ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

Παρέμβαση και εν τιμή προτάσεις με αφορμή τα εκατό χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή          

Του Στάθη Ταξίδη,  επίτιμου μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Ποντίων Νυρεμβέργης

 

Εκατό χρόνια συμπληρώνονται φέτος (1922 – 2022) από τον τραγικό ξεριζωμό του Ελληνισμού από τις προαιώνιες κοιτίδες του στην καθ’ ημάς Ανατολή. Εκατό χρόνια έχουν περάσει κι όμως η εμπειρία και το βίωμα της καταστροφής αυτής - η οποία όπως είπε και ο Ελευθέριος Βενιζέλος «εξεταστέον αν δεν είναι μεγαλυτέρα και από την πτώσιν της Κωνσταντινουπόλεως. Εις την πτώσιν της Κωνσταντινουπόλεως  το έθνος έμεινε εις τα εστίας του, δούλον και υποταγμένον, αλλά έμεινε συνεχίζον την ζωήν του εις τας εστίας του, δεν έπαθε την συμφοράν αυτήν…» – δεν μελετήθηκε, δεν αναλύθηκε, δεν κατανοήθηκε. Ούτε και το έπος της αποκατάστασης του ενάμισι εκατομμυρίου προσφύγων και της συμβολής του στην οικονομική, πολιτιστική και κοινωνική ανάπτυξη της χώρας ερευνήθηκε για να αξιοποιηθεί. Πολλώ δε μάλλον και το τεράστιο πολιτισμικό απόθεμα του αναπόσπαστου αυτού τμήματος του σύμπαντος και οικουμενικού ελληνισμού όχι μόνον δεν έχει αξιοποιηθεί, αλλά δεν έχει μελετηθεί στις διαστάσεις που του αρμόζουν.

Αλλά και στον τομέα του αθλητισμού δεν έγινε η ανάλογη ερευνητική προσπάθεια καταγραφής, μελέτης, ανάλυσης, κατανόησης και αξιοποίησης της συμβολής των προσφύγων στην ανάπτυξη του αθλητισμού στη χώρα μας. Παρόλο που οι πρόσφυγες ή μετέφεραν αυτούσια τα αθλητικά τους σωματεία από τις αλησμόνητες πατρίδες της Ανατολής (Πανιώνιος, Απόλλων Σμύρνης, Πέραν Club κλπ) ή συνέστησαν αθλητικά σωματεία μέγιστης εμβέλειας και ακτινοβολίας, από τα κορυφαία στη χώρα μας, σωματεία τα οποία παραπέμπουν στον τρισχιλιόχρονο πολιτισμό, διατηρώντας άσβεστη τη μνήμη μέσω της ονομασίας των αλλά και της πλειονότητας των οπαδών τους. Αθλητική Ένωση Κωνσταντινουπόλεως, Α. Ε. Κ.!!! Πανθεσσαλονίκειος Αθλητικός Όμιλος Κωνσταντινουπολιτών, Π.Α.Ο.Κ.!!! Το παράδειγμα αυτών των αθλητικών συλλόγων ακολούθησαν και άλλοι: Απόλλων Καλαμαριάς – Πόντου, Νίκη Βόλου, Α.Ε. Ποντίων Βεροίας, Α. Ε. Ποντίων Κοζάνης, Ποντιακός Νέας Σάντας, Καππαδοκικός κ. ά.

Η αδάμαστη ψυχή, το ιερό πείσμα, ο δυναμισμός και η εργατικότητα που διακρίνουν τον προσφυγικό ελληνισμό σαρκώθηκαν εν τοις πράγμασιν στις ομάδες – σύμβολα των αλησμόνητων πατρίδων, καθιστώντας τες ισάξιους και σεβαστούς ανταγωνιστές των άλλων μεγάλων ομάδων.

