά την οικογένεια.
Το SPIEGEL μίλησε με περισσότερα από δέκα άτομα του περιβάλλοντος του Προέδρου, με συμβούλους, δημοσίους υπαλλήλους και πολιτικούς του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ. Όλοι επέμειναν να μην κατονομαστούν. Ο φόβος για τον Erdoğan είναι ακόμα μεγάλος στην Τουρκία. Ταυτόχρονα όμως, πολλοί είναι αυτοί που σκέπτονται περισσότερο ανοιχτά από ποτέ για την «μετά Erdoğan περίοδο», όπως λέει ένας συνομιλητής. Η πτώση του Albayrak – και σ’ αυτό συμφωνούν όλοι – δεν ήταν ατύχημα, αλλά αποτελεί έκφραση μιας βαθιάς συστημικής κρίσης.
Ο Albayrak, 42 ετών, ήταν ως Υπουργός Οικονομικών ο δεύτερος ισχυρότερος άνδρας στην Τουρκία και θεωρούνταν από πολλούς ο επόμενος Πρόεδρος. Ο Erdoğan έχει εμμονή με την ιδέα να ρυθμίσει ο ίδιος τη διαδοχή του, λέει ένας κομματικός σύντροφος. Οι δυο γιοι του, Burak και Bilal, δεν συζητούνται όμως για το ύπατο αξίωμα. Ο Burak, μετά από ένα τροχαίο τη δεκαετία του ’90, αποτραβήχτηκε από τη δημοσιότητα. Ο Bilal, λόγω λανθασμένων πολιτικών εκτιμήσεων, έχει περιπέσει στη δυσμένεια του πατέρα του. Οι δύο κόρες του δεν επιδιώκουν πολιτικά πόστα. Κι έτσι ως πιθανός πολιτικός κληρονόμος απομένει μόνο ο γαμπρός.
Ο Berat Albayrak προέρχεται από ισλαμική δυναστεία. Ο πατέρας του Sadık ήταν πολιτικός και ως έμπιστος του πρώην Πρωθυπουργού Necmettin Erbakan υπήρξε υποστηρικτής του Erdoğan. Το 2004 ο Berat παντρεύτηκε την κόρη του Erdoğan Esra. To ζευγάρι ζει στην Κων/πολη, στις ίδιες εγκαταστάσεις με τον Erdoğan. Ο Πρόεδρος προώθησε τον γαμπρό του όσο μπορούσε. Το 2015 τον έκανε Υπουργό Ενέργειας και μετά από τρία χρόνια Υπουργό Οικονομικών, παρά τις αντιδράσεις μεγάλου μέρους του κόμματός του. «Ο δεσμός μας δεν είναι πολιτικός. Βασίζεται σε ιδεώδη, σε ψυχική συγγένεια», δήλωσε ο Albayrak για τον πεθερό του στις αρχές του χρόνου στο TRT.
Ο Albayrak δεν είχε λόγο μόνο στα οικονομικά ζητήματα, αλλά και στην Εξωτερική Πολιτική και την Πολιτική Ασφαλείας. Στελέχωσε κρατικούς θεσμούς με έμπιστους στο καθεστώς. Ορισμένοι Υπουργοί τον υπηρετούσαν σαν γραμματείς, λέει πολιτικός της κυβέρνησης. Λόγω των στενών του σχέσεων με τον γαμπρό του Trump, Jared Kushner, ήταν ο συνδετικός κρίκος με την αμερικανική κυβέρνηση. Αντίθετα, πολλοί στο ΑΚΡ μισούσαν τον Albayrak. Τον θεωρούσαν υπερφιλόδοξο, αλαζόνα και κυρίως υπερφορτωμένο.
H παρακμή της τουρκικής οικονομίας συνδέεται στενά με το όνομα Albayrak. Στα δύο χρόνια της θητείας του ως Υπουργού Οικονομικών η Λίρα έχασε, σε σχέση με το Ευρώ, περίπου το 42% της αξίας της. Ο Albayrak δεν βρήκε τρόπο να σταματήσει την κατρακύλα. Αντίθετα, οι ειδικοί είναι πεπεισμένοι ότι την επιδείνωσε. Αντίθετα με τις συμβουλές των συνεργατών του ο Albayrak αρνιόταν να ανεβάσει το επιτόκιο για να σταθεροποιήσει έτσι τη Λίρα. Όπως και ο πεθερός του ανησυχούσε ότι με αύξηση των επιτοκίων θα στραγγαλίσει την πραγματική οικονομία. Κατά συνέπεια, η Λίρα συνεχώς κατρακυλούσε, οι τιμές ανέβαιναν και οι άνθρωποι πτώχευαν.
