Stern: Ο φόβος για τον επόμενο πόλεμο

«Ο Erdogan σε πορεία αντιπαράθεσης – Ο φόβος για τον επόμενο πόλεμο: Πώς οξύνεται η διαμάχη μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας»

«Η Τουρκία υποστηρίζει ολοένα και περισσότερο τις προκλητικές της ενέργειες στη Μεσόγειο με απειλητικές χειρονομίες σε βάρος της Ελλάδας. Ο Πρόεδρος Erdogan έχει βάλει στο μάτι ελληνικά νησιά. Η διαμάχη οξύνεται»

«Μην ξεχνάτε τη Σμύρνη, μην ξεχνάτε την Κύπρο», «Είμαστε έτοιμοι να κάνουμε ό,τι είναι απαραίτητο», «Μπορεί και να έρθουμε ξαφνικά στη μέση της νύχτας» –με αυτή τη ρητορική απευθύνεται η Τουρκία ολοένα και περισσότερο στην Ελλάδα. Η τελευταία μάλιστα δήλωση έχει ακουστεί περισσότερες από μία φορές από τον Τούρκο Πρόεδρο Recep Tayyip Erdogan.

Η τελευταία φορά που απείλησε την Ελλάδα ήταν την περασμένη Πέμπτη, όταν και δήλωσε: «Αναμφίβολα θα μπορούσαμε να έρθουμε στη μέση της νύχτας». Αυτή τη φορά το έκανε κατά την ιδρυτική Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας στην Πράγα, στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 40 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων. Η Τουρκία αυξάνει τις απειλές της, προκαλώντας πόλεμο με την Ελλάδα τη στιγμή που στο Βορρά η Ρωσία έχει επιτεθεί στην Ουκρανία.

Εδώ και χρόνια, τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη κάνουν κύκλους πάνω από ελληνικά νησιά και εμπλέκονται σε επικίνδυνες αντιπαραθέσεις με ελληνικά μαχητικά αεροσκάφη. Στο μεταξύ για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούνται και drones, ενώ το τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό περιπολεί σε θαλάσσιες περιοχές που δεν υπάγονται στην τουρκική κυριαρχία, όπως υποστηρίζουν ελληνικά ΜΜΕ. Εκτός αυτού, τουρκικά γεωτρητικά πλοία έχουν επανειλημμένα αναζητήσει κοιτάσματα φυσικού αερίου κοντά σε ελληνικά νησιά, οξύνοντας ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Η Αθήνα αντιδρά κινητοποιώντας το Στρατό της. Πριν από λίγες μέρες, όταν το τουρκικό πλοίο Yunus πραγματοποιούσε έρευνα κοντά στο νησί της Λέσβου, η Ελλάδα έστειλε πολεμικά πλοία και υποβρύχια στο Αιγαίο. Οι στρατιωτικές ασκήσεις, για παράδειγμα με τη Γαλλία και τις ΗΠΑ, έχουν ως σκοπό και την αποτροπή της στρατιωτικά ανώτερης γειτονικής χώρας.

Η Τουρκία έχει τώρα βάλει στο μάτι ελληνικά νησιά στην Ανατολική Μεσόγειο –και έχει κλιμακώσει απειλητικά τον τρόπο που αντιμετωπίζει την Αθήνα. Βασική κατηγορία της Άγκυρας είναι υποτιθέμενη στρατιωτικοποίηση των νησιών. Στα τέλη Σεπτεμβρίου κυκλοφόρησε στα τουρκικά ΜΜΕ μια φωτογραφία που φέρεται να δείχνει ελληνικό αρματαγωγό να αποβιβάζει δεκάδες τεθωρακισμένα στρατιωτικά οχήματα σε ένα λιμάνι. Η εικασία ήταν ότι πρόκειται για αμερικανικά τανκς που μεταφέρθηκαν στη Σάμο και τη Λέσβο. Η Αθήνα αναφέρεται στο δικαίωμά της στην αυτοάμυνα. Η Τουρκία σταθμεύει τη μεγαλύτερη αποβατική δύναμη στη Μεσόγειο στις ακτές του Αιγαίου, αλλά θεωρεί την υποτιθέμενη στρατιωτικοποίηση των νησιών ως παραβίαση διεθνών συμφωνιών.

