DIE WELT : «Η Δύση είναι ενωμένη, αλλά βρίσκεται υπό πίεση»

«Η Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου δείχνει ότι η ρωσική επιθετικότητα ενώνει τα δημοκρατικά κράτη μαζί περισσότερο από ποτέ. Αλλά και η απειλή για την ασφάλεια της Ευρώπης έχει αυξηθεί δραματικά»

Ki;ebo

Είναι σαν να κλείνει ένας κύκλος στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου (MSC). Πριν από 15 χρόνια, ο Πρόεδρος της Ρωσίας έδωσε μια ομιλία στο ξενοδοχείο Bayerischer Hof, όπου παραδοσιακά διεξάγεται η Διάσκεψη, στην οποία υιοθέτησε επιθετική στάση κατά της Δύσης και τοποθέτησε τη Ρωσία στον αντίποδα του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Ήταν μια κομβική στιγμή, κατά την οποία ο Putin χάραξε νέα κατεύθυνση για τη χώρα του. Μια πορεία που οδήγησε στον πόλεμο του 2008 κατά της Γεωργίας και στον πόλεμο της Ρωσίας το 2014 κατά της Ουκρανίας. Και οι πιθανότητες αυξάνονται να ακολουθήσει σύντομα μία νέα εισβολή στην Ουκρανία.

Είναι η πρώτη φορά εδώ και 20 χρόνια χωρίς ρωσική αντιπροσωπεία στη Διάσκεψη για την Ασφάλεια. Κι όμως η χώρα αποτελεί σταθερά το αντικείμενο των συζητήσεων επί σκηνής. «Από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και μετά αυτό το φόρουμ δεν διεξήχθη ποτέ κάτω από τόσο ζοφερές συνθήκες», δήλωσε χθες η Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Kamala Harris.

Τα ρωσικά τύμπανα πολέμου ακούγονται μέχρι τη Διάσκεψη Ασφαλείας, και τα νέα από την Ανατολική Ουκρανία έρχονται το ένα πίσω από το άλλο. Ο ΓΓ του ΝΑΤΟ Jens Stoltenberg ξεκαθαρίζει τι πραγματικά συμβαίνει. «Βλέπουμε προσπάθειες να κατασκευαστούν ψευδή προσχήματα για μια εισβολή», λέει ο Stoltenberg. «Αυτό που προβλέψαμε συμβαίνει τώρα πραγματικά». Οι δημοσιογράφοι βρίσκουν στη συνέχεια στα μεταδεδομένα των βίντεο των δύο αυτονομιστών ηγετών σαφείς ενδείξεις ότι πρόκειται για μια από καιρό προετοιμασμένη εξαπάτηση. Έτσι, τα βίντεο φέρεται να καταγράφηκαν αρκετές ημέρες πριν από τις υποτιθέμενες ουκρανικές επιθέσεις.

«Δεν μπορούμε απλώς να τα αποδεχτούμε όλα αυτά, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια κραυγαλέα προσπάθεια αμφισβήτησης της διεθνούς τάξης πραγμάτων», δήλωσε με μαχητικότητα η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen. Η Ευρώπη θα αντιδράσει σε μια ρωσική εισβολή με σκληρές οικονομικές και χρηματοοικονομικές κυρώσεις και απαγορεύσεις εξαγωγών. «Οι πολιτικές του Κρεμλίνου έρχονται από ένα σκοτεινό παρελθόν και θα μπορούσαν να κοστίσουν στη Ρωσία ένα λαμπρό μέλλον», απείλησε η von der Leyen. Η Ευρώπη είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει τα πάντα. «Ακόμα και σε περίπτωση πλήρους διακοπής του ενεργειακού εφοδιασμού από τη Ρωσία, η Ευρώπη θα περάσει με ασφάλεια το χειμώνα». Άλλωστε, έχουν αντληθεί τα απαραίτητα διδάγματα από τη ρωσική επίθεση στην Ουκρανία το 2014 και έχει δημιουργηθεί κοινό δίκτυο Ηλεκτρικής Ενέργειας και ένα δίκτυο αγωγών. Παράλληλα διεξάγονται συνομιλίες με συμμάχους, όπως οι ΗΠΑ και η Νότια Κορέα, για την προμήθεια υγροποιημένου αερίου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Joe Biden δήλωσε το βράδυ του Σαββάτου ότι ο Putin έχει προφανώς λάβει απόφαση υπέρ του πολέμου και ότι είναι σε θέση να φτάσει μέσα σε λίγες ημέρες στο Κίεβο. Στο Μόναχο υπήρχε σε ορισμένες στιγμές ένα αίσθημα παραίτησης και αδυναμίας, καθώς οι εξελίξεις αυτές φαίνονται σχεδόν μη αναστρέψιμες. Αλλά η ρωσική επιθετικότητα έχει ήδη πετύχει κάτι: Ο Putin έφερε τη Δύση πιο κοντά από ποτέ. «Η συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και του ΝΑΤΟ δεν ήταν ποτέ καλύτερη», δήλωσε ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ Stoltenberg. Εάν η κατάσταση στην Ουκρανία δεν ήταν τόσο δραματική, η Δύση θα έπρεπε να είναι ευγνώμων για το γεγονός ότι η Ρωσία της έδωσε πίσω τον λόγο ύπαρξης, τον σκοπό και την αποφασιστικότητά της. «Οι ΗΠΑ επέστρεψαν, η Συμμαχία επέστρεψε» είναι μία διατύπωση που ακούστηκε συχνά στο Μόναχο.