Ο Erdoğan για πολύ καιρό έδειχνε επιείκεια για την κακή διαχείριση του γαμπρού του. Ακόμα και όταν το AKP έχασε από την αντιπολίτευση τις μητροπόλεις της Κωνσταντινούπολης και της Άγκυρας στις τοπικές εκλογές του περασμένου έτους, αυτό δεν απετέλεσε λόγο για τον Erdoğan να αλλάξει ριζικά την πορεία του. Αντ’ αυτού, φρόντισε να επαναληφθούν οι εκλογές στην Κωνσταντινούπολη, οι οποίες κατέληξαν σε μεγάλη νίκη για τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης Ekrem İmamoğlu -και σε αμηχανία για το AKP. Έκτοτε καταστράφηκε ο μύθος του Erdoğan ως αήττητου στις εκλογές.
Ο Erdoğan, όπως αναφέρουν συνεργάτες του, γινόταν ολοένα και πιο παρανοϊκός κατά τη διάρκεια της θητείας του, και ειδικά μετά την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016. Υποψιάζεται ότι υπάρχουν εχθροί παντού και εμπιστεύεται λίγους ανθρώπους. Ο γαμπρός του ήταν ένας από αυτούς τους ανθρώπους. Ο Albayrak είχε πείσει τον Erdoğan ότι η τουρκική οικονομία βρισκόταν σε πολύ καλύτερη θέση απ’ ό,τι ισχυρίζονταν οι οικονομολόγοι, λέει πολιτικός της τουρκικής κυβέρνησης. Ο Albayrak συνέχιζε να λέει ότι η αναπτυξιακή έκρηξη είναι μόνο θέμα χρόνου. «Όλοι ήξεραν ότι δεν ήταν αλήθεια. Ο Erdoğan το πίστευε παρόλα αυτά».
Προφανώς έπρεπε να φτάσει φθινόπωρο μέχρι ο Πρόεδρος να κατανοήσει πλήρως την κρίση. Ο Naci Ağbal, βουλευτής του AKP και προκάτοχός του Albayrak στη θέση του Υπουργού Οικονομικών, επισκέφθηκε τον Erdoğan στο προεδρικό παλάτι στις αρχές Νοεμβρίου. Κατά κανόνα, οι σύμβουλοι του Erdoğan εμφανίζονται διστακτικοί απέναντί του και όλοι φοβούνται να τον αναστατώσουν. Ωστόσο, ο Ağbal φέρεται να περιέγραψε με ωμότητα στον Erdoğan σε πόσο κακή κατάσταση είναι η τουρκική οικονομία, αναφέρουν πρόσωπα που γνωρίζουν το περιεχόμενο της συνομιλίας. Τα συναλλαγματικά αποθέματα της Κεντρικής Τράπεζας έχουν εξαντληθεί πλήρως, προειδοποίησε ο Ağbal. Του τόνισε ότι εάν η κυβέρνηση δεν ενεργήσει αμέσως, οι πρώτες τουρκικές τράπεζες θα χρεοκοπήσουν το αργότερο τον Απρίλιο του 2021.
Ο Erdoğan γνωρίζει τι θα σήμαινε αυτό. Το 2001 μια οικονομική κρίση έριξε εκατομμύρια Τούρκους στη φτώχεια. Το ΔΝΤ ήρθε στη χώρα και η κυβέρνηση κατέρρευσε. Όταν διενεργήθηκαν εκλογές, στην εξουσία ανέβηκε το AKP.
Ο Albayrak κάλεσε αμέσως τον Erdoğan, ωστόσο αυτός αρνήθηκε να τον συναντήσει αυτοπροσώπως, λέγεται από το περιβάλλον του Προέδρου. Παρόλα αυτά, ο Albayrak πήγε στο προεδρικό παλάτι, όπου σχεδόν σημειώθηκε συμπλοκή με τον Ağbal. Λίγες ώρες αργότερα, ο Erdoğan διόρισε τον Ağbal επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας, προφανώς χωρίς να συμβουλευτεί και πάλι τον γαμπρό του. Άνθρωπος με γνώση της κατάστασης δηλώνει ότι ο Albayrak αισθάνθηκε προσβεβλημένος και απελπισμένος και τηλεφώνησε στον πατέρα του Sadik, ο οποίος τον συμβούλεψε να παραιτηθεί.
Για τον Erdoğan, το ρήγμα με τους Albayrak αποτελεί ρίσκο, παρόλο που η παραίτηση του Υπουργού Οικονομικών έδωσε στην τουρκική οικονομία μία μικρή ανάσα, ενώ και η αξία της Λίρας έχει ελαφρώς σταθεροποιηθεί. Οι επενδυτές ελπίζουν ότι ο επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας Ağbal και ο διάδοχός του Albayrak, Lütfi Elvan, θα επιστρέψουν σε μία συνετή Νομισματική Πολιτική. Την περασμένη εβδομάδα η Κεντρική Τράπεζα αύξησε αποφασιστικά το βασικό επιτόκιο.