Ο Erdogan αντέδρασε άμεσα: «Η στρατιωτικοποίηση δεν θα μείνει αναπάντητη». Παράλληλα, απείλησε λέγοντας: «Συμβουλεύουμε την ελληνική κυβέρνηση να απέχει από προκλήσεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην καταστροφή την ίδια και το λαό της». Και: «Θα υπερασπιστούμε τα δικαιώματα της χώρας μας έναντι της Ελλάδας». Αν καταστεί απαραίτητο, «τότε θα χρησιμοποιήσουμε όλα τα μέσα και τις μεθόδους που έχουμε στη διάθεσή μας». Λόγω παλαιότερων αιματηρών συγκρούσεων μεταξύ των δύο χωρών και των μακροχρόνιων εντάσεων, η Ελλάδα ξοδεύει περισσότερα χρήματα για εξοπλισμούς από οποιοδήποτε άλλο κράτος-μέλος στο ΝΑΤΟ. «Γιατί ο γείτονάς μας είναι η Τουρκία και όχι η Δανία», είχε δηλώσει κάποτε ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.

Η Αθήνα καταβάλλει προσπάθειες να εμφανιστεί ως υπέρμαχος της διπλωματικής οδού. Για παράδειγμα, ο Μητσοτάκης δήλωσε κατά τη Σύνοδο Κορυφής στην Πράγα: «Κλείνουμε όλα τα παράθυρα στις προκλήσεις, αλλά αφήνουμε την πόρτα ανοιχτή στο διάλογο». Μετά το σοβαρό ατύχημα την Παρασκευή σε ορυχεία στην Τουρκία, το οποίο στοίχισε τη ζωή σε 41 ανθρακωρύχους, ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας προσέφερε μέσω Twitter βοήθεια στη γειτονική χώρα.

Η Αθήνα τάσσεται υπέρ της αποκλιμάκωσης της σύγκρουσης και καλεί σε διαπραγματεύσεις. Ο Μητσοτάκης απηύθυνε έκκληση στους Τούρκους μιλώντας ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών στα τέλη Σεπτεμβρίου: «Η Ελλάδα δεν αποτελεί απειλή για τη χώρα σας». Την ίδια ώρα, όμως, ο Έλληνας Πρωθυπουργός ξεκαθάρισε: Όποιος παραβιάζει τα σύνορα της χώρας θα τιμωρηθεί.

Μόλις τον περασμένο Μάρτιο, οι δύο εταίροι στο ΝΑΤΟ συμφώνησαν να επιλύσουν τις αντιδικίες τους διμερώς. Αλλά αφού είχε προηγηθεί συνάντηση μεταξύ Erdogan και Μητσοτάκη, ο Τούρκος Πρόεδρος δήλωσε το Μάιο: «Για μένα ο Μητσοτάκης δεν υπάρχει πια». Αφορμή ήταν η επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού στην Ουάσιγκτον, η οποία σχετιζόταν με τις πωλήσεις όπλων στην Ελλάδα λόγω και της αυξανόμενης αστάθειας στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Τουρκία έκτοτε διέκοψε τις διπλωματικές σχέσεις με την Αθήνα.

Όταν ο Erdogan λέει τώρα ότι ο τουρκικός Στρατός «θα μπορούσε να έρθει στη μέση της νύχτας», αυτό μπορεί αναμφίβολα να εκληφθεί ως προειδοποίηση. Σύμφωνα με παρατηρητές, ο Τούρκος Πρόεδρος ενδεχομένως θα επιδιώξει ενόψει των επικείμενων προεδρικών εκλογών τον προσεχή Ιούνιο να αποσπάσει την προσοχή από τα εσωτερικά πολιτικά προβλήματα στη χώρα του. Ωστόσο, δεν είναι καθόλου σαφές ότι η συγκρουσιακή του πορεία δεν αποβλέπει σε στρατιωτική σύγκρουση με την Ελλάδα.

