Die Welt:«Το προστατευτικό χέρι της Γερμανίας πάνω από τον Erdogan»

«Η Γαλλία και πολλές άλλες χώρες στην Ευρώπη έχουν χάσει την υπομονή τους με την Τουρκία. Μετά από μήνες μπρος-πίσω επιδιώκουν να αποφασιστούν αυστηρές κυρώσεις σε βάρος του καθεστώτος Erdogan κατά τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ αυτήν την εβδομάδα. Αλλά είναι κυρίως η Angela Merkel που πατάει το φρένο»

Το ρεπορτάζ του ανταποκριτή στις Βρυξέλλες Christoph B. Schiltz και της ανταποκρίτριας στην Κωνσταντινούπολη Marion Sendker αναφέρει, μεταξύ άλλων:

Ήταν μια ανήκουστη πρόκληση: Λίγο πριν από τη συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ τη Δευτέρα, ο Τούρκος Πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan έστειλε από την Άγκυρα  χαιρετισμούς προς τις Βρυξέλλες, λέγοντας πως δεν θα υποκύψει στις «απειλές και εκβιασμούς» της ΕΕ και δεν θα επιτρέψει έναν νέο «ιμπεριαλισμό». Επιπλέον, ο Erdogan συμβούλευσε την ΕΕ να απαλλαγεί από τη «στρατηγική της τύφλωση».

Η ατμόσφαιρα ήταν τεταμένη το μεσημέρι της Δευτέρας, όταν οι Υπουργοί συζήτησαν πίσω από κλειστές πόρτες για την Τουρκία. Ο Υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Heiko Maas (SPD) διαπίστωσε ότι έγιναν «πάρα πολλές προκλήσεις» κατά τους τελευταίους μήνες. Ο Γάλλος ομόλογός του Jean-Yves Le Drian έγινε ακόμη πιο σαφής μιλώντας στη συνάντηση: «Μας χλευάζει», είπε με οργή για τον Erdogan.

Ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική Josep Borrell, μιλώντας μετά το τέλος της συνάντησης σε δημοσιογράφους, συνόψισε διπλωματικά την κατάσταση: «Όλοι οι Υπουργοί συμφώνησαν ότι δεν υπήρξε καμία θεμελιώδης αλλαγή στη συμπεριφορά της Τουρκίας». Σε ορισμένα σημεία, πρόσθεσε, «η κατάσταση έχει στην πραγματικότητα μάλλον επιδεινωθεί».

Κατά την άποψη των Ευρωπαίων, οι σχέσεις με την Τουρκία έχουν πλέον φτάσει σε ένα νέο χαμηλό. «Η σχέση έχει κλονιστεί», δηλώνει κορυφαίος διπλωμάτης. «Η Τουρκία δεν ενδιαφέρεται πλέον για εποικοδομητικό διάλογο», εξηγεί ο επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΕΛΚ στο Ευρωκοινοβούλιο, Manfred Weber (CSU).

Πάρα πολλά έχουν συμβεί κατά τους τελευταίους μήνες. Στη Λιβύη, η Τουρκία παραβιάζει το εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ με παράνομες μεταφορές όπλων και υποδαυλίζει εδώ και μήνες τον εμφύλιο πόλεμο. Ερευνητικά πλοία συνοδευόμενα από φρεγάτες του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού κάνουν διαρκώς την εμφάνισή τους στην Ανατολική Μεσόγειο για να θεμελιώσουν τις τουρκικές αξιώσεις για τα κοιτάσματα φυσικού αερίου.

Κατά τη διάρκεια επίσκεψης στον κατεχόμενο από την Τουρκία Βορρά της Κύπρου στα μέσα Νοεμβρίου, ο Erdogan ζήτησε μόνιμη λύση δύο κρατών για την Κύπρο. Η «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» δεν αναγνωρίζεται ως κράτος από καμία άλλη χώρα στον κόσμο, πλην της Τουρκίας.

Επιπλέον, ο Erdogan ξεκίνησε πριν από πάνω από ένα χρόνο στρατιωτική επίθεση εναντίον των Κούρδων στη Βορειοανατολική Συρία και έκτοτε έχει καταλάβει μέρος της γειτονικής χώρας. Στη σύγκρουση για την περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ στον Καύκασο, η Άγκυρα υποστηρίζει το Αζερμπαϊτζάν και, σύμφωνα με γαλλικές πηγές, έχει στείλει στην περιοχή των συγκρούσεων σχεδόν 2.600 τζιχαντιστές από τη Συρία.

Στα μέσα Οκτωβρίου, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ προσπάθησαν για τελευταία φορά να ρίξουν γέφυρες προς την Άγκυρα: Η εμβάθυνση των οικονομικών σχέσεων στο πλαίσιο της υφιστάμενης Τελωνειακής Ένωσης θα ήταν δυνατή, εάν η Τουρκία προσέγγιζε περισσότερο την ΕΕ.

