Η Ελλάδα ανακαλύπτει τους θησαυρούς της στο πετρέλαιο

Handelsblatt (Gerd Höhler): «Ενέργεια: Η Ελλάδα ανακαλύπτει τους θησαυρούς της στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο»

«Ενέργεια συνολικής αξίας 465 δις Ευρώ: Μόνο τα κοιτάσματα φυσικού αερίου ανοιχτά της Κρήτης θα κάλυπταν τις ανάγκες της χώρας για 50 χρόνια»

Foto Σταύρος Δημητρίου

Ο πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας αναγκάζει την ελληνική κυβέρνηση σε αλλαγή πορείας. Πέρυσι η Αθήνα έλαβε σχεδόν τις μισές εισαγωγές της σε φυσικό αέριο από τη Gazprom, ενώ και το μερίδιο της Ρωσίας στις εισαγωγές πετρελαίου ήταν 36%. Η Ελλάδα προτίθεται πλέον να διαφοροποιήσει τον ενεργειακό της εφοδιασμό -και αυτό σημαίνει, κατά κύριο λόγο, την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου της χώρας.

Κι όλα αυτά, παρ’ όλο που ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας δήλωσε κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στη Σαουδική Αραβία πριν από σχεδόν ένα χρόνο: «Πιστεύουμε στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και γι’ αυτό δεν θα σκάψουμε κάτω από τη Μεσόγειο για φυσικό αέριο». Ο επικεφαλής διπλωμάτης της Αθήνας διαβεβαίωνε τότε ότι η παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου δεν έχει κανένα νόημα για την Ελλάδα από οικονομικής απόψεως.

Τώρα οι δηλώσεις που γίνονται είναι διαφορετικές. «Θα στρέψουμε ξανά την προσοχή μας στα εντός Ελλάδος κοιτάσματα φυσικού αερίου γύρω από την Κρήτη και στο Ιόνιο Πέλαγος», ανακοίνωσε πρόσφατα στο ελληνικό Κοινοβούλιο ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. «Πρέπει να διαπιστώσουμε ποια κοιτάσματα υπάρχουν και αν μπορούν να τύχουν οικονομικής εκμετάλλευσης», είπε ο Πρωθυπουργός.

Οι εξελίξεις αυτές φέρνουν κινητικότητα στην αναζήτηση πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ελλάδα. Το ενδιαφέρον εστιάζεται σε πέντε θαλάσσιες περιοχές: Το «Μπλοκ 2» και το «Ιόνιο» δυτικά και νοτιοδυτικά του νησιού της Κέρκυρας, το «Μπλοκ 10» στη δυτική ακτή της χερσονήσου της Πελοποννήσου και τις δύο μεγάλες περιοχές δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης. Οι εταιρείες Energean και Ελληνικά Πετρέλαια έχουν αποκτήσει δικαιώματα έρευνας και εκμετάλλευσης στις περιοχές ανοιχτά της Κέρκυρας και της Πελοποννήσου.

Οι περιοχές κοντά στην Κρήτη εξασφαλίστηκαν από κοινοπραξία που περιλαμβάνει την Total Energies, την Exxon Mobil και τα Ελληνικά Πετρέλαια. Επίσης υπάρχουν ενδείξεις για κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου ανατολικά της Κρήτης και στο Αιγαίο. Ωστόσο, οι περιοχές αυτές αποτελούν ταμπού. Ελλάδα και Τουρκία συμφώνησαν το 1976 σε moratorium λόγω της διαμάχης μεταξύ των δύο χωρών για την οριοθέτηση των οικονομικών τους ζωνών.

Η ελληνική κυβέρνηση είχε ήδη αρχίσει κατά τη διάρκεια της κρίσης δημόσιου χρέους το 2014 να χορηγεί άδειες εκμετάλλευσης στα δυτικά της χώρας, σε αρκετές θαλάσσιες περιοχές του Ιονίου και νοτιοδυτικά της Κρήτης. Ο τότε Πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς υπολόγισε μιλώντας στη Handelsblatt την αγοραία αξία των αξιοποιήσιμων ελληνικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων σε «πάνω από 300 δις Ευρώ». Εκτιμήσεις ειδικών έκαναν μάλιστα λόγο και για 465 δις Ευρώ.

Σεισμικές έρευνες το 2017 και το 2018 έδειξαν κοιτάσματα φυσικού αερίου περίπου 280 δις κυβικών μέτρων μόνο στα ανοικτά της Κρήτης. Τα κοιτάσματα αυτά είναι πενήντα φορές περισσότερα από την τρέχουσα ετήσια κατανάλωση της Ελλάδας. Ωστόσο, η έρευνα προχώρησε αργά, εν μέρει λόγω των αντιρρήσεων περιβαλλοντολόγων, εν μέρει λόγω των αμφιβολιών για τη σκοπιμότητα της οικονομικής εκμετάλλευσης με τις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου εκείνη την εποχή, αλλά και επειδή η πολιτική σκηνή είχε επικεντρωθεί τα τελευταία χρόνια περισσότερο στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Ορισμένες εταιρείες απέσυραν εντελώς το ενδιαφέρον τους.

