Ο Γιώργος Κωστάκης (1913-1990): Συλλέκτης έργων τέχνης στη Ρωσία

Πηγή: Ελληνική Πρεσβεία στη Μόσχα

Ο Γιώργος Κωστάκης (1913-1990), υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους συλλέκτες έργων τέχνης στο πάνθεον των σπουδαίων συλλεκτών της ιστορίας της Ρωσίας, μαζί με τους Π.Μ. Τρετιακόφ, τους Ι.Α. και Α.Β. Μορόζοφ, τον Α.Α. Μπαχρούσιν κ.α. Γιός του Διονύση Κωστάκη, με καταγωγή από την Ζάκυνθο, που είχε έρθει στη Ρωσία για επιχειρηματική δραστηριότητα, γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Μόσχα και είχε εξ αρχής την ελληνική υπηκοότητα. 

Προπολεμικά εργάστηκε ως οδηγός στην Ελληνική Πρεσβεία της Μόσχας και στη συνέχεια, από τον Πόλεμο και μετά, στην Πρεσβεία του Καναδά, όπου δούλεψε μέχρι το 1977. Η συλλογή του έγινε γνωστή κυρίως από τα έργα Ρωσικής Πρωτοπορίας, όπου κυριολεκτικά διέσωσε θησαυρούς σε μία εποχή που η τάση αυτή της τέχνης είχε χαρακτηριστεί επικριτικά ως «φορμαλιστική» και είχε, ουσιαστικά, απαγορευθεί. 

Παράλληλα, στη συλλογή του είχε εικόνες, ρωσικά λαϊκά παιχνίδια, αλλά και πίνακες σύγχρονών του Σοβιετικών ζωγράφων της γενιάς του ʼ60. Το διαμέρισμα του Κωστάκη στη Μόσχα, είχε μετατραπεί σε έναν θρυλικό πολιτιστικό πνεύμονα της ρωσικής πρωτεύουσας και θεωρούνταν σημαντικό να τον επισκεφθεί όποιος ερχόταν στη Μόσχα, όπως επισκεπτόντουσαν το Κρεμλίνο, την Πινακοθήκη Τρετιακόφ και το Θέατρο Μπολσόι. 

Μεταξύ των επισκεπτών του ήταν προσωπικότητες όπως ο ζωγράφος Μαρκ Σαγκάλ, ο συνθέτης Ίγκορ Στραβίνσκι, οι σκηνοθέτες Μικελάντζελο Αντονιόνι και Αντρέι Βάιντα, ο ηθοποιός και τροβαδούρος Βλαντίμιρ Βισότσκι και η σύζυγός του ηθοποιός Μαρίνα Βλαντί, ο Πρωθυπουργός του Καναδά  Πιερ Τριντό, ο Πρόεδρος της Γαλλίας Ζισκάρ Ντ Εστέν, ο Αμερικανός πολιτικός Έντουαρντ  Κέννεντι, ο Ντέιβιντ Ροκφέλλερ και πολλοί άλλοι… 

Πριν εγκατασταθεί στην Ελλάδα το 1978, άφησε ως δωρεά σε ρωσικά μουσεία μια σειρά από σημαντικά έργα και τα υπόλοιπα τα πήρε μαζί του, αφού πρώτα εξασφάλισε από το Σοβιετικό Κράτος όλες τις απαιτούμενες από το νόμο άδειες εξαγωγής. Σήμερα, έργα από τη συλλογή του φυλάσσονται στη Ρωσία (Κρατική Πινακοθήκη Τρετιακόφ, Κεντρικό Μουσείο Παλαιορωσικού Πολιτισμού και Τέχνης Αντρέι Ρουμπλιόφ, Μουσείο Τσαρίτσινο και Μουσείο «ΑΖ» Ανατόλι Ζβέρεφ) και στην Ελλάδα (MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Θεσσαλονίκη). 

Ο Γιώργος Κωστάκης είναι ένα κλασσικό παράδειγμα ιδιοφυούς ανθρώπου, που με το ταλέντο, τις γνώσεις, τη διαίσθηση και την ευαισθησία του έσωσε από τη λήθη ένα από τα σπουδαιότερα τμήματα της ιστορίας της τέχνης του 20ου αιώνα και αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια στην υπερχιλιετή ιστορία των ελληνορωσικών πολιτιστικών σχέσεων.