TAZ: «Ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες της Τουρκίας»

«Η Τουρκία εγείρει στα σοβαρά αξιώσεις σε πρώην περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το όραμα της μεγάλης δύναμης είναι ιδιαίτερα εμφανές στην Βόρεια Συρία»

Το σχόλιο του ιστορικού, δημοσιογράφου και συγγραφέα Joseph Croitoru στην εφημερίδα TAZ (Tageszeitung) αναφέρει, μεταξύ άλλων:

Ο νεο-Οθωμανισμός, τον οποίο διακηρύσσει η τουρκική κυβέρνηση υπό τον Recep Tayyip Erdoğan, έχει πάψει εδώ και πολύ καιρό να είναι απλώς ρητορικός. Η Τουρκία είναι και πάλι περισσότερο ή λιγότερο άμεσα παρούσα σε πολλές από τις πρώην περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, την οποία η τουρκική κυβέρνηση δοξάζει ανατρέχοντας στην εποχή των Σελτζούκων.

Στην Βόρεια Κύπρο (sic), πρώην οθωμανική επικράτεια, εστάλησαν το 1974 στρατιωτικές δυνάμεις, οι οποίες μέχρι σήμερα υποστηρίζουν το διεθνώς μη αναγνωρισμένο κράτος-μαριονέτα «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου». Ο Erdoğan ανακοίνωσε ήδη από τον περασμένο Νοέμβριο, όταν και επισκέφτηκε τον βορειοκυπριακό (sic), παραλιακό οικισμό των Βαρωσίων, ο οποίος κάποτε κατοικείτο κυρίως από Ελληνοκυπρίους, ότι η επανένωση του διχασμένου νησιού δεν αποτελεί πλέον επιλογή.

Σε αντίθεση με την Κύπρο η Βόρεια Συρία, επίσης πρώην οθωμανικό έδαφος, βρίσκεται ακριβώς δίπλα από την Τουρκία. Εκεί οι τουρκικές αξιώσεις επιβάλλονται ακόμη πιο επιθετικά. Η Άγκυρα έχει από το 2016 αποσπάσει στο πλαίσιο πολλών στρατιωτικών επιχειρήσεων περιοχές από το Ισλαμικό Κράτος και, κυρίως, από την κουρδική αυτόνομη περιοχή, η οποία χαρακτηρίζεται ως «φωλιά τρομοκρατών». Παράλληλα, εγκατέστησε εκεί τους Σύρους υποτελείς της από τις τάξεις των ανταρτών που μάχονται τον Assad.

Η «Μεταβατική Κυβέρνηση της Συρίας» (SIG), η οποία συγκροτήθηκε από αυτούς στην Κωνσταντινούπολη τον Μάρτιο του 2013, είχε αρχικά την έδρα της στην τουρκική πόλη Gaziantep, στον Νότο της χώρας, πριν μεταφερθεί στην πόλη της Βόρειας Συρίας Azaz. Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις της, η SIG κυβερνά το δικό της κράτος, την «Αραβική Δημοκρατία της Συρίας». Με την επιλογή του ονόματος, διατυπώνονται σαφείς αξιώσεις στο έδαφος της Συρίας.

Φυσικά η SIG εμφανίζεται ταυτόχρονα ως δημιούργημα της Τουρκίας, όπως υποδηλώνει η πανταχού παρούσα χρήση τόσο της αραβικής, όσο και της τουρκικής γλώσσας. Στα Δημαρχεία είναι συχνά αναρτημένες τόσο η τουρκική σημαία, όσο και η σημαία του SIG, ενώ υπάρχουν πινακίδες στα αραβικά και τα τουρκικά, όπως συμβαίνει και σε άλλα επίσημα κτίρια, σχολεία και λέσχες νεολαίας. Τα δελτία ταυτότητας που εκδίδονται είναι επίσης δίγλωσσα.

Η ηλεκτρική ενέργεια, οι τηλεπικοινωνίες, το νόμισμα καθώς και το τραπεζικό και ταχυδρομικό σύστημα στις περιοχές της SIG προέρχονται από την Τουρκία. Τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες και θρησκευτικοί οργανισμοί Πρόνοιας διασφαλίζουν την ταχεία επέκταση των υποδομών. Στην Τουρκία, αυτή η πατερναλιστική επιρροή χαρακτηρίζεται ως «βοήθεια προς τους Σύρους αδελφούς».

Ο διακηρυγμένος στόχος της Άγκυρας είναι να μετεγκατασταθούν πρόσφυγες, ειδικά Άραβες-Σουνίτες Σύροι, στις κατεχόμενες παραμεθόριες περιοχές -με ταυτόχρονη μάλιστα απέλαση και μετεγκατάσταση κατοίκων Κούρδων και Γεζίντι. Και αυτοί που θα εγκατασταθούν εκεί θα είναι προφανώς ευθυγραμμισμένοι με τη θρησκευτική πολιτική της κυβέρνησης του AKP. Με άμεση τουρκική υποστήριξη, ολοένα και περισσότερα τζαμιά αποκαθίστανται ή χτίζονται στις περιοχές της SIG.