Τα λόγια του Erdogan θυμίζουν την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974. Ο Erdogan χρησιμοποίησε αυτή τη διατύπωση πριν από την εισβολή της Τουρκίας στη Βόρεια Συρία και πριν από τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις στο Βόρειο Ιράκ. Και μπορεί κανείς να ερμηνεύσει τη δήλωση του Erdogan πως «κανείς δεν μπορεί να περιορίσει τον ορίζοντα της Τουρκίας στα 780.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα» ως έκφραση της βούλησης επέκτασης της χώρας. Πριν λίγες μέρες μίλησε σε εκδήλωση για την Ιστορία της Τουρκίας και σε αυτό το πλαίσιο για την πόλη της Άσσου του Αριστοτέλη και την πόλη της Τροίας του Ομήρου. Ο Τούρκος Πρόεδρος τόνισε: «Η Τουρκία δεν είναι μόνο η χώρα που αποτελείται από τα σύνορα που καταγράφονται στους χάρτες. Τα σύνορα της καρδιάς μας έχουν μια έκταση που οι πρόγονοί μας περιέγραψαν ως "τρεις ήπειροι, επτά εποχές"».

Όπως ανέφερε ο τ/σ ΣΚΑΪ, ο Τούρκος Υπουργός Άμυνας Hulusi Akar δήλωσε πρόσφατα σε ομιλία του προς σπουδαστές στρατιωτικών σχολών: «Οι Έλληνες έπεσαν στη θάλασσα το 1922. Μην ξεχάσετε πώς να κολυμπάτε… θα πρέπει να μπορείτε να κολυμπήσετε». Ο Akar αναφερόταν στον πόλεμο του 1920-1922, όταν τα στρατεύματα του Atatürk κατέκτησαν την τότε ελληνική Σμύρνη. Ο Erdogan κατηγορεί τώρα την Αθήνα για παραβίαση της τουρκικής κυριαρχίας –και έτσι δικαιολογεί εμμέσως τις προκλήσεις του.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ που δημοσίευσε τη Δευτέρα η επικριτική έναντι της Τουρκίας οργάνωση Nordic Monitor, ο Erdogan σχεδιάζει πράξη δολιοφθοράς με στόχο να κλιμακώσει την ένταση με την Ελλάδα. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, μια ειδικά εκπαιδευμένη μονάδα των τουρκικών Μυστικών Υπηρεσιών θα υψώσει τουρκικές σημαίες σε ελληνικά νησιά και ενδεχομένως να διεξάγει ακόμη και «επιχείρηση ψευδούς σημαίας» για να δικαιολογήσει μια τουρκική αντίδραση. Το Nordic Monitor ισχυρίζεται ότι έλαβε την πληροφορία από αξιόπιστες πηγές. Η οργάνωση εδρεύει στη Σουηδία και διευθύνεται από δύο δημοσιογράφους που δηλώνουν ότι έχουν εργαστεί για τουρκικά ΜΜΕ. Ο ένας από τους δύο ήταν Αρχισυντάκτης μιας ημερήσιας εφημερίδας στην Τουρκία, την οποία η κυβέρνηση στην Άγκυρα έκλεισε λόγω δημοσιευμάτων για τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες. Πλέον ζει εξόριστος.

Η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες αντιδρούν με αυστηρές προειδοποιήσεις στην πολεμική ρητορική του Erdogan. Για παράδειγμα, το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ τόνισε: «Η κυριαρχία και η εδαφική ακεραιότητα όλων των χωρών πρέπει να γίνονται σεβαστές και να προστατεύονται. Η κυριαρχία της Ελλάδας σε αυτά τα νησιά είναι αδιαμφισβήτητη». Παρόμοιες δηλώσεις ακούγονται και από την ΕΕ. Αλλά όλοι μένουν στα λόγια. Δεν έχει ξεκινήσει προσπάθεια αποκλιμάκωσης της κατάστασης, για παράδειγμα με τη μεσολάβηση άλλων κρατών, ούτε έχουν επιβληθεί μέχρι στιγμής κυρώσεις εις βάρος της Τουρκίας.