Süddeutsche: «Με πλήρη ταχύτητα προς στην καταστροφή»

«Με πλήρη ταχύτητα προς στην καταστροφή»

«Ένοχος είναι ο σταθμάρχης, ο οποίος ήταν απλώς αχθοφόρος; Σχετικά με μια επικίνδυνη τάση στον κόσμο της Εργασίας»

Άρθρο του συντάκτη Peter Laudenbach :

Το πολύνεκρο δυστύχημα στους ελληνικούς σιδηροδρόμους φέρεται να προκλήθηκε από «ανθρώπινο λάθος». Η σύγκρουση δύο τρένων που κόστισε τη ζωή σε περισσότερους από 57 ανθρώπους δείχνει έντονα το τι συμβαίνει, όταν οργανώσεις χρησιμοποιούν τα μέλη τους ως αποδιοπομπαίους τράγους. Δείχνει, σαν με μεγεθυντικό φακό, τι μπορεί να σημάνει μία οργανωτική αποτυχία. Γι’ αυτό και είναι ευφημισμός να γίνεται λόγος για «ατυχία», σαν το ατύχημα να ήταν ένα χτύπημα της μοίρας και η θλιβερή συνέπεια αναπόφευκτων κινδύνων που αντιμετωπίζει κανείς στη ζωή.

Αυτό είναι προφανές στην περίπτωση του Έλληνα σιδηροδρομικού που οδήγησε το επιβατικό τρένο σε λάθος γραμμή, με θανάσιμες συνέπειες. Σύμφωνα με όλα τα δημοσιεύματα, οι υποδομές των ελληνικών σιδηροδρόμων είναι εδώ και δεκαετίες παρηκμασμένες. Το ηλεκτρονικό σύστημα καθοδήγησης και άλλα μέτρα Ασφαλείας είναι μόνο εν μέρει αποτελεσματικά και όχι αξιόπιστα. Παράλληλα, λείπουν τα σύγχρονα συστήματα πέδησης έκτακτης ανάγκης. Ο σταθμάρχης ήταν πρώην αχθοφόρος και πέρασε μόνο μια πεντάμηνη εκπαίδευση, την οποία είχε μόλις πρόσφατα ολοκληρώσει. Την ημέρα του ατυχήματος εργαζόταν χωρίς να συνοδεύεται από έναν έμπειρο συνάδελφό του.

Η σιδηροδρομική εταιρεία δεν είχε παράσχει ούτε την απαραίτητη Τεχνολογία Ασφαλείας ούτε είχε εξασφαλίσει πως ο σταθμάρχης θα διέθετε τα κατάλληλα προσόντα. Αυτοσχεδίασε με την ελπίδα ότι με κάποιο τρόπο όλα θα πάνε καλά. Η μετατόπιση της ευθύνης για περιστατικά σε πρόσωπα, χωρίς να έχουν αντιμετωπιστεί τα από καιρό γνωστά δομικά ελλείμματα είναι παράλογη, εξυπηρετεί όμως την απόκρυψη της οργανωτικής αποτυχίας. Η μετατόπιση της ευθύνης από την οργάνωση στο μέλος της οργάνωσης είναι στην περίπτωση του Έλληνα σιδηροδρομικού ιδιαίτερα κυνική.

Στην πραγματικότητα, το ατύχημα αποτελεί συνέπεια της καταστροφικής διαχείρισης. Μια διαχείρισης που θα πρέπει να είναι γνωστή και σε όλους όσοι χρησιμοποιούν κατά καιρούς τους γερμανικούς σιδηροδρόμους (Deutsche Bahn). Αυτό φαίνεται στο παραμελημένο εστιατόριο του τρένου, στους εμφανώς καταπονημένους ελεγκτές, στις καθυστερήσεις. Και στην περίπτωση αυτή μια εταιρεία εξοικονομεί χρήματα, σε βάρος τόσο των πελατών όσο και των εργαζομένων.

Ταυτόχρονα, είναι η πιο χονδροειδής μορφή μίας επαναλαμβανόμενης κατάστασης που παρατηρείται συχνά και ιδιαίτερα ξεκάθαρα σε εταιρείες με κακή διαχείριση: Οι συνέπειες των οργανωτικών ελλείψεων επιρρίπτονται σε μεμονωμένα πρόσωπα. Με αυτόν τον τρόπο, οι εργαζόμενοι χρησιμοποιούνται ως κυματοθραύστες όταν όλα λειτουργούν κανονικά και ως αποδιοπομπαίοι τράγοι σε περίπτωση που προκληθούν δυσλειτουργίες.

Είτε πρόκειται για νοσηλευτικό προσωπικό που ξεπερνά την υποστελέχωση φροντίζοντας τους αρρώστους υπό πίεση χρόνου ή χωρίς να κάνει διάλειμμα, είτε ξενυχτισμένοι νοσοκομειακοί ιατροί που εφημερεύουν, είτε ταχυμεταφορείς που παραδίδουν εγκαίρως μόνο χάρη στην τόλμη τους και ριψοκίνδυνους ελιγμούς, ή υπάλληλοι σε Δήμους και Κοινότητες που έχουν στη διάθεσή τους ξεπερασμένη Τεχνολογία, άθλιο λογισμικό και πρέπει να αντεπεξέλθουν στις ελλείψεις προσωπικού και την αύξηση του αριθμού των υποθέσεων –το ίδιο μοτίβο επαναλαμβάνεται.

Οι οργανισμοί από την πλευρά τους δεν παρέχουν στα μέλη τούς τους πόρους που χρειάζονται για να εκτελέσουν τα καθήκοντά τους, όπως χρόνο, προσόντα, ανθρώπινο δυναμικό και Τεχνολογία, τους αναγκάζουν να καλύψουν με κάποιο τρόπο αυτές τις ελλείψεις. Αυτό γίνεται με τεχνάσματα και εξαπάτηση, απλήρωτες υπερωρίες και ανάληψη προσωπικού ρίσκου. Δεν πλήττονται μόνον οι εργαζόμενοι και η ποιότητα της εργασίας, αλλά και οι πελάτες, για παράδειγμα σε δημόσιες Υπηρεσίες, εγκαταστάσεις παροχής φροντίδας ή στα τρένα.

Εντός του προσωπικού, η πιεστική κατάσταση που προκαλείται από την έλλειψη των απαραίτητων οργανωτικών προϋποθέσεων ξεσπά με τη μορφή συγκρούσεων, όπως λογομαχίες για τους περιορισμένους πόρους ή για το ποιος θα πρέπει να αναλάβει ιδιαίτερα αντιδημοφιλή καθήκοντα. Τα διευθυντικά στελέχη στη μέση της ιεραρχίας γίνονται γρήγορα κυματοθραύστες με το άχαρο καθήκον να δικαιολογούν τα οργανωτικά ελλείμματα στους υφισταμένους τους («Δεν γίνεται αλλιώς...»), να τα μετριάζουν οι ίδιοι (π.χ. μέσω υπερωριών) ή να βάζουν τους συνεργάτες τους να τα μετριάσουν. Η χρήση ανθρώπων ως ανθρώπινων ασπίδων που πρέπει να ξεπεράσουν τις οργανωτικές αποτυχίες και να επωμιστούν το μεγαλύτερο βάρος δεν είναι η εξαίρεση, αλλά ο κακός κανόνας σε πολλούς οργανισμούς. Είναι ο κίνδυνος για μικρά λάθη, αλλά και για πολύ μεγαλύτερα, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας. Το «ανθρώπινο σφάλμα» θα πρέπει να εντοπίζεται πιο ψηλά στην ιεραρχία.