Η Α. Ε. Κ., ο Π. Α. Ο. Κ., ο Πανιώνιος, ο Απόλλων Σμύρνης, ο Απόλλων Καλαμαριάς – Πόντου, η Νίκη Βόλου αλλά και οι υπόλοιπες ομάδες με ρίζες προσφυγικές, είναι ομάδες με εντοπιότητα και κοινό. Ωστόσο μια εντοπιότητα τόσο πραγματική, την Νέα Φιλαδέλφεια, την Τούμπα, την Νέα Σμύρνη, την Ριζούπολη, την Καλαμαριά, τον Βόλο, την Βέροια, την Κοζάνη, την Καρδίτσα, όσο και υπερβατική, την Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη, την Τραπεζούντα, την Καππαδοκία, εν τέλει σύνολη την καθ’ ημάς Ανατολή. Και είναι αυτή η διπλή φύση η οποία προσδιορίζει στην πλειονότητα και το κοινό που τις ακολουθεί, ωστόσο είναι αυτή η διπλή φύση απαραίτητη και για να κατανοήσει κανείς το τι είναι αυτό που καθιστά τις ομάδες αυτές ομάδες με εντοπιότητα και εκ παραλλήλου ομάδες κοσμοπολίτικες.

Και είναι αυτή η ιδιαίτερη φύση της προσφυγιάς – σε συνδυασμό με τις παθογένειες του αθλητισμού και τις εγγενείς και δομικές «αδυναμίες» και «αστοχίες» του στη χώρα μας – αναγκαίες για να κατανοήσει κανείς τις μεγάλες μεταπτώσεις αυτών των αθλητικών συλλόγων. Της κακής πορείας του Πανιωνίου τα τελευταία χρόνια, του Απόλλωνα Καλαμαριάς, της Νίκης Βόλου. 

Και είναι η ιδιαίτερη αυτή φύση για να κατανοήσει κάποιος το μεγαλείο των επιτυχιών σε ποδοσφαιρικό επίπεδο του Π. Α. Ο. Κ. τα τελευταία χρόνια με τις αλλεπάλληλες κατακτήσεις τίτλων, όπως και του μεγαλείου της Α. Ε. Κ. με την κατασκευή του νέου της «σπιτιού», της «Αγιά Σοφιάς», η οποία ταυτόχρονα θα αποτελεί και Μουσείο του Προσφυγικού Ελληνισμού. Συμβολισμός τεράστιος σε όλα τα επίπεδα. Οι Πρόσφυγες, εκατό χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, την Γενοκτονία και τον Ξεριζωμό, αποκτούν δικό τους «σπίτι». Συμβολισμός που καταδεικνύει με τον πιο δυναμικό τρόπο την «λόγω και έργω» επιβεβαίωση του συνθήματος: «Προσφυγικός Ελληνισμός – Από τη Γενοκτονία, τον Ξεριζωμό και την Προσφυγιά στην Αναγέννηση».

Και είναι η ιδιαίτερη φύση της προσφυγιάς που επισημαίνεται με εμφατικό τρόπο και στις ηγεσίες των δύο μεγάλων αθλητικών προσφυγικών αθλητικών συλλόγων: της Α. Ε. Κ. και του Π. Α. Ο. Κ., οι οποίοι αποτελούν κλαδιά προσφύγων. Του Δημήτρη Μελισσανίδη απόγονου προσφύγων του 1992 και του Ιβάν Σαββίδη απογόνου προσφύγων από τον Πόντο στη Ρωσία, ανθρώπων που μεγαλούργησαν οικονομικά και αναδείχτηκαν σε κορυφαίους οικονομικούς παράγοντες του τόπου μας και όχι μόνον!!! 

Και είναι η ιδιαίτερη αυτή φύση της προσφυγιάς που καταδεικνύει με εύγλωττο τρόπο τις διενέξεις των οπαδών των προσφυγικών ομάδων. 

