«Τουρκία: Τι μπορεί να αναμένει η ΕΕ από τον αντίπαλο του Erdogan»

«Ο υποψήφιος για την προεδρία της Τουρκίας Kemal Kilicdaroglu θέλει να ενισχύσει τις πολιτικές ελευθερίες στη χώρα. Όμως στην Εξωτερική Πολιτική δεν διαφέρει και πολύ από τον Erdogan»

Η ανάλυση του ανταποκριτή της οικονομικής εφημερίδας Handelsblatt στην Κωνσταντινούπολη Ozan Demircan αναφέρει, μεταξύ άλλων:

Ο Kemal Kilicdaroglu αρέσκεται να εμφανίζεται ως ο αντι-Erdogan. Ο αντίπαλος του αρχηγού του τουρκικού κράτους στις προεδρικές εκλογές της Κυριακής θέλει να ενισχύσει τις πολιτικές ελευθερίες στη χώρα, να αναθεωρήσει το Σύνταγμα και να θέσει τη Νομισματική Πολιτική σε ομαλή τροχιά. Με αυτόν τον τρόπο, δημιούργησε μεγάλες προσδοκίες στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ.

«Δεν είναι μυστικό ότι οι δυτικές κυβερνήσεις και οι παρατηρητές ελπίζουν σε μια αλλαγή στην ηγεσία στην Άγκυρα για να σταθεροποιήσουν, αν όχι να οικοδομήσουν εκ νέου, τους δεσμούς τους με ένα σημαντικό αλλά δύσκολο σύμμαχο», δήλωσε ο Ian Lesser, Αντιπρόεδρος του German Marshall Fund. «Οι σχέσεις της Άγκυρας με τους διατλαντικούς εταίρους, συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, είναι τα τελευταία χρόνια βαθύτατα ανησυχητικές».

Ο Kilicdaroglu δεν αντιμετωπίζεται μόνο από πολλούς στη χώρα του ως φάρος ελπίδας για μια διαφορετική πολιτική. Αλλά στην Εξωτερική Πολιτική, πεδίο στο οποίο πρόσφατα υπήρξαν σημαντικές διαφωνίες μεταξύ της Δύσης και του Προέδρου Recep Tayyip Erdogan, ο 74χρονος Kilicdaroglu θέλει να κάνει λιγότερες αλλαγές από ό,τι φαίνεται με μία πρώτη ματιά.

Παράδειγμα αποτελεί η θέση της Τουρκίας για τον πόλεμο στην Ουκρανία: Πολλοί εντός του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) του Kilicdaroglu συμφωνούν ότι η Άγκυρα δεν πρέπει να υποστηρίζει περισσότερο την Ουκρανία, αλλά θα πρέπει να συνεχίσει να υιοθετεί μια ειδική θέση έναντι της Ρωσίας. Η Άγκυρα έχει καταδικάσει τη ρωσική επίθεση, αλλά δεν συμμετέχει στις κυρώσεις της Δύσης κατά της Ρωσίας. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, από το CHP λέγεται ότι η στάση αυτή θα διατηρηθεί.

Ο Kilicdaroglu, ενιαίος υποψήφιος της τουρκικής αντιπολίτευσης, έχει υποσχεθεί πολλά στους Τούρκους: Επιστροφή στο κοινοβουλευτικό σύστημα, νέα Οικονομική Πολιτική και στενότερους δεσμούς με την ΕΕ. Ωστόσο, έχει δώσει και αμφισβητούμενες υποσχέσεις: Ανακοίνωσε, για παράδειγμα, ότι μέσα σε τρεις μήνες θα επιτύχει την κατάργηση των ταξιδιωτικών θεωρήσεων για τους Τούρκους που θέλουν μα μεταβούν σε χώρα της ΕΕ. Αξιωματούχοι της ΕΕ το θεωρούν ανέφικτο και μόνο για τεχνικούς λόγους.

