Έρευνα: Eυρωπαίοι, αλλά χωρίς «φωνή» οι νέοι στην ΕΕ

Tης Δήμητρας Κυρανούδη, Ανταποκρίτρια της Ελληνικής Σύνταξης της DW στο Βερολίνο

Έρευνα του Ιδρύματος TUI περιλαμβάνει και την Ελλάδα. «Υβριδική ταυτότητα» λένε ότι έχουν οι νέοι Έλληνες, δεν είναι ικανοποιημένοι από το επίπεδο δημοκρατίας και εκπροσώπησης.

Λίγο πριν από τις ευρωεκλογές, μια νέα έρευνα του Ιδρύματος TUI σε συνεργασία με το δημοσκοπικό ινστιτούτο YouGov που διενεργήθηκε σε Γερμανία, Γαλλία, Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία και Πολωνία σε νέους από 16 έως 26 ετών αποτυπώνει την εικόνα, τις σκέψεις και τις ανησυχίες της νέας γενιάς για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, το παρόν και το μέλλον του. Το θετικό είναι ότι από την έρευνα προκύπτει το εξής: τρεις στους πέντε νέους Ευρωπαίους από τις παραπάνω χώρες νιώθουν «Ευρωπαίοι».  

Σύμφωνα με την ανάλυση των δεδομένων που προέκυψαν, πρόκειται για μια γενιά που έχει εσωτερικεύσει θεμελιώδεις ευρωπαϊκές αξίες, τις οποίες οι προηγούμενες γενιές πιθανώς δεν είχαν ακόμη εμπεδώσει σε βάθος. Εκτιμούν θετικά τις βασικές αρχές της ΕΕ, όπως και τη δημοκρατία κατά πλειοψηφία, όμως συγχρόνως εντοπίζουν αδύναμα σημεία, δηλώνουν ότι δεν εκπροσωπούνται επαρκώς από τους πολιτικούς και προβληματίζονται αναφορικά με ένα φάσμα επίκαιρων πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών ζητημάτων για το μέλλον.  

Ευρώπη... των σπουδών και των ταξιδιών 

Ως βασικό, απτό πλεονέκτημα του «ανήκειν» στην ΕΕ θεωρούν τη δυνατότητα που τους παρέχει να σπουδάζουν και τα ταξιδεύουν ελεύθερα εντός της ΕΕ, αλλά και τη δυνατότητα χρήσης κινητών τηλεφώνων χωρίς υψηλό κόστος περιαγωγής, όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Αντιλαμβάνονται επίσης τη σημασία της ΕΕ για την διασφάλιση της ειρήνης, της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.  

Από κει και πέρα, σύμφωνα με την έρευνα, αρνητική είναι σε γενικές γραμμές η αξιολόγηση των νέων αναφορικά με το κατά πόσο αισθάνονται ότι εκπροσωπούνται επαρκώς από τους πολιτικούς στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Μόλις ένα 17% σε συνολικό επίπεδο θεωρεί ότι εκπροσωπείται «έντονα» ή «πολύ έντονα» στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Σε συνολικό και πάλι επίπεδο βάσει του μέσου όρου που προκύπτει από τα στοιχεία όλων των χωρών που συμμετείχαν στην έρευνα, οι νέοι στην Ευρώπη θεωρούν ως βασικότερο πρόβλημα, το οποίο ασκεί τη μεγαλύτερη πίεση τη δεδομένη στιγμή, το μεταναστευτικό, ακολουθεί η κλιματική αλλαγή και στη συνέχεια έπονται η εκπαιδευτική πολιτική και η ψηφιοποίηση.

