Deutsche Welle: «Η Ελλάδα επεκτείνει τα θαλάσσια σύνορά της»

«Η Ελλάδα επεκτείνει τα θαλάσσια σύνορά της»

«Το ελληνικό Κοινοβούλιο επεκτείνει τα χωρικά ύδατα της χώρας στο Ιόνιο  από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια. Προηγήθηκε μια προκαταρκτική συμφωνία με την Αλβανία για την οριοθέτηση των θαλασσίων συνόρων»

Το ρεπορτάζ του Γιάννη

Παπαδημητρίου αναφέρει, μεταξύ άλλων:

Σήμερα το Κοινοβούλιο στην Αθήνα θα αποφασίσει για την επέκταση των χωρικών υδάτων στα δυτικά στα 12 μίλια. Πρόκειται για την θαλάσσια περιοχή μεταξύ Δυτικής Ελλάδας και Ιταλίας. Η έγκριση από πλευράς βουλευτών θεωρείται βέβαιη. Ο Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας δήλωσε σχετικά ότι αποτελεί απαράβατο κυριαρχικό δικαίωμα της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα. Διαπραγματεύσεις επί του θέματος με άλλες χώρες δεν είναι απαραίτητες.

Ο Δένδιας θα προτιμούσε να ανακηρύξει τη επέκταση των 12 μιλίων στα Ανατολικά, στο Αιγαίο. Σε αυτήν την περίπτωση, ωστόσο, η γειτονική Τουρκία απειλεί με πόλεμο. Ο Υπουργός Εσωτερικών της Ελλάδας Γιώργος Γεραπετρίτης διαβεβαίωσε τους βουλευτές ότι τα θαλάσσια σύνορα θα επεκταθούν και στο Αιγαίο «όταν θα έρθει η σωστή χρονική στιγμή». Το γεγονός ότι η Ελλάδα επεκτείνει τα κυριαρχικά της δικαιώματα στα δυτικά ειδικά τώρα, έξι ημέρες πριν από την επανάληψη των διερευνητικών συνομιλιών με την Τουρκία, μπορεί να γίνει αντιληπτό και ως μήνυμα προς την Άγκυρα.

Σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, κάθε κράτος μπορεί καταρχήν να ορίζει χωρικά ύδατα έως 12 ναυτικά μίλια. Σε αυτά προστίθεται και μια ΑΟΖ έως 200 ναυτικά μίλια. Σημαντική εξαίρεση: Σε περίπτωση αλληλεπικαλύψεων ή ασαφών οριοθετήσεων, τα ενδιαφερόμενα μέρη θα πρέπει να καταλήξουν σε διμερή συμφωνία. Η τελευταία δικαιοδοσία είναι το δικαστήριο του ΟΗΕ. Η αρχή φαίνεται σαφής - αλλά η εφαρμογή της στο Αιγαίο δεν είναι εύκολη λόγω παλαιών συγκρούσεων μεταξύ των γειτονικών χωρών.

Η κατάσταση καθίσταται ακόμη πιο δύσκολη από το γεγονός ότι η Τουρκία δεν αναγνωρίζει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών και απορρίπτει επίσης την κρατούσα νομική άποψη, σύμφωνα με την οποία αυτές οι ρυθμίσεις αποτελούν γενικά παραδεδεγμένους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου -και κατά συνέπεια είναι δεσμευτικές και για τις χώρες που δεν έχουν υπογράψει τη Σύμβαση του 1982. Γι’ αυτό και η Ελλάδα επεκτείνει πρώτα τα θαλάσσια σύνορά της στο Ιόνιο.

Αυτό το βήμα δεν θα ήταν δυνατό, εάν η Ελλάδα και η Αλβανία δεν είχαν εκ των προτέρων διευθετήσει τις διαφωνίες τους. Αν και, ακόμα και σε αυτήν την περίπτωση, η κατάσταση δεν είναι απολύτως σαφής. Σε κάθε περίπτωση, μετά από επίσκεψή του στα Τίρανα τον Οκτώβριο του 2020, ο Υπουργός Εξωτερικών Δένδιας δήλωσε για πρώτη φορά ότι οι δύο γειτονικές χώρες είναι διατεθειμένες να αφήσουν το Διεθνές Δικαστήριο να ξεδιαλύνει τις διαφωνίες τους σε σχέση με την οριοθέτηση των θαλασσίων συνόρων.

Στις αρχές του 2021, ο Πρωθυπουργός της Αλβανίας Edi Rama πραγματοποίησε επίσκεψη-αστραπή στην Αθήνα. Από τότε φαίνεται να υπάρχει συμφωνία. Η Αθήνα και τα Τίρανα είχαν ήδη υπογράψει συμφωνία για τον καθορισμό των ΑΟΖ τους το 2009, αλλά η συμφωνία δεν εφαρμόστηκε ποτέ.