Τα θρησκευτικά ιδρύματα χρηματοδοτούνται από την τουρκική Diyanet και, όπως και στην Τουρκία, παρέχουν θρησκευτική εκπαίδευση. Από την παρουσία του στο Διαδίκτυο γίνεται σαφές ότι ο στρατιωτικός βραχίονας του SIG, ο «Εθνικός Στρατός της Συρίας» (SNA), ο οποίος βρίσκεται υπό τουρκική αιγίδα, είναι γαλουχημένος με το πνεύμα του ισλαμισμού και του νεο-Οθωμανισμού του AKP.

Ο SNA αποτελείται από τον κάποτε κοσμικό και αργότερα ισλαμικό «Ελεύθερο Στρατό της Συρίας» και το «Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο» που σχηματίστηκε το 2018 στην Βόρεια Συρία από ομοϊδεάτες πολιτοφύλακες. Τα τελευταία χρόνια έχουν προστεθεί πολλές νέες μονάδες στον SNA, που συχνά έχουν ονόματα Σελτζούκων και Οθωμανών ηγετών -όπως ο Σουλτάνος Μεχμέτ ο Β’, ο κατακτητής της Κωνσταντινούπολης.

Για την νεο-οθωμανική ιδεολογική εκπαίδευση του μεγαλύτερου, αραβικού τμήματος του SNA, το οποίο επιδιώκει την «απελευθέρωση» της υπόλοιπης Συρίας από τους «εχθρούς του Αλλάχ» -το «τρομοκρατικό» PKK και το «εγκληματικό» καθεστώς Assad- φροντίζει ο ίδιος ο επικεφαλής του SNA-«Διεύθυνση Ηθικής Ηγεσίας», Hassan al-Daghim.

Στις ομιλίες του προς τους στρατιώτες, ο αγώνας για την απελευθέρωση εξισώνεται με τους κατακτητικούς πολέμους των μουσουλμάνων ηγετών -από τους συνοδοιπόρους του Μωάμεθ και τους Άραβες χαλίφηδες έως τους Σελτζούκους και τους Οθωμανούς Σουλτάνους. Ο Al-Daghim επαινεί επίσης την επί αιώνες κατοχή ευρωπαϊκού έδαφος. Στο πρόσωπό του είναι ιδιαίτερα εμφανής η ιδεολογική κατεύθυνση της τουρκο-συριακής στρατιωτικο-πολιτικής επιχείρησης.

Ο γεννημένος στην Βόρεια Συρία το 1976 Hassan al-Daghim σπούδασε το νόμο της Σαρία στο Σουδάν και την Δαμασκό και εργάστηκε ως ιμάμης πριν ενταχθεί στους ισλαμιστές Σύρους αντάρτες και συμβάλει στη δημιουργία δικαστηρίων της Σαρία σε περιοχές της Βόρειας Συρίας. Είναι επίσης μέλος του αντιπολιτευόμενου «Ισλαμικού Συμβουλίου της Συρίας» που ιδρύθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 2014 και αποτελεί ως εκ τούτου έναν σύνδεσμο μεταξύ του SNA και αυτού του ισλαμιστικού επιστημονικού συμβουλίου.

Δεν διεκδικεί τίποτα λιγότερο από την πνευματική ηγεσία του στρατοπέδου της αντιπολίτευσης, καθώς και των Σύρων προσφύγων στην περιοχή και υποστηρίζεται στην προσπάθειά του από την τουρκική Diyanet. Φυσικά θα μπορούσε κανείς να συζητήσει εάν το κράτος του SIG αποτελεί μεταμφιεσμένο τουρκικό προτεκτοράτο, ένα «ήπιο» αποικιακό σχέδιο ή απλά μία μαριονέτα της Τουρκίας. Αυτό όμως δεν φαίνεται κατά βάση να έχει γίνει μέχρι στιγμής πραγματικότητα.

Σε κάθε περίπτωση, σε δυτικά ΜΜΕ ο νεο-Οθωμανισμός του Erdoğan συχνά γελοιοποιείται ως έκφραση της φαντασίωσης ότι η Τουρκία είναι μεγάλη δύναμη, η οποία εξαντλείται στην νοσταλγία των Σουλτάνων και στις μεταμφιέσεις με ιστορικό χαρακτήρα. Όμως, η εφαρμογή της σε σκληρή γεωπολιτική έχει αρχίσει από καιρό και γι’ αυτό θα πρέπει επιτέλους να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Τα επικριτικά ερωτήματα προς την Άγκυρα, ειδικά από τους Ευρωπαίους ομολόγους της, έχουν καθυστερήσει.