Επί του παρόντος, οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την ΕΕ έχουν στην πράξη «παγώσει». Σύμφωνα με εσωτερική μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία δείχνει τον βαθμό στον οποίο μια υποψήφια προς χώρα ένταξη συμβαδίζει με την Εξωτερική Πολιτική της ΕΕ, κατέδειξε ότι η Εξωτερική Πολιτική της Άγκυρας και των Βρυξελλών συμπίπτουν πλέον μόνο κατά 7%.

Ωστόσο, δεν διαφαίνεται πως θα υπάρξει σημαντική βελτίωση, ακόμη και σε περίπτωση κυβερνητικής αλλαγής. Ένα από τα σημεία σύγκρουσης αποτελεί η Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας το 2016 για τους Πρόσφυγες. Ο Kilicdaroglu κατηγόρησε την ΕΕ για «δωροδοκία» και αναφέρθηκε σε πληρωμές έως και 9 δις ευρώ στην Τουρκία για να εμποδιστούν οι πρόσφυγες να ταξιδέψουν στην ΕΕ. Ο Kilicdaroglu είναι της άποψης ότι η Συμφωνία θα πρέπει να επανεξεταστεί και ότι η Τουρκία δεν μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί ως «ζώνη προστασίας» για τους «κλιματικούς πρόσφυγες», όπως εξήγησε σε βίντεό του στο Twitter.

Το Μάρτιο υποσχέθηκε να στείλει τους Σύρους πρόσφυγες πίσω στα σπίτια τους εντός δύο ετών. Σε συνέντευξή του στην ενημερωτική εκπομπή «Tagesthemen» του δημόσιου τ/δ ARD, ο Kilicdaroglu ανακοίνωσε ότι προτίθεται να διαπραγματευτεί εγγυήσεις με τη «νόμιμη κυβέρνηση της Συρίας», δηλαδή το Σύρο δικτάτορα Baschar al-Assad, ώστε να επιστρέψουν στη χώρα τους 4 εκ. Σύροι πρόσφυγες. Όταν ρωτήθηκε, εάν οι Σύροι πρόσφυγες που αντιπολιτεύονται τον al-Assad σε μία τέτοια περίπτωση θα επιλέξουν να καταφύγουν στην ΕΕ, απέφυγε να απαντήσει. Σε τηλεοπτική του συνέντευξη έγινε πιο σαφής και ανακοίνωσε ότι προτίθεται να χρησιμοποιήσει ευρωπαϊκά κονδύλια για να προετοιμάσει τις υποδομές στη Συρία για την επιστροφή εκατομμυρίων ανθρώπων. Εάν η ΕΕ δεν παράσχει αυτά τα κονδύλια, δεν θα κρατήσει τους Σύρους στην Τουρκία. «Συγγνώμη, θα ανοίξω τις πόρτες. Θα μπορούν να πάνε όπου θέλουν».

Ακόμη και μετά από μία αλλαγή εξουσίας στην Άγκυρα, δεν διαφαίνεται πως θα υπάρξουν σημάδια ταχείας προσέγγισης με την Ελλάδα. Πέρυσι ο Kilicdaroglu απείλησε μάλιστα τη γειτονική χώρα με στρατιωτική επέμβαση. Στο πλαίσιο αυτό επιτέθηκε και στις ΗΠΑ, τις οποίες κατηγόρησε ότι «γέμισαν» την Ελλάδα με στρατιωτικές βάσεις.

Αυτή δεν είναι η μόνη εχθρική δήλωση εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών. Πέρυσι δήλωσε ότι το κόμμα του θα ήταν διατεθειμένο να υποστηρίξει πιθανή απόφαση της κυβέρνησης Erdogan να κλείσει όλες τις αμερικανικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις στην Τουρκία. «Είμαστε εξίσου αντίθετοι με τους ξένους στρατιώτες στη χώρα μας όσο και με τον Νεοφιλελευθερισμό. Είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε ό,τι είναι απαραίτητο», είχε δηλώσει τότε ο Kilicdaroglu.