Το πρόβλημα, ενώπιον του οποίου βρίσκεται το νέο δίδυμο, είναι το ίδιο με το οποίο βρέθηκε αντιμέτωπος ο Albayrak. Η τουρκική οικονομία χρηματοδοτείται από τον δανεισμό. Η ανάπτυξη των τελευταίων ετών τροφοδοτήθηκε σε μεγάλο βαθμό από υπερβολικές επενδύσεις σε έργα υποδομής, σε δρόμους, κατοικίες και αεροδρόμια. Οι τουρκικές επιχειρήσεις εξαρτώνται από το φθηνό χρήμα, και εάν αυτό δεν συμβεί λόγω της αύξησης των επιτοκίων, υπάρχει ο κίνδυνος πτωχεύσεων και μαζικής ανεργίας. Η πανδημία του κορωνοϊού επιδεινώνει την κρίση.
Με την αποχώρηση του Albayrak κλονίστηκε και η κυριαρχία του Erdoğan. Προς το παρόν, ο Albayrak δεν εμφανίζεται δημοσίως. Λέγεται ότι κοιτάζει για διαμέρισμα στο Λονδίνο. Ωστόσο, είναι πιθανό λόγω της θιγείσας υπερηφάνειάς του να αρχίσει τις αποκαλύψεις για το διάστημα που συμμετείχε στην κυβέρνηση, να μιλήσει για πιθανή κατάχρηση εξουσίας καθώς και για διαφθορά. Δεν υπάρχει μάλλον κανένας που να γνωρίζει τόσα πολλά για τα μυστικά του Erdoğan όσο εκείνος.
Ακόμη πιο δυσάρεστο θα πρέπει να είναι για τον Erdoğan το ότι θα πρέπει να επαναπροσδιορίσει το σύστημα εξουσίας του. Η οικογένεια Albayrak όχι μόνο φρόντιζε τα της οικονομίας για λογαριασμό του, αλλά και την επικοινωνία με τα ΜΜΕ μέσω του μεγαλύτερου αδελφού του Berat, Serhat Albayrak.
Ο Serhat Albayrak ελέγχει τον Όμιλο ΜΜΕ Çalık. Μαζί με τον αδερφό του Berat και τον επικεφαλής Επικοινωνίας του Erdoğan, Fahrettin Altun, καθορίζουν το τι λέγεται και γράφεται στην Τουρκία. Οι Albayrak και ο Altun γνωρίζονται από τη νεότητά τους και εμπιστεύονται τυφλά ο ένας τον άλλον. Τώρα λέγεται στην Άγκυρα ότι ο Serhat Albayrak βρίσκεται στα πρόθυρα της αποχώρησης. «Χωρίς την ισχύ των Albayrak στα ΜΜΕ, θα είναι πολύ πιο δύσκολο για τον Erdoğan να κυριαρχήσει στη ημερήσια διάταξη», δηλώνει πολιτικός του AKP.
Ο Erdoğan εδώ και καιρό δεν είναι πλέον τόσο αδιαφιλονίκητος εντός του AKP όσο πριν. Σημαντικοί συνοδοιπόροι παίρνουν αποστάσεις και μερικοί εξ αυτών, όπως ο πρώην Πρωθυπουργός Ahmet Davutoğlu, έχουν στο μεταξύ ιδρύσει τα δικά τους κόμματα. Άλλοι απαιτούν ανοιχτά αλλαγή πορείας. Ο συνιδρυτής του AKP Bülent Arınç τάχθηκε υπέρ της απελευθέρωσης ανταγωνιστών του Erdoğan και του πρώην συμπροέδρου του φιλοκουρδικού κόμματος HDP, Selahattin Demirtaş. «Η ελευθερία της έκφρασης στην Τουρκία είναι ανάπηρη», είπε.
Ο Erdoğan ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα ως μεταρρυθμιστής που απευθυνόταν σε διάφορες ομάδες, συντηρητικούς, φιλελεύθερους, Κούρδους, Ισλαμιστές. Αυτός ήταν ο μόνος τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε να εξασφαλίσει την επιβίωσή του ενάντια στον στρατό. Ωστόσο, με το αυταρχικό στιλ διακυβέρνησής του έδιωξε από κοντά του την μία ομάδα μετά την άλλη. Μετά τη διάλυση των σχέσεων με τους ισλαμιστές του κινήματος Gülen, εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από τον ακροδεξιό του εταίρο στον κυβερνητικό συνασπισμό MHP και τον ηλικιωμένο αρχηγό του Devlet Bahçeli.