Φέτος λοιπόν, στη συμπλήρωση των Εκατό χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, ας προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε το ιστορικό μας παρελθόν και τους ανθρώπους που το «δημιούργησαν». Ας τους τιμήσουμε «λόγω και έργω». Γιατί κατά πως λέει και ο πάντα επίκαιρος, ο καθηγητής Ραϋμόνδος Αλβανός – οπαδός προσφυγικής ομάδας και αυτός – «… τελικά όλοι μας είμαστε προϊόντα της ιστορίας. Ό,τι έχουμε στο μυαλό μας έρχεται από τους προηγούμενους από εμάς. Ακόμη και οι λέξεις που χρησιμοποιώ για να γράψω αυτές τις γραμμές, δεν είναι δικές μου. Έρχονται από τους προηγούμενους από μένα. Και βέβαια το πιο σημαντικό δεν είναι οι λέξεις. Είναι οι πεποιθήσεις, οι αξίες, οι γνώσεις ακόμη και οι κανόνες. Εμείς αποφασίζουμε για τους κανόνες που ρυθμίζουν τη ζωή μας; Όχι βέβαια. Οι προηγούμενοι από εμάς αποφασίζουν. Εμείς γεννιόμαστε μέσα σε ένα πολιτισμό… και εμείς επιδρούμε στον τρόπο που εξελίσσεται η ιστορία και έχουμε ευθύνη απέναντι στις μελλοντικές γενιές … Δεν μπορούμε να καταλάβουμε το σήμερα αν δεν ξέρουμε σε βάθος το χθες. Η ιστορία είναι μια πράξη αυτογνωσίας, μια πράξη γνώσης για τον συλλογικό μας εαυτό, απαραίτητη για να καταλάβουμε τον πολιτισμό μας. Δεν μαθαίνουμε ιστορία για χάρη των προηγουμένων. Μαθαίνουμε ιστορία για εμάς, για να μάθουμε από τα λάθη των προηγουμένων, να δούμε τι λειτούργησε καλύτερα για εκείνους και τι όχι. Μαθαίνουμε ιστορία για να καταλάβουμε ποιοι είμαστε και να σκεφτούμε πού θέλουμε να πάμε».

Για όλους αυτούς τους λόγους, απευθυνόμαστε στις διοικήσεις των Προσφυγικών Ομάδων, των κορυφαίων, αλλά κυρίως της Η Α. Ε. Κ. και του Π. Α. Ο. Κ., αυτών που έχουν μεγάλη εμβέλεια παρέμβασης, οικονομική επιφάνεια και υλικοτεχνική υποδομή, προτείνοντας σειρά από στοχευμένες δράσεις και εκδηλώσεις, όσο θα βαίνουμε προς την επέτειο του Σεπτεμβρίου, στις οποίες θα περιλαμβάνονται:

Τουρνουά Προσφυγικών Ομάδων το καλοκαίρι, ενόψει μάλιστα και της προετοιμασίας των ομάδων. Εκ παραλλήλου και παρότι το πολιτικό κλίμα με την γείτονα χώρα είναι δυσμενές - ας μη λησμονούμε πως η διπλωματία του αθλητισμού πολλές φορές έκανε θαύματα - μπορούν να κληθούν σε φιλικά παιχνίδια και ομάδες της Κωνσταντινούπολης, της Σμύρνης, της Τραπεζούντας. Στα ημίχρονα των αγώνων του τουρνουά 

ας εμφανίζονται παραδοσιακά συγκροτήματα με χορούς και τραγούδια από διάφορες περιοχές της καθ’ ημάς Ανατολής.

Εγκαίνια «Αγιά Σοφιάς», χοροστατούντος του Οικουμενικού Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως. Με φιλικό παιχνίδι Α.Ε.Κ. – Π.Α.ΟΚ.. Κάτι αντίστοιχο, με το φιλικό παιχνίδι Π.Α.Ο.Κ. – Α.Ε.Κ., που πραγματοποιήθηκε στα εγκαίνια της Τούμπας το 1961 (τότε στον αγωνιστικό χώρο εισήλθαν οι ομάδες με επικεφαλής τους αρχηγούς τιμητικά τον Γιάννη Κανάκη και Λάμπη Κουϊρουκίδη να κρατάνε τα λάβαρα των ομάδων και το λάβαρο του Βυζαντίου).

Καλλιτεχνικές εκδηλώσεις και μεγάλες συναυλίες, μία στην Αθήνα και μία στη Θεσσαλονίκη, με τον Γιώργο Νταλάρα και τους κύκλους τραγουδιών «Μικρά Ασία», «Βυζαντινός Εσπερινός» αλλά και άλλα τραγούδια με τη συμμετοχή και άλλων καλλιτεχνών, π.χ. αδελφοί Τσαχουρίδη κ. ά.

Αθλοθέτηση Βραβείου μέσω της Ακαδημίας Αθηνών για τη συγγραφή πρωτότυπης μελέτης για τη συμβολή των Προσφύγων στην ανάπτυξη του Αθλητισμού στην Ελλάδα.