Οι δηλώσεις αυτές του αρχηγού της τουρκικής αντιπολίτευσης δεν ήταν τυχαίες. Στη συμμαχία των έξι κομμάτων που στηρίζουν τον Kilicdaroglu, υπάρχουν δύο κόμματα που ιδρύθηκαν από πρώην μέλη του AKP, μεταξύ αυτών από πρώην Υπουργό Εξωτερικών του Erdogan. Συμμετέχουν επίσης ένα εθνικιστικό και ένα ισλαμιστικό κόμμα, τα οποία δεν είναι απαραίτητα προσανατολισμένα προς τη Δύση.

Ο Kilicdaroglu έχει αφήσει να εννοηθεί συχνά ότι η Εξωτερική του Πολιτική δεν είναι αποκλειστικά φιλοδυτική. «Δεν θα ήταν σωστό να περιοριστεί η Εξωτερική Πολιτική της Τουρκίας σε έναν προσανατολισμό υπέρ της Ανατολής ή της Δύσης», δήλωσε πρόσφατα σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Nikkei Asia. Ένα από τα μεγαλύτερα σημεία διαμάχης μεταξύ της Δύσης και της Τουρκίας είναι ότι η Άγκυρα αρνείται μέχρι στιγμής να δώσει τη συγκατάθεσή της για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Το κατά πόσον αυτό θα άλλαζε υπό τον Kilicdaroglu δεν είναι βέβαιο. Η δυτική αμυντική Συμμαχία ελπίζει να ενταχθεί η Σουηδία μέχρι την επόμενη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στις 11 Ιουλίου 2023 στο Βίλνιους της Λιθουανίας. Εκτός από την Τουρκία, μέχρι τότε θα πρέπει να συμφωνήσει και η Ουγγαρία. Αλλά ακόμα κι αν η κυβέρνηση της Βουδαπέστης δώσει το «πράσινο φως», ένας τέτοιος οδικός χάρτης θα ήταν φιλόδοξος.

Το τουρκικό Κοινοβούλιο θα πρέπει να επικυρώσει την ένταξη ενός νέου μέλους στη Συμμαχία. Ακόμη και αν ο συνασπισμός των έξι κομμάτων του Kilicdaroglu κερδίσει τις εκλογές, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι ορισμένοι μέσα στη συμπολίτευση δεν θα ζητήσουν από τη Στοκχόλμη να αλλάξει τους αντιτρομοκρατικούς της νόμους. Η Βουλή θα πρέπει επίσης να επικυρώσει αυτή τη σημαντική απόφαση εντός δύο εβδομάδων από το σχηματισμό της κυβέρνησης –τότε όμως ξεκινούν οι καλοκαιρινές της διακοπές.

Στη συνέντευξή του στο «Tagesthemen», ο Kilicdaroglu έκανε λόγο μόνο για «θετικά βήματα» από σουηδικής πλευράς για την αντιμετώπιση των τουρκικών ευαισθησιών στη μάχη κατά της τρομοκρατίας. Το CHP δεν θέλει επίσης να δεσμευτεί για απόσυρση των τουρκικών στρατευμάτων από τη Συρία. «Δεν θα αποσυρθούμε αμέσως από τη Συρία», δήλωσε στο Middle East Eye ένα μέλος του Προεδρείου του CHP. «Βασική μας προτεραιότητά θα είναι βασικά ζητήματα Εθνικής Ασφαλείας, όπως η τρομοκρατική απειλή που εκπορεύεται από τη Συρία και το Ιράκ». Όμως αυτό ακριβώς υποστηρίζει ο σημερινός Πρόεδρος.

Σε σχέση με το ίδιο θέμα, επισημαίνεται δημοσίευμα του πολιτικού συντάκτη Jens Thurau και σε επιμέλεια της Ειρήνης Αναστασοπούλου στην ελληνική ιστοσελίδα της Deutsche Welle με τίτλο «Γερμανοί βουλευτές: Μοιραία στιγμή για την Τουρκία» και υπότιτλο «5 Γερμανοί βουλευτές, κάποιοι μεταξύ αυτών και με τουρκικές ρίζες, εκφράζουν προσδοκίες, ελπίδες και φόβους για τις εκλογές της Κυριακής. "Μεγάλη ευκαιρία για την αντιπολίτευση"