Ο Καγκελάριος Olaf Scholz (SPD) έκανε λόγο για «γεωπολιτική αλλαγή παλίρροιας». Η ρωσική απειλή αναγκάζει την Ευρώπη σε στρατηγικό αναπροσανατολισμό, τόνισε. Λόγω των γεγονότων το ΝΑΤΟ θα πρέπει και πάλι να επικεντρωθεί στην υπεράσπιση της Ευρώπης. Η εμφάνιση του Scholz στη Διάσκεψη αναμενόταν με ανυπομονησία, καθώς κατά τις περασμένες εβδομάδες είχε προκύψει η εντύπωση ότι η Γερμανία δεν αποτελεί και τόσο σταθερό σύμμαχο. Ο Scholz αντιτάχθηκε σε αυτήν την αντίληψη και σε κάποιες στιγμές εκφράστηκε με πολύ ξεκάθαρες λόγια. Επεσήμανε πως δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για την ανάπτυξη ρωσικών στρατευμάτων και θα ήταν παράλογο για τον Putin να καταστήσει την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ casus belli. «Αυτό είναι παράδοξο: Γιατί δεν επίκειται η λήψη απόφασης σε αυτό το ζήτημα».

Ο Scholz επισήμανε ότι η ελευθερία συμμετοχής σε συμμαχίες είναι μία από τις βασικές αρχές του ΟΑΣΕ και δεν αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης, ειδικά από τη στιγμή που η Ρωσία έχει συμφωνήσει στις αρχές αυτές. Ο Scholz χαρακτήρισε «γελοίο» τον ισχυρισμό του Putin ότι στην Ανατολική Ουκρανία λαμβάνει χώρα Γενοκτονία. Επέκρινε επίσης το γεγονός ότι κατά την προσωπική συνομιλία μαζί του ο Putin αναφερόταν πολύ στην Ιστορία για να δικαιολογήσει τις διεκδικήσεις της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ένας τέτοιος τρόπος θεώρησης της Ιστορίας θα πυροδοτήσει περισσότερους πολέμους στην Ευρώπη, είπε ο Καγκελάριος.

Ο Scholz δήλωσε σταθερά προσηλωμένος στο Άρθρο 5 της Συνθήκης του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με το οποίο όλα τα μέλη είναι υποχρεωμένα να συνδράμουν ένα σύμμαχο κράτος, εφόσον αυτό δεχτεί επίθεση. Αν και συνεχίζει να απορρίπτει τις παραδόσεις όπλων στην Ουκρανία που δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ, ο Scholz επιβεβαίωσε την πρόθεση της Γερμανίας να αναλάβει οικονομικές δεσμεύσεις. «Εξακολουθούμε να θέλουμε να είμαστε η χώρα που παρέχει τα μεγαλύτερα κεφάλαια υποστήριξης της Ουκρανίας», δήλωσε ο Scholz. Η Γερμανία συμφωνεί επίσης με τον Ανώτατο Διοικητή του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη ως προς το αίτημά του να αυξηθεί η ικανότητα ανταπόκρισης των στρατιωτών της Bundeswehr που αποτελούν μέρος της Δύναμης Ταχείας Αντίδρασης του ΝΑΤΟ. Η λεγόμενη ετοιμότητα για μετακίνηση των μονάδων θα μειωθεί από 30 σε 7 ημέρες. Μέσα σε αυτό το διάστημα, περισσότεροι από 12.000 Γερμανοί στρατιώτες θα είναι δυνατόν να μεταφερθούν στα ανατολικά κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ, εφόσον ο Putin επιτεθεί.

Η Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Kamala Harris αναφέρθηκε κατά βάση στη διαχείριση της οξείας κρίσης: Επανέλαβε την πρόταση συνομιλιών με τη Ρωσία, απηύθυνε μία μη επιδεχόμενη παρερμηνείας προειδοποίηση για επιβολή «πρωτοφανών» κυρώσεων σε περίπτωση επίθεσης στην Ουκρανία και υπογράμμισε τη σαφή δέσμευση της Ουάσιγκτον στο ΝΑΤΟ. Οι ΗΠΑ είναι «ακλόνητα» προσηλωμένες στο Άρθρο 5, δήλωσε αναφερόμενη στις ανησυχίες των συμμάχων στην Ανατολική Ευρώπη για την αύξηση της ρωσικής επιθετικότητας. Οι ΗΠΑ έστειλαν 6.000 επιπλέον στρατιώτες στην Ευρώπη. «Οι δυνάμεις μας δεν θα πολεμήσουν στην Ουκρανία, αλλά θα υπερασπιστούν κάθε χιλιοστό του εδάφους του ΝΑΤΟ».

