«Χειρονομία των Πρασίνων προς την Ελλάδα»

«80 χρόνια μετά την εισβολή της Wehrmacht, μια πρωτοβουλία αποσκοπεί στην αποκλιμάκωση της διαμάχης για τις αποζημιώσεις»

Το ρεπορτάζ του ανταποκριτή της ε/φ Süddeutsche Zeitung στο Βερολίνο για Κοινοβουλευτικά Θέματα Daniel Brössler αναφέρει, μεταξύ άλλων:

Πριν από λίγες εβδομάδες, ο βουλευτής των Πρασίνων Manuel Sarrazin αποτάθηκε στην Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση με μια απλή ερώτηση: Προγραμματίζονται «εκδηλώσεις μνήμης» για τη φετινή 80η επέτειο της επίθεσης της Wehrmacht στην Ελλάδα και την Γιουγκοσλαβία; Η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση «δεδομένης της ιστορικής ευθύνης της Γερμανίας γνωρίζει την σημασία αυτής της επετείου για την Ελλάδα και τις χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας», απάντησε ο Υφυπουργός Εξωτερικών, Niels Annen. Στην Ελλάδα, «αναμένεται να πραγματοποιηθεί μεγάλος αριθμός εκδηλώσεων μνήμης από κοινότητες θυμάτων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στις οποίες θα συμμετάσχουν η Πρεσβεία, τα Γενικά Προξενεία ή τα επίτιμα Προξενεία».

Με άλλα λόγια, δεν προγραμματίζεται τίποτα στην Γερμανία στις 6 Απριλίου, την επέτειο της επίθεσης. Αυτό ανταποκρίνεται στην εντύπωση που υπάρχει εδώ και πολύ καιρό στην Ελλάδα, ότι στη μνήμη των Γερμανών τα εγκλήματα της Wehrmacht στην Ελλάδα δεν παίζουν σχεδόν κανένα ρόλο. Κι αυτό παρ’ όλο που Wehrmacht, SS και Gestapo ανάπτυξαν απάνθρωπη δράση μεταξύ 1941 και 1944. Οι σφαγές, οι εκτελέσεις ομήρων και η ανελέητη εκμετάλλευση χαρακτήρισαν την Κατοχή. Σχεδόν όλοι οι Έλληνες Εβραίοι μεταφέρθηκαν στο Auschwitz και την Treblinka. Με εξαίρεση την αποζημίωση που συμφωνήθηκε το 1960, συνολικά 115 εκ. Μάρκα για συγκεκριμένες ομάδες θυμάτων, η Ελλάδα δεν έλαβε ποτέ χρηματική αποκατάσταση.

Τον Φεβρουάριο του 2012, ο τότε Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών Σταύρος Δήμας απάντησε σε κοινοβουλευτική ερώτηση σχετικά με τις γερμανικές επανορθώσεις ότι το ζήτημα εξακολουθεί να είναι ανοικτό. Η οικονομική κρίση, η οποία έπληξε την Ελλάδα ιδιαίτερα σκληρά και επιδείνωσε τις σχέσεις με τη Γερμανία, έφερε την ιστορία στο παρόν. Έκτοτε, το ζήτημα του γιατί δεν υπήρξε ποτέ χρηματική αποζημίωση για τα γερμανικά εγκλήματα και το «αναγκαστικό δάνειο» που επιβλήθηκε από τη ναζιστική Γερμανία επιβάρυνε τις διμερείς σχέσεις. Όπως και στην περίπτωση της Πολωνίας, η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση αρνείτο κατηγορηματικά μέχρι σήμερα τις ελληνικές αξιώσεις για επανορθώσεις.

Με την νέα απόπειρά τους τώρα οι Πράσινοι επιδιώκουν να προκαλέσουν κινητικότητα στην υπόθεση που παραμένει στάσιμη. Σε ψήφισμα που αποφάσισε την Τρίτη η Κοινοβουλευτική Ομάδα των Πρασίνων στο Bundestag, αναφέρεται ότι οι ελληνικές ανησυχίες «δεν πρέπει να απαντώνται πλέον με ηχηρή σιωπή και απόρριψη». «Είναι σημαντικό για εμάς, λόγω ιστορικής, ηθικής και πολιτικής ευθύνης, να επιχειρήσουμε να βρούμε κοινές απαντήσεις σε ζητήματα που παραμένουν ανοιχτά», λέει ο Sarrazin. «Γνωρίζουμε την ενοχή της Γερμανίας και την ιστορική μας ευθύνη», τονίζει η Αντιπρόεδρος του Bundestag, Claudia Roth. Σε αυτό το πλαίσιο, «ο σεβασμός και οι επί ίσοις όροις σχέσεις μεταξύ εταίρων είναι ουσιαστικής σημασίας για την ευρωπαϊκή συνοχή».

