«Μεταξύ γειτόνων»

Frankfurter Allgemeine Zeitung:  «Η Αθήνα βοηθά την ευρισκόμενη σε κατάσταση ανάγκης Άγκυρα –και δεν είναι η πρώτη φορά»

Φωτο αρχείου

Η διάθεση για παροχή βοήθειας μετά τον καταστροφικό σεισμό στην Τουρκία είναι μεγάλη και στην Ελλάδα: Ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης εξέφρασε τη συμπαράστασή του στον Τούρκο Πρόεδρο Recep Tayyip Erdogan σε τηλεφωνική επικοινωνία τους τη Δευτέρα. Επιπλέον, επιβεβαίωσε την προθυμία της χώρας του να προχωρήσει στην παροχή άμεσης βοήθειας πέρα από την ελληνική αποστολή διάσωσης που είχε έχει ήδη φτάσει στην πληγείσα περιοχή. Σύμφωνα με τις πληροφορίες για τη συνομιλία που δημοσιοποιήθηκαν στην Αθήνα, ο Erdogan εξέφρασε τις ευχαριστίες του για την ελληνική αλληλεγγύη και την ταχεία παροχή βοήθειας. Είναι αξιοσημείωτο και μόνον το γεγονός ότι οι δύο πολιτικοί συνομίλησαν. Η Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου τόνισε από την πλευρά της ότι η Ελλάδα επιδεικνύει αλληλεγγύη και στηρίζει το έργο των σωστικών συνεργείων, ενώ ευχήθηκε στους τραυματίες ταχεία ανάρρωση. Η Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ελλάδας στα Ηνωμένα Έθνη στη Γενεύη ανακοίνωσε περαιτέρω βοήθεια για τις περιοχές που επλήγησαν από το σεισμό.

Η τόσο έντονη αλληλεγγύη ξύπνησε μνήμες από το 1999. Εκείνη την εποχή, Ελλάδα και Τουρκία επλήγησαν από καταστροφικούς σεισμούς, γεγονός που πυροδότησε ένα κύμα προθυμίας για βοήθεια προς την άλλη χώρα και έδωσε ώθησε σε μια μακρά φάση αποκλιμάκωσης στις σχέσεις των δύο χωρών. Όμως η ελπίδα ότι μια φυσική καταστροφή θα μπορούσε να προετοιμάσει το έδαφος για πολιτική προσέγγιση το 2023 δεν είναι μεγάλη. Κι αυτό διότι οι συνθήκες διαφέρουν θεμελιωδώς από το 1999. Ο τότε Έλληνας Πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης και ο Υπουργός Εξωτερικών του Γιώργος Παπανδρέου κατέβαλαν ήδη προσπάθειες για σημαντική βελτίωση των σχέσεων με την Τουρκία. Οι αρχικές συνομιλίες είχαν ήδη λάβει χώρα, όταν έγιναν οι σεισμοί. Στη συνέχεια, η Τουρκία και η Ελλάδα έστειλαν η μία στην άλλη ιατρικό προσωπικό, διασώστες και είδη πρώτη ανάγκης. Ο Παπανδρέου και ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Ismail Cem αξιοποίησαν την αυθόρμητη διάθεση για παροχή βοήθειας για να δώσουν επιπλέον ώθηση στην πολιτική προσέγγισης που ακολουθούσαν. Αλλά και σε προσωπικό επίπεδο, οι δυο τους τα πήγαιναν καλά.

Σε αντίθεση με τον σημερινό Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών Mevlüt Cavusoglu, ο οποίος σε τελική ανάλυση μπορεί να εκφράζει μόνον τις πολιτικές απόψεις του Προέδρου Erdogan, ο Cem ως επικεφαλής της τουρκικής Διπλωματίας ήταν σε θέση και ήθελε να ακολουθεί και μία δική του ατζέντα. Το γεγονός ότι η Τουρκία έλαβε το επίσημο καθεστώς της υποψήφιας προς ένταξη χώρας στην ΕΕ το 1999 οφειλόταν κυρίως στην αλλαγή πλεύσης της Αθήνας. «Η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας», είχε δηλώσει τότε ο Παπανδρέου. Λίγους μήνες αργότερα, τον Ιανουάριο του 2001, πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Τουρκία -ο πρώτος Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών μετά από 38 χρόνια. Ωστόσο, η βελτίωση των σχέσεων δεν κράτησε πολύ, και οι σεισμοί που έπληξαν αργότερα την Τουρκία δεν οδήγησαν και πάλι σε παρόμοια προσέγγιση.

Έκτοτε, η σχέση Αθήνας-Άγκυρας έχει επιδεινωθεί σε βαθμό που ακούγονται τουρκικές απειλές πολέμου εναντίον της Ελλάδας. Αν και η Τουρκία εξακολουθεί να είναι επισήμως υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ, η απόστασή της από την επίτευξη αυτού του στόχου δεν θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη. Ο Erdogan βρίσκεται ενώπιον εκλογών και σε τέτοιες συγκυρίες στρέφεται στην αντιπαράθεση και την κλιμάκωση, όχι στην προσέγγιση και τη χαλάρωση.

Michael Martens