«Ευρωπαίοι Έλληνες» νιώθουν στην Ελλάδα 

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν όμως και τα επί μέρους στοιχεία που αφορούν την Ελλάδα. Σε ερώτηση για το πώς αυτοπροσδιορίζονται ως προς την ταυτότητά τους, οι Έλληνες νέοι εμφανίζουν περισσότερο στοιχεία μιας «υβριδικής ταυτότητας», δηλαδή θεωρούν τους εαυτούς τους είτε πρώτα Έλληνες και μετά Ευρωπαίους είτε πρώτα Ευρωπαίους και μετά Έλληνες. Σε κάθε περίπτωση ταυτίζονται κατά συντριπτική πλειοψηφία που αγγίζει το 64% και με τις δύο ταυτότητες, έναντι ενός 27% που αυτοπροσδιορίζεται μόνο με την ελληνική ταυτότητα. 

Οι Έλληνες νέοι σε γενικές γραμμές εμφανίζονται με εμπεδωμένη ευρωπαϊκή συνείδηση βάσει της έρευνας και δεν διαφέρουν πολύ από τους συνομηλίκους τους ως προς το ποιες είναι οι σπουδαιότερες δυνατότητες που τους προσφέρει η ΕΕ. Το 55% θεωρεί την ελευθερία μετακίνησης εντός της ΕΕ ως το σημαντικότερο πλεονέκτημα, ακολουθεί η συμμετοχή σε ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά προγράμματα ανταλλαγών όπως το Erasmus, έπεται κατά 49% η ελευθερία εργασίας σε άλλο κράτος-μέλος και στη συνέχεια έρχεται η συμμετοχή στην Ευρωζώνη και το κοινό νόμισμα κατά 41%. 

Για τους Έλληνες νέους επίσης Ευρώπη συλλήβδην σημαίνει: ελευθερία εργασίας και σπουδών κατά 15%, ελευθερία μετακίνησης κατά 14%, ενώ ένα 14% επίσης θεωρεί επίσης σημαντικά γνωρίσματα της ΕΕ τα θεμελιώδη δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Το 47% των Ελλήνων ερωτηθέντων επίσης θεωρεί «θετική» τη συμμετοχή της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό εγχείρημα, έναντι ενός 14%, που θεωρεί το αντίθετο.  

Δυσαρέσκεια για την κατάσταση της δημοκρατίας 

Ενδιαφέρον έχει όμως να δει κανείς και τα βασικά θέματα που θεωρούν ως «προβλήματα» σήμερα οι νέοι στην Ελλάδα: στην πρώτη θέση κατατάσσουν με 34% τα θέματα μετανάστευσης και ασύλου, στη συνέχεια θέματα οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής κατά 31% και τέλος κατά 30% την καταπολέμηση της ανεργίας.

Ενδεικτικά στη Γερμανία οι συνομήλικοί τους θεωρούν επίσης ως βασικότερο πρόβλημα κατά 46% την διαχείριση του μεταναστευτικού, ακολουθεί η προστασία του κλίματος και του περιβάλλοντος κατά 33% και έπεται με 32% η εξωτερική πολιτική και η άμυνα. 

Στο ερώτημα σχετικά με την ικανοποίηση ή όχι για την κατάσταση της δημοκρατίας το 39% των ερωτηθέντων στο σύνολο δηλώνει ότι «μάλλον» δεν είναι ικανοποιημένοι, με το ποσοστό αυτό στην Ελλάδα να είναι το υψηλότερο αγγίζοντας το 61%. Μόλις 11% των νέων Ελλήνων δηλώνουν «μάλλον ευχαριστημένοι». 

Ως προς το ερώτημα κατά πόσον οι πολιτικοί στις εκάστοτε χώρες εκπροσωπούν τα συμφέροντα των νέοτερων γενιών, το 35% στο σύνολο θεωρεί ότι εκπροσωπούν «μάλλον» τα συμφερόντα των παλαιότερων γενιών. Στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 39%. Ειδικότερα στην περίπτωση της Ελλάδας, μόλις ένα 16% θεωρεί ότι οι πολιτικοί εκπροσωπούν τα συμφέροντά τους.