Στην Ελλάδα αυτό αναμένεται να καταγραφεί με προσοχή. Αν και το ψήφισμα δεν έχει καμία πιθανότητα συγκέντρωσης πλειοψηφίας στο Bundestag, δεσμεύει τους Πρασίνους. Στις διαπραγματεύσεις για την σύναψη κυβερνητικού συνασπισμού μετά τις Ομοσπονδιακές Εκλογές, δύσκολα θα μπορέσουν να αγνοήσουν αυτό το ευαίσθητο ζήτημα. Ειδικά από την στιγμή που η μέχρι τώρα νομική θέση της Γερμανίας είναι κάθε άλλο παρά άτρωτη. Η Επιστημονική Υπηρεσία του Bundestag έχει καταλήξει επανειλημμένα σε αυτό το συμπέρασμα, τελευταία φορά το 2019. «Η θέση της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης είναι βάσιμη από απόψεως Διεθνούς Δικαίου, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι υποχρεωτική», ανέφερε στην γνωμοδότηση. Επί της ουσίας, το ζήτημα είναι αν η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση μπορεί να εγκαταλείψει την θέση ότι η Συνθήκη «2+4» του 1990 διευκρινίζει ολοκληρωτικά τις υποχρεώσεις αποζημίωσης και ότι η Ελλάδα απώλεσε τυχόν αξιώσεις, διότι δεν τις έχει ασκήσει επισήμως εδώ και πολύ καιρό.

Κατά την άποψη της Ελλάδας, αυτό είναι παράλογο. Αφενός, επειδή δεν συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις για την Συνθήκη «2+4». Από την άλλη πλευρά, επειδή ποτέ δεν δήλωσε ότι παραιτείται από τις επανορθώσεις. Υπάρχουν «βάσιμοι λόγοι» για την γερμανική θέση, αλλά και η ελληνική άποψη είναι «δικαιολογημένη», αναφέρεται σε γνωμοδότηση των εμπειρογνωμόνων του Bundestag το 2012. Το Bundestag πρέπει τώρα, προτείνουν οι Πράσινοι, να αναγνωρίσει «ότι από ελληνικής άποψης το ζήτημα των επανορθώσεων και της πληρωμής αποζημιώσεων για τον πόλεμο και τη γερμανική Κατοχή στην Ελλάδα δεν έχει σε κανένα χρονικό σημείο ρυθμιστεί οριστικά» και ότι αυτό επιβαρύνει ιδιαίτερα τις σχέσεις.

Ως «χειρονομία καλής θέλησης και ανθρωπιστική χειρονομία από τη Γερμανία», θα υποβληθούν στην ελληνική πλευρά θα αρκετές προτάσεις. Σε αυτές περιλαμβάνεται κυρίως μια «νέα προσέγγιση» στην ελληνική απαίτηση αποπληρωμής του λεγόμενου αναγκαστικού δανείου. Μέρος της χειρονομίας αναμένεται επίσης να είναι οι πληρωμές προς τα θύματα των ναζιστικών εγκλημάτων και τα παιδιά τους που δεν έχουν λάβει ακόμη τίποτα ή δεν έχουν αποζημιωθεί επαρκώς. Εξετάζεται αυτό να γίνει σε επίπεδο κοινωνικής και ιατρικής βοήθειας. Επιπλέον, θα πρέπει να υποστηριχθούν οι εβραϊκές κοινότητες. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν έργα μνήμης και «επενδύσεις για το μέλλον» σε περιοχές και πόλεις που έχουν υποφέρει ιδιαίτερα υπό την γερμανική Κατοχή και έχουν καταστραφεί ολικά ή εν μέρει.

«Αποζημιώσεις – Χειρονομία προς την Ελλάδα»

Παρατίθεται το σχόλιο του Daniel Brössler:

//Δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί ότι η πλειοψηφία των Γερμανών γνωρίζουν τα εγκλήματα που διέπραξαν Wehrmacht και SS κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αλλά η μνήμη έχει και κάποια κενά. Η κτηνωδία της ναζιστικής Κατοχής στην Ελλάδα, για παράδειγμα, είναι σχεδόν ξεχασμένη στην Γερμανία. Γι’ αυτόν τον λόγο και μόνο δεν επιτρέπεται να αγνοήσουμε παγερά τις αξιώσεις αποζημίωσης της Αθήνας, 80 χρόνια μετά από την επίθεση στην Ελλάδα.

Οι Πράσινοι έχουν ξεκινήσει μια πρωτοβουλία, η οποία ξεκινά από την σωστή βάση, την αποκλιμάκωση της σύγκρουσης. Στην αρχή θα πρέπει να υπάρξει η γερμανική παραδοχή ότι η Ελλάδα δεν παραιτήθηκε ποτέ από αποζημιώσεις ή από την αποπληρωμή ενός αναγκαστικού δανείου που επιβλήθηκε στη χώρα από τους ναζί. Εξάλλου, η στάση της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης δεν είναι σε καμία περίπτωση αδιαμφισβήτητη. Αυτό μπορεί επίσης να εξαχθεί και από διάφορες γνωμοδοτήσεις του Bundestag.

Η γερμανική σιωπή είναι δηλητήριο για τις σχέσεις με την Ελλάδα και δεν θα σταματήσει τις αξιώσεις για αποζημίωση. Η πρωτοβουλία των Πρασίνων για χειρονομία καλής θέλησης δείχνει προς την σωστή κατεύθυνση. Θα μπορούσε να αποδείξει ότι η Γερμανία λαμβάνει στα σοβαρά την ευθύνη της –και έναντι της Ελλάδας.//