Η εμφάνιση του Υπουργού Εξωτερικών της Κίνας Wang, ο οποίος συμμετείχε μέσω τηλεδιάσκεψης από το Πεκίνο, κατέδειξε ότι η σύγκρουση είναι παγκόσμιας σημασίας. Ο επικεφαλής της κινεζικής Διπλωματίας τόνισε ότι «η κυριαρχία, η ανεξαρτησία και η εδαφική ακεραιότητα κάθε χώρας θα πρέπει να προστατεύονται και να γίνονται σεβαστά», κάτι που ισχύει και για την Ουκρανία. Ταυτόχρονα, ο Wang τάχθηκε ξεκάθαρα στο πλευρό του Putin αντιτιθέμενος σε μια επέκταση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς. «Ο Ψυχρός Πόλεμος έχει τελειώσει εδώ και πολύ καιρό, το ΝΑΤΟ ήταν προϊόν της εποχής του Ψυχρού Πολέμου». Τα λόγια του Βρετανού πρωθυπουργού Boris Johnson θα μπορούσαν να νοηθούν ως απάντηση. Εάν η Ουκρανία «κατανικηθεί» από τη Ρωσία, θα έχει καταστραφεί ένα δημοκρατικό κράτος - και ο απόηχος «θα φτάσει έως και την Ταϊβάν». Πολλοί αυταρχικοί ηγέτες θα εξήγαγαν σε αυτήν την περίπτωση το συμπέρασμα ότι «η επιθετικότητα αποδίδει και ο νόμος του ισχυρότερου υπερισχύει». Οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να αντλήσουν τα διδάγματά τους, χρειάζονται «στρατηγική αντοχή» και θα πρέπει να επενδύσουν σ’ αυτήν. Εν προκειμένω επανελήφθη το μήνυμα που έστειλε η Διάσκεψη, αυτό μιας ενωμένης, αποφασιστικής, δημοκρατικής Δύσης απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα. Και τότε πήρε το λόγο ο Ουκρανός Πρόεδρος Wolodymyr Selenskyj, ο οποίος σε αυτήν την οικογενειακή ατμόσφαιρα αντέταξε θυμό και απογοήτευση.

«Έχουμε το δικαίωμα να απαιτήσουμε μια στροφή από την πολιτική κατευνασμού σε μια πολιτική που θα διασφαλίζει την Ασφάλεια και την Ειρήνη», τόνισε ο Selenskyj στην παθιασμένη ομιλία του και ζήτησε ένα σαφές χρονοδιάγραμμα για την ένταξη της χώρας του στο ΝΑΤΟ, αλλά και μια απάντηση στις φιλοδοξίες της χώρας του για ένταξη στην ΕΕ. Η Ουκρανία είναι η «ασπίδα» της Ευρώπης απέναντι στη Ρωσία. «Επί οκτώ χρόνια η Ουκρανία αντιστέκεται ενάντια σε έναν από τους μεγαλύτερους στρατούς στον κόσμο». Κατόπιν προέβη σε δηλώσεις που ακούστηκαν σαν απάντηση στην άρνηση της Γερμανίας να προμηθεύσει στη χώρα του όπλα. Ευχαρίστησε για τα 5.000 κράνη, αλλά δεν θα υποκλιθεί στην προσφορά του Βερολίνου. Πρόκειται απλώς για συμβολή στη διατήρηση της παγκόσμιας ειρήνης, την οποία η χώρα του εξασφαλίζει εδώ και καιρό μόνη της. Σε άλλο σημείο της ομιλίας του, ο Selenskyj απευθύνθηκε σε ορισμένα κράτη που δεν έχουν παράσχει την απαραίτητη βοήθεια, αλλά δεν τα κατονόμασε «για να μην ντραπούν». Πώς θα εξηγούσαν τα κράτη αυτά την άρνησή τους στον Ουκρανό στρατιώτη που έχασε τη ζωή του το πρωί και στις τρεις κόρες του; Στο τέλος αυτής της δραματικής ημέρας, ο Selenskyj κατέστησε σαφές ότι η ενότητα έχει στην πραγματικότητα τα όριά της. Και ότι η ενότητα από μόνη της δεν λύνει το πρόβλημα.

Ρεπορτάζ του συντάκτη θεμάτων Εξωτερικής Πολιτικής Daniel-Dylan Böhmer, του πολιτικού συντάκτη Thorsten Jungholt και του επικεφαλής συντάκτη θεμάτων Εξωτερικής Πολιτικής Clemens Wergin αναφέρει, μεταξύ άλλων: