Κύριε καθηγητά, 50 χρόνια στην έρευνα είναι ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, που όμως δείχνει και το πάθος και την αφοσίωση που δείχνετε. Αυτό είναι το μυστικό που σας κρατάει ακόμη νέο και με ακμάζουσα διάθεση ;
Είναι πολύ σημαντικό στη ζωή να αναπτύσσει κανείς, διαχρονικά, προγράμματα. Αν αυτά συνάδουν με τις προσωπικές επιδιώξεις, με τις ικανότητες που διαθέτουμε, αν τα εσωτερικά κίνητρα είναι ισχυρά και με διάρκεια, αν διαθέτουμε
την ετοιμότητα να ανταποκριθούμε στις ευκαιρίες που προσφέρονται, κυρίως, όμως, αν είμαστε πεπεισμένοι ότι όλη η προσωπική και επαγγελματική διάσταση διακρίνονται από μία εσωτερική αποδοχή και στηρίζονται σε ηθικές αρχές κοινωνικής συν-ευθύνης και συν-δόμησης και αν, τέλος, παραμένουμε „μαθητές“ με την έννοια ότι πρέπει συνεχώς να υπηρετούμε την δια βίου μάθηση, τότε μένουμε νέοι, διατηρούμε τη μαθησιακή διάθεση και τη πνευματική ακμαιότητα.
Ήρθατε στη Γερμανία στις αρχές της δεκαετίας του 60. Δηλαδή σε μια εποχή που το πρώτο κύμα της εργατικής μετανάστευσης βρισκόταν στο απόγειό του. Συνεχίζεται να ζείτε στο Μόναχο. Ποιο τίτλο θα δίνατε σ ένα βιβλίο για τον Ελληνισμό τότε και ποιο για τον Ελληνισμό σήμερα;
Είναι δύσκολο με ένα τίτλο να αποδώσει κανείς σύνθετα κοινωνικά φαινόμενα που, συγχρόνως, τα διακρίνει και μια υψηλή πολυπλοκότητα και χρονική μεταλλαγή. Για το πρώτο κύμα της εργατικής μετανάστευσης, ίσως, ο τίτλος: „Επιβίωση με Συνέπειες“ να απέδιδε το διπλό προβληματισμό που είχε να αντιμετωπίσει η πρώτη εργατική μετανάστευση: διασφάλιση των προς το ζην, αλλά, συγχρόνως, και αντιμετώπιση πολλαπλών προκλήσεων σε πολλά επίπεδα. Στη διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας, στον επαναπροσδιορισμό αγωγής των παιδιών, στη προσαρμογή της οικογένειας στο νέο περιβάλλον, στην αντιμετώπιση προκαταλήψεων και των συνεπειών μια ενδεχόμενης ένταξης.
Για το Ελληνισμό του σήμερα είναι ακόμη ποιο δύσκολο. Χρειαζόμαστε διαφοροποιημένα μοντέλα που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες της τρίτης γενιάς αλλά και σε εκείνες των Ελλήνων που η κρίση τους ανάγκασε να μεταναστεύσουν. Θεωρώ, όμως, ότι ο τίτλος „Ο σύγχρονος ευρωπαίος πολίτης με παρελθόν και μέλλον“ αποδίδει, κατά προσέγγιση, τη σημερινή πραγματικότητα, στο σύνολό της: ο Έλληνας της Γερμανίας θα πρέπει να αισθάνεται ως ο κατ εξοχήν ευρωπαίος πολίτης, που με την ιστορία και τον πολιτισμό του συνέβαλε στη δόμηση της Ευρώπης. Και αυτό με αξίες που προσδιορίζουν την ευρωπαϊκή ταυτότητα και στην ενσάρκωση τους την ιδέα του σύγχρονου πολίτη της Ευρώπης. Η ως τώρα επιτυχής ένταξη στην γερμανική πραγματικότητα θα πρέπει να συνοδεύεται, στο μέλλον, και με μια ενεργό συμβολή στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι
Ποια θεωρείτε ως τα βασικά σημεία της μεγάλης σας ερευνητικής διαδρομής ;
Το ερευνητικό μου έργο εστίασε, διαχρονικά, στα παιδιά και τη μόρφωση τους όπως σε άτομα ή σε περιθωριοποιημένες και καμιά φορά αποκλεισμένες ομάδες που η εκάστοτε πολιτική ή το κοινωνικό γίγνεσθαι, με τον τρόπο του, τiς αδικούσε. Στη πρώτη περίπτωση στήριξα τη διατήρηση και ενίσχυση της μητρικής γλώσσας και της πολιτιστικής ταυτότητας των παιδιών με μεταναστευτική εμπειρία. Ήδη το 1985 δημοσίευσα το πρώτο εγχειρίδιο με τον τίτλο „Η διγλωσσική και διαπολιτισμική ανάπτυξη του παιδιού“ και με πρότυπα πειραματικά μοντέλα, με ενεργό συμμετοχή Ελληνίδων νηπιαγωγών, προσπάθησα να εφαρμόσω τις αρχές αυτές. Συνολικά πάνω από πενήντα ερευνητικά προγράμματα εστίασαν σε όλο το φάσμα της αγωγής παιδιών προσχολικής ηλικίας. Τα τελευταία χρόνια είχα την ευθύνη ανάπτυξης νέων αναλυτικών προγραμμάτων για την προσχολική και σχολική ηλικία. Με την ευκαιρία αυτή μεταρρύθμισα το όλο εκπαιδευτικό σύστημα τοποθετώντας το σε μια νέα θεωρητική βάση, εισάγοντας μια διδακτική μέθοδο, αυτή της συν-δόμησης, που εγγυάται υψηλή ποιότητα μαθησιακής διαδικασίας και με μια ριζική αλλαγή της δομής και των σκοπών εκπαιδευτικών συστημάτων, που δεν εστιάζουν μόνο στη μετάδοση γνώσης, αλλά, κυρίως, στη ενίσχυση της προσωπικότητας του παιδιού, ευθύς μετά τη γέννηση του. Η ιστορική κατασκευή εκπαιδευτικών συστημάτων, από πάνω προς τα κάτω, πρέπει να αντικατασταθεί με εκπαιδευτικά συστήματα που δομούνται από κάτω προς τα επάνω και από έναν και τον ίδιον αρχιτέκτονα. Στη διάρκεια μεταξύ 2006 και 2014 με μια ομάδα συνεργατών ανάπτυξα στο Πανεπιστήμιο της Βρέμης τις στρατηγικές εφαρμογής αναλυτικών προγραμμάτων, με ευρεία εφαρμογή όχι μόνο στο γερμανόφωνο χώρο αλλά και στη Ρωσία και Κίνα.
Δεν ήταν και λίγες οι διακρίσεις που λάβατε, από πολλές χώρες. Θα μας αναφέρετε κάποιες απ αυτές;
Η ερώτηση σας αγγίζει τη μετριοπάθειά μου. Η απαρίθμηση των διακρίσεων ας μη θεωρηθεί ως αυτοπροβολή. Από γερμανικής πλευράς ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μου απένειμε το Σταυρό Αξίας Πρώτης Τάξεως, ο Πρωθυπουργός της Βαυαρίας τον Bayerischen Verdienstorden, ο Πρωθυπουργός της Έσσης τον Hessischen Verdienstorden am Bande κι η Πόλης του Μονάχου την Georg Kerschensteiner Medaille.
Από επιστημονικής πλευράς το Ομόσπονδο Πανεπιστήμιο της Ρωσίας, το Moscow State Pedagogical University, στο οποίο δίδαξαν μεταξύ πολλών ο Lenin, ο Vygotski και ο Bakthin, μου απένειμε το τίτλο του Επίτιμου Καθηγητή. Τον ίδιο τίτλο μου απένειμε το Zhenjiang University for International Studies ενώ το Zhenjiang University μου απένειμε το τίτλο του Ειδικού Συμβούλου της Σχολής επιστημών Αγωγής. Συγχρόνως ιδρύθηκε Ερευνητικό Κέντρο