Αλλά μόλις δέκα ημέρες αργότερα ο Erdogan κάλεσε σε μποϊκοτάζ των γαλλικών προϊόντων ως απάντηση στην σκληρή κριτική για το Ισλάμ από τον πρόεδρο της Γαλλίας Emmanuel Macron μετά από τον αποκεφαλισμό ενός Γάλλου δασκάλου από ισλαμιστή τρομοκράτη. Αρκετές ισλαμικές χώρες ανταποκρίθηκαν στην έκκληση. Αναφερόμενος στον Macron, ο Erdogan δήλωσε: «Θα έπρεπε να υποβληθεί σε ψυχιατρική θεραπεία». Ο Τούρκος Πρόεδρος επιτέθηκε φραστικά και στη Γερμανία: Χαρακτήρισε αστυνομική επιχείρηση για διεξαγωγή ερευνών σε συνδέσμους τζαμιών ως «ρατσισμό και ισλαμοφοβία».

«Υπάρχει αλλαγή του τρόπου σκέψης όσον αφορά την Τουρκία», δήλωσε τη Δευτέρα ο Υπουργός Εξωτερικών της Αυστρίας Alexander Schallenberg, συνοψίζοντας την τρέχουσα ατμόσφαιρα στην ΕΕ. Σύμφωνα με πληροφορίες της WELT, η γαλλική κυβέρνηση θα καταθέσει συγκεκριμένη πρόταση για νέες κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας κατά τη συνάντηση των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ αυτήν την εβδομάδα.

Επίπονες οικονομικές κυρώσεις, όπως αυτές που έβαλε στο τραπέζι το καλοκαίρι ο Borrell, δεν σχεδιάζονται επί του παρόντος. Αλλά και το εμπάργκο όπλων εναντίον της Άγκυρας, το οποίο ζήτησε τη Δευτέρα η Ελλάδα στο πλαίσιο της συνάντησης των Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, δεν θα τεθεί επίσης προς συζήτηση.

Αντ’ αυτών, λόγω των γεωτρήσεων για την αναζήτηση φυσικού αερίου στην Κύπρο αναμένεται και άλλα πρόσωπα και θεσμοί να συμπεριληφθούν στον κατάλογο όσων απαγορεύεται να εισέρχονται στην ΕΕ, ενώ θα παγώσουν και οι τραπεζικοί λογαριασμοί τους. Μέχρι στιγμής από τα μέτρα πλήττονται δύο κορυφαίοι υπάλληλοι της τουρκικής κρατικής εταιρείας Ενέργειας TPAO. Η Κύπρος πιέζει πλέον να συμπεριληφθούν στον κατάλογο τουλάχιστον πέντε άλλα άτομα και τρεις θυγατρικές του Ομίλου.

Αλλά η Γαλλία δεν είναι ικανοποιημένη. Ο Macron είναι ο πιο έντονος επικριτής του Erdogan στην ΕΕ, ενώ η καγκελάριος Angela Merkel μέχρι πρόσφατα πατούσε διαρκώς  φρένο στις κυρώσεις. Γι’ αυτό και το Παρίσι είναι πιθανό να προτείνει κατά τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ να επιβληθούν κυρώσεις σε υψηλόβαθμους αξιωματούχους και πολιτικούς που είναι υπεύθυνοι για την Εξωτερική Πολιτική της Τουρκίας, εάν ο Erdogan τελικά δεν υποχωρήσει.

Αυτά τα μέτρα δεν αποτελούν οδυνηρές τιμωρίες. Γιατί όμως οι Ευρωπαίοι αφήνουν ακόμα τον Erdogan να ξεφύγει σχεδόν αλώβητος; Ο αποφασιστικός λόγος: Απαιτείται ομόφωνη απόφαση για την επιβολή κυρώσεων. Ωστόσο, πολλές κυβερνήσεις -εκτός από τη Γερμανία και η Ιταλία, η Ισπανία και η Μάλτα- εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η ΕΕ θα πρέπει να διατηρήσει τα κανάλια επικοινωνίας ανοιχτά με μια τόσο σημαντική χώρα, όπως είναι η Τουρκία, και ταυτόχρονα να ενισχύσει τις φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις στον Βόσπορο. Επιπλέον, οι οικονομικές κυρώσεις θα έπλητταν πρωτίστως τους πολίτες.

Κι αυτό, την ώρα που η οικονομική κατάσταση των περισσότερων Τούρκων είναι ήδη άθλια. Η οικονομία ζει μόνο από τα διογκωμένα, χρηματοδοτούμενα από δάνεια προγράμματα ανάπτυξης, η τιμή των βασικών τροφίμων, όπως το ψωμί, έχει φέτος σχεδόν διπλασιαστεί σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, και τουλάχιστον 3 εκ. άνθρωποι έχασαν τη δουλειά τους λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, 30.000 Τούρκοι προσβάλλονται καθημερινά από τον κορωνοϊό, ο Ιατρικός Σύλλογος κάνει λόγο ακόμη και για 50.000. Το σύστημα Υγείας βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης.

Η επιθετική πολιτική του Erdogan στη Μεσόγειο εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου θα πρέπει επομένως να γίνει κατανοητή και ως άσκηση εσωτερικής πολιτικής, καθώς ενώνει τους πολίτες. Περίπου τα 3/4 των Τούρκων στηρίζουν τον Erdogan στο θέμα αυτό. Γι’ αυτό και θα τη διατηρήσει -παρά τις νέες κυρώσεις.