Ημερίδα ή διημερίδα για την πρόληψη των φαινομένων βίας στα γήπεδα, με τη συμμετοχή, σε πρώτη φάση, των οργανωμένων συνδέσμων οπαδών των προσφυγικών ομάδων. Στην ημερίδα θα τονιστεί κατ’ αρχάς οι κοινή καταγωγή, το παράδειγμα των αδελφών Χρυσαφίδη που υπήρξαν πρόεδροι της Α.Ε.Κ. του Π.Α.Ο. Κ., τα εγκαίνια της Τούμπας το 1961, τον ογδονταεξάχρονο Σμυρνιό πρόσφυγα, οπαδό του Απόλλωνα Σμύρνης, μετανάστη στην Αυστραλία, που το 1995 έκανε το ταξίδι Μελβούρνη – Αθήνα μετ’ επιστροφής για να παρακολουθήσει τον αγώνα Απόλλωνα – Λεβαδειακού, ο οποίος έδωσε τελικά το εισιτήριο εξόδου στην Ευρώπη στον Απόλλωνα. Προτείνονται και αδελφοποιήσεις συνδέσμων οπαδών.

Τύπωμα σχετικών αναμνηστικών.

Μέρος των Εσόδων από τα φιλικά παιχνίδια να δοθεί συμβολικά είτε στην Αρμοστεία Προσφύγων του Ο.Η.Ε. είτε σε άλλη οργάνωση που περιθάλπει πρόσφυγες, που ακόμα, εκατό χρόνια μετά, ξεβράζουν τα κύματα στα νησιά και στις ακτές του Αιγαίου. Καθότι το Ανατολικό ζήτημα δεν έκλεισε ακόμα και δεν θα κλείσει όσο στα νερά της Νοτιοανατολικής Μεσογείου θα ναυλοχούν οι στόλοι των Μεγάλων Δυνάμεων, όσο θα υπάρχει η οσμή των υδρογονοανθράκων στα οικόπεδα των ΑΟΖ και όσο τα κύματα της θάλασσας θα εκβράζουν πτώματα σαν αυτό του μικρού Αϊλάν.

Ως κεντρικά συνθήματα - μηνύματα σύνολων των εκδηλώσεων προτείνονται τα: «Προσφυγικός Ελλληνισμός – Από τη Γενοκτονία, τον Ξεριζωμό και την Προσφυγιά στην Αναγέννηση» και «Αθλητισμός – Αλληλεγγύη – Πολιτισμός».

Ο τρίτος κύκλος της ζωής της προσφυγιάς έκλεισε. Μαζί του έκλεισε και ο τρίτος κύκλος της ζωής της νεότερης Ελλάδας. Ας είναι η ιστορία του ενιαίου και οικουμενικού ελληνικού πολιτισμού αυτό που θα δώσουμε στα παιδιά μας, για να έχουν μια ταυτότητα στο νέο κόσμο που γεννιέται και ας έχουν τα σημάδια της ιστορίας επάνω τους για να μπορούν να την κατανοήσουν και να την ερμηνεύσουν, για να είναι ικανά να πορευτούν κατά πως πρέπει στον δρόμο των πανανθρώπινων αρχών και αξιών, των βασισμένων στα πλούσια πνευματικά κοιτάσματα και στις παρακαταθήκες του Οικουμενικού Ελληνικού Πολιτισμού. 

Κλείνοντας την παρέμβασή μας ως προσευχή αναπέμπουμε το: 

«Όχι, Μικρά Ασία, δεν σε χάνουμε, είσαι αλησμόνητη! Εμείς, τουλάχιστον 

οι πρόσφυγες και οι απόγονοί των, δεν σε χάνουμε γιατί διατηρούμε στο αίμα μας 

τα μέταλλα από το καθαγιασμένο έδαφός σου, στα σπλάχνα μας τους χυμούς 

από τα φυτά σου, την αιθρία σου μέσα στις ψυχές μας, στο ήθος μας την αρχοντιά σου. Δεν σε βγάζουμε από το μυαλό και την ψυχή μας. 

Άγιοι της Μικράς Ασίας, σας παρακαλούμε, συντροφέψτε την Αλησμόνητη Πατρίδα μας στην αιώνια μοναξιά της με τα χαμόγελά σας».

            Εν τιμή, 

            κ.α.α Ευστάθιου Ταξίδη

            Λαμπρόπουλος Δημήτρης, 

            πρόεδρος Συλλόγου Ποντίων Νυρεμβέργης

            +491795172243

             digenisaek@yahoo.de

             Allersbergerstr 28, 90461

             Nürnberg-Deutschland