Η πανδημία αυξάνει τις καταθέσεις και την άνιση ανάκαμψη

Η πανδημία έχει επιφέρει πλήθος αλλαγών στην κοινωνία και την οικονομία. Μία από αυτές είναι η αύξηση των καταθέσεων νοικοκυριών. Οι καταθέσεις των νοικοκυριών μάλιστα φέτος έπιασαν αριθμούς ρεκόρ για τις πλούσιες χώρες του ΟΟΣΑ.

Η μείωση αυτή των δαπανών σημαίνει ότι συνολικά περίπου το 1/5 με το με το 1/3 όσων κέρδισαν τα νοικοκυριά δεν ξοδεύτηκαν σε Καναδά, Γαλλία, ΗΠΑ Βρετανία και Γερμανία, κατά το δεύτερο τρίμηνο.

Παρόμοια τάση έχει καταγραφεί και στην χώρα μας. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, αυξημένες ήταν για ένατο συνεχόμενο μήνα οι καταθέσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων τον Οκτώβριο, υποδεικνύοντας την συγκρατημένη στάση που επικρατεί λόγω της υγειονομικής κρίσης και της αβεβαιότητας που προκαλεί στην οικονομία και την κοινωνία.

Οι καταθέσεις είναι σύνηθες να αυξάνονται στις περιόδους κρίσεων, επισημαίνουν οι Financial Times. Η επιθυμία να εξασφαλιστεί απόθεμα μετρητών υποδεικνύει τον φόβο που επικρατεί στην κοινωνία, όπως υποστήριξε ο οικονομολόγος Τζων Μέυναρντ Κέυνς το 1937. Ωστόσο, παρόλο που η εξασφάλιση των καταθέσεων είναι κάτι καλό για τους πολίτες ατομικά, μπορεί να αποβεί μοιραίο για την οικονομία εφόσον προσπαθήσουν όλοι την ίδια στιγμή να αυξήσουν τις καταθέσεις τους. Αυτό σημαίνει πτώση της οικονομικής δραστηριότητας. Οι δαπάνες του ενός εξασφαλίζουν το εισόδημα ενός άλλου. Επομένως όταν ολόκληρη η κοινωνία προσπαθήσει να μειώσει τις δαπάνες της, θα παρασύρουν σε απρόβλεπτη μείωση τα εισοδήματα που με την σειρά τους θα μειώσουν τις καταθέσεις.

Σε αντίθεση με τις πιο πρόσφατες περιόδους ύφεσης, η μείωση στις δαπάνες δεν ήταν το αποτέλεσμα της οικονομίας και της εμπιστοσύνης στις αγορές. Η μείωση στις δαπάνες των νοικοκυριών  «επιβλήθηκε» από τους περιορισμούς που υιοθετήθηκαν για την ανάσχεση της πανδημίας και της διασποράς του ιού. Οι πολίτες τηρούν μέτρα που είτε τους περιορίζουν την κίνηση είτε τους δυσκολεύουν τα ταξίδια είτε στην πιο απλή μορφή τους υπαγορεύουν να κρατούν ασφαλείς αποστάσεις μεταξύ τους. Σε πολλές περιοχές τα καταστήματα είναι κλειστά, και η τηλεργασία έχει διαδοθεί ευρέως «κόβοντας» τα έξοδα που συνοδεύονται με την εργασία στο γραφείο και την μετακίνηση προς αυτό.

Παράλληλα τα δημοσιονομικά πακέτα των κυβερνήσεων που στοχεύουν στη στήριξη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων ώστε να ελαφρύνουν τις συνέπειες της πανδημίας, δημιουργούν ένα κάπως σταθερό ατομικό εισόδημα, παρόλο που η οικονομική δραστηριότητα καταρρέει. Η αύξηση των αποταμιεύσεων των νοικοκυριών αποτελεί αντιστάθμιση των κυβερνητικών ελλειμμάτων στα οποία οδήγησε ο ιός. Οι κυβερνήσεις που ανησυχούν για τον υψηλό δανεισμό,  μπορούν να επωφεληθούν αργότερα από τις αυξήσεις των εσόδων από τον φόρο επί των πωλήσεων που θα ακολουθήσουν αυτόματα τις υψηλότερες καταναλωτικές δαπάνες.

Και όντως, δεδομένου ότι ο ιός οδήγησε στη μείωση των δαπανών, όταν τεθεί υπό έλεγχο η πανδημία τα νοικοκυριά ενδέχεται να αφεθούν εκτοξεύοντας τις καταναλωτικές δαπάνες.  Οι λιανικές πωλήσεις, ακόμη και σε εκείνες τις χώρες όπου ισχύουν πιο αυστηροί περιορισμοί, διατηρήθηκαν αξιοσημείωτα καλά, καθώς οι δαπάνες μετατοπίστηκαν από την παροχή υπηρεσιών στις πωλήσεις αγαθών.

Πίσω από την αύξηση των καταθέσεων, ωστόσο, αναδεικνύεται το ζήτημα των ανισοτήτων καθώς όσοι παρέμειναν σε σταθερές δουλειές κράτησαν σταθερές τις αποδοχές τους ενώ οι δαπάνες κατέρρευσαν. Από την άλλη, όσοι εργάζονται σε κλάδους πιο «ευάλωτους» στην πανδημία κατέληξαν στην ένδεια ενώ για να ξοδέψουν έπρεπε να δανειστούν. Μια ανάκαμψη που οδηγείται από τις καταναλωτικές δαπάνες θα μπορούσε να αποδειχθεί πολύ άνιση. Σε περιοχές όπου έχουν λήξει τα lockdwon, οι πλούσιοι οδήγησαν τις δαπάνες. Για παράδειγμα, οι πωλήσεις στην Κίνα έχουν ενισχύσει τις ευρωπαϊκές μάρκες πολυτελείας.

Οι δαπάνες αυτού του είδους είναι απαραίτητες για να τροφοδοτήσουν την οικονομική ανάκαμψη, να αναζωογονήσουν τομείς που έχουν πληγεί σοβαρά, όπως η φιλοξενία, και να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας για να αντικαταστήσουν αυτές που χάθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Αυξάνει όμως και την πιθανότητα να διευρυνθεί το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών, κάνοντας έτσι αναγκαία την μέριμνα των κυβερνήσεων για την κοινωνική προστασία και την καταπολέμηση των φτώχειας που προκάλεσε η υγειονομική κρίση.

naftemporiki.gr /  REUTERS/YVES HERMAN