Ανεξάρτητα από το εάν πρόκειται για την καταστολή των Κούρδων ή τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στο εξωτερικό -ο Erdoğan επιτρέπει ολοένα και περισσότερο η ατζέντα του να υπαγορεύεται από το MHP, δηλώνει βουλευτής του AKP. «Ο Πρόεδρος γνωρίζει ότι είναι ανίκανος να ενεργήσει χωρίς το MHP».
Είναι πιθανό οι εθνικιστές να αξιοποιήσουν την κυβερνητική κρίση για να επεκτείνουν την επιρροή τους, ειδικά ο Υπουργός Εσωτερικών Süleyman Soylu προετοιμάζεται για ένα άλμα στην καριέρα του, λέγεται στην Άγκυρα. Ο Soylu θεωρείται σκληροπυρηνικός, τάσσεται υπέρ ενός κράτους που δίδει έμφαση στην ασφάλεια, υπέρ της καταστολής των μειονοτήτων, υπέρ της επιτήρησης των πολιτών. Γι’ αυτό και είναι ιδιαίτερα δημοφιλής μεταξύ των υποστηρικτών του MHP. Όταν ο Erdoğan εξέτασε τον Απρίλιο το ενδεχόμενο να τον διώξει λόγω κακοδιαχείρισης στην κρίση του κορωνοϊού, ο επικεφαλής του MHP Bahçeli παρενέβη με επιτυχία υπέρ του Soylu.
Όσο περισσότερο διαλύεται το κύρος του Προέδρου στη χώρα, τόσο πιο σημαντικοί γίνονται πολιτικοί όπως ο Soylu, ο οποίος φαίνεται να είναι σε θέση να διατηρήσει στην εξουσία τη Δεξιά στην Τουρκία και μετά τον Erdoğan. Ο Τούρκος Πρόεδρος εξακολουθεί μεν να είναι ο πιο δημοφιλής πολιτικός στην Τουρκία, αλλά οι αντίπαλοί του εξακολουθούν να διατηρούν χαμηλό προφίλ, επειδή γνωρίζουν πόσες πολλές φορές ο Πρόεδρος κατάφερε να απελευθερωθεί από φαινομενικά αδιέξοδες καταστάσεις. Αλλά τελευταία το AKP έπεσε κάτω από το 30% στις δημοσκοπήσεις για πρώτη φορά εδώ και χρόνια.
Ο ίδιος ο Erdoğan αναζητά ολοένα και πιο απελπισμένα διέξοδο από την κρίση. Η πολιτική του φαίνεται άστατη και ακτιβιστική. Στέλνει στρατιώτες στη Λιβύη, τη Συρία, στον Καύκασο, χωρίς να είναι σαφές ποια μακροπρόθεσμη στρατηγική ακολουθεί σε αυτές τις περιοχές.
Και ενώ το καλοκαίρι απειλούσε ακόμη και με πόλεμο την Ελλάδα, ξαφνικά προσεγγίζει και πάλι τους Ευρωπαίους. «Τη θέση μας τη βλέπουμε στην Ευρώπη, πουθενά αλλού. Ονειρευόμαστε να δημιουργήσουμε ένα κοινό μέλλον με την Ευρώπη», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα. Λίγο αργότερα, ωστόσο, προέκυψε σκάνδαλο μεταξύ της Γερμανίας και της Τουρκίας, όταν το γερμανικό Πολεμικό Ναυτικό πραγματοποίησε έρευνα σε τουρκικό φορτηγό πλοίο που έπλεε προς τη Λιβύη λόγω υποψιών για λαθρεμπόριο όπλων.
Ο Erdoğan επαναπροσδιορίστηκε πολλές φορές στη διάρκεια της σταδιοδρομίας του. Τα τελευταία χρόνια κυβέρνησε την Τουρκία δεσποτικά. Αποδόμησε το Κράτος Δικαίου, ευθυγράμμισε τα ΜΜΕ. Χιλιάδες αντίπαλοι της κυβέρνησης φυλακίστηκαν κατηγορούμενοι ως τρομοκράτες.
Τώρα ο Erdoğan ελπίζει προφανώς να κερδίσει ξένους επενδυτές για τη χώρα του εμφανιζόμενος ως φιλοευρωπαίος μεταρρυθμιστής. Ανακοίνωσε μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης και λέγεται ότι ορισμένοι πολιτικοί κρατούμενοι είναι πιθανόν να απελευθερωθούν σύντομα, μεταξύ αυτών και ο φιλάνθρωπος Osman Kavala.
Στο περιβάλλον του Erdoğan γίνεται λόγος για «νέα αρχή». Το πρόβλημα είναι ότι μετά από 17 χρόνια διακυβέρνησης του Erdoğan σχεδόν κανείς, εντός και εκτός της Τουρκίας, δεν την πιστεύει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.