«Η ελληνο-αλβανική συμφωνία βασίστηκε στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας και ήταν υποδειγματική από απόψεως Διεθνούς Δικαίου», δηλώνει στην DW ο Αριστοτέλης Τζιαμπίρης, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς. Ωστόσο, ο συμβιβασμός με την Αθήνα το 2009 προσέκρουσε σε πολιτικές αντιστάσεις στα Τίρανα. Ήταν κυρίως ο ηγέτης της αντιπολίτευσης εκείνη την εποχή Edi Rama, ο οποίος επέκρινε έντονα τη συμφωνία. Λίγο αργότερα το Ανώτατο Δικαστήριο της Αλβανίας την έθεσε εκτός ισχύος.

Αλλά τώρα το βλέμμα είναι στραμμένο στο μέλλον. Σύμφωνα με δημοσιεύματα στον Τύπο, η ελληνική διπλωματία καταβάλλει προσπάθειες να δημιουργήσει στενότερη  επαφή με τον Πρόεδρο της Αλβανίας Ilir Meta, ο οποίος εξακολουθεί να είναι μάλλον διστακτικός σε σχέση με την προσέγγιση.

Ο χρόνος πιέζει, πιστεύει ο Άγγελος Σύριγος, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών και βουλευτής του κυβερνώντος συντηρητικού κόμματος της Νέας Δημοκρατίας στην Αθήνα: «Τον Απρίλιο θα διεξαχθούν κοινοβουλευτικές εκλογές στην Αλβανία, μέχρι τότε θα πρέπει να ισχύει η κοινή μας αίτηση για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο», προειδοποιεί ο Συρίγος σε άρθρο του στην Καθημερινή.

Ο Τζιαμπίρης βλέπει το όλο ζήτημα με μεγαλύτερη χαλαρότητα. Χωρίς να έχει την πρόθεση να παρέμβει στην εσωτερική πολιτική της Αλβανίας, η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο αποτελεί χρονοβόρα υπόθεση. «Είναι δύσκολο να πούμε αν θα υπάρχει σαφήνεια έως τις κοινοβουλευτικές εκλογές στην Αλβανία -αλλά δεν νομίζω ότι τέτοια θέματα κρίνουν τις εκλογές», δήλωσε ο πολιτικός επιστήμονας.

Καταρχήν υπάρχουν λίγα σημεία διαφωνίας μεταξύ της Αλβανίας και της Ελλάδας. Το πιο σημαντικό είναι η μικρή ομάδα νησιών γύρω από την Ερεικούσα στα βόρεια της Κέρκυρας. Πρόκειται για συνολικά έντεκα μικρότερα νησιά και βραχονησίδες που τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει αγαπημένος προορισμός για τους λάτρεις της ιστιοπλοΐας στο Ιόνιο. Το καλοκαίρι του 2015, ο τότε Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας είχε περάσει τις διακοπές του εκεί (οι οποίες τότε είχαν περιοριστεί χρονικά χωρίς τη θέλησή του λόγω της κρίσης του Ευρώ).

Σύμφωνα με την ελληνο-αλβανική συμφωνία του 2009, το καθεστώς του συμπλέγματος των νήσων ρυθμιζόταν περισσότερο υπέρ της Ελλάδας, σύμφωνα με έρευνα της ε/φ Πρώτο Θέμα. Απομένει να φανεί το εάν η αλβανική πλευρά θα παρακινηθεί από αυτό και θα απαιτήσει βελτιώσεις.

Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό να ληφθεί απόφαση στη διαμάχη μεταξύ Αλβανίας και Ελλάδας όχι με πολεμικές απειλές αλλά μέσω μίας δεσμευτικής δικαστικής απόφασης, δηλώνει ο Τζιαμπίρης. Πιστεύει ότι αυτό θα διευκόλυνε και μια μελλοντική συμβιβαστική λύση με την Τουρκία. Φυσικά, οι Έλληνες ελπίζουν ότι η ετυμηγορία του δικαστηρίου θα είναι υπέρ τους -τόσο στο Ιόνιο όσο και στο Αιγαίο. Ωστόσο, αυτό δεν είναι σίγουρο.

Ως αντιπαράδειγμα επικαλείται ο Τζιαμπίρης την πρόσφατη συμφωνία για το Ονοματολογικό με τη Βόρεια Μακεδονία: «Ένας πολιτικός της κυβέρνησης μπορεί να συμφωνεί ή να μην συμφωνεί -αλλά τουλάχιστον γνωρίζει τι περιλαμβάνει μία συμφωνία, καθώς συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις. Όταν πρόκειται για απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, τα πράγματα είναι διαφορετικά, η απόφαση δεν είναι στο χέρι σου», επισημαίνει ο ειδικός.