Τώρα η κυβέρνηση αυξάνει τους ρυθμούς. Σύμφωνα με ειδικούς της αγοράς, οι γεωτρήσεις θα μπορούσαν να ξεκινήσουν το 2025 ή το 2026. Ωστόσο, η εμπειρία έχει δείξει ότι θα χρειαστούν τουλάχιστον άλλα 3-5 χρόνια για να ξεκινήσει η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων. Σύμφωνα με κυβερνητικούς κύκλους, εάν οι ανάδοχες εταιρείες συνεχίσουν να διστάζουν σε σχέση με τις έρευνες, το κράτος ενδεχομένως να ανακαλέσει τις άδειές τους και να τις δώσει σε άλλους ενδιαφερομένους.

Το φυσικό αέριο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο ελληνικό ενεργειακό μείγμα. 540.000 από τα περισσότερα από 4 εκ. ιδιωτικά νοικοκυριά θερμαίνονται με φυσικό αέριο. Τους χειμερινούς μήνες, περίπου το 50% της ηλεκτρικής ενέργειας προέρχεται από σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με τη χρήση αερίου. Ωστόσο, η Ελλάδα είχε μειώσει σημαντικά την εξάρτησή της από την Gazprom ακόμη και πριν από την επίθεση του Putin στην Ουκρανία. Ενώ πέρυσι το 45,5% των εισαγωγών φυσικού αερίου προέρχονταν από τη Ρωσία, σύμφωνα με τον Μητσοτάκη τον Ιανουάριο του 2022 ήταν μόνο το 33%.

Αυτό κατέστη δυνατό επειδή η Ελλάδα αύξησε τις εισαγωγές υγροποιημένου αερίου μέσω του τερματικού σταθμού LNG στη Ρεβυθούσα κοντά στην Αθήνα. Το υγροποιημένο φυσικό αέριο αντιπροσωπεύει σήμερα το 47% των ελληνικών εισαγωγών φυσικού αερίου, εκ των οποίων πάνω από το ήμισυ προέρχεται από τις ΗΠΑ. Το υπόλοιπο 20% των εισαγωγών φυσικού αερίου προέρχεται από το Αζερμπαϊτζάν μέσω του Trans-Anatolian Pipeline (TANAP). Η Ελλάδα επεκτείνει πλέον σημαντικά τις υποδομές φυσικού αερίου. Στον τερματικό σταθμό LNG στη Ρεβυθούσα κατασκευάζεται και τρίτη πλωτή δεξαμενή εκτός από τις τρεις υπάρχουσες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου. Έτσι η χωρητικότητα της αποθήκευσης θα αυξηθεί από τα 225.000 στα 325.000 κυβικά μέτρα. Περαιτέρω τερματικοί σταθμοί LNG βρίσκονται υπό κατασκευή ή προγραμματίζονται στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, κοντά στην Κόρινθο και στο λιμάνι του Βόλου.

Ωστόσο, η αναγκαστική αναζήτηση για υδρογονάνθρακες και η επέκταση των υποδομών φυσικού αερίου δεν θα σηματοδοτήσουν την απόκλιση από τους στόχους της κυβέρνησης για το Κλίμα, τονίζεται σε κυβερνητικούς κύκλους στην Αθήνα. Η Ελλάδα προτίθεται να καταργήσει σταδιακά την παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας με τη χρήση άνθρακα έως το 2025 και να καλύψει το 65% των αναγκών της σε Ηλεκτρική Ενέργεια από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας έως το 2030.

Ο Πρωθυπουργός Μητσοτάκης εξήγησε στη Βουλή τα σχέδιά του για τη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού: Η επέκταση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, η εξερεύνηση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου της χώρας και η διεθνής δικτύωση των γραμμών μεταφοράς Ηλεκτρικής ενέργειας είναι οι πυλώνες του μελλοντικού ενεργειακού μείγματος, είπε ο Πρωθυπουργός. Ιδιαίτερο ρόλο παίζει ένα σχεδιαζόμενο υποβρύχιο καλώδιο μήκους 1.400 χιλιομέτρων που θα μεταφέρει πράσινο ηλεκτρικό ρεύμα από την Αίγυπτο στην Ελλάδα μέσω Κύπρου. Η επένδυση εκτιμάται στα 3,5 δις Ευρώ και η γραμμή θα μπορούσε να ενταχθεί στο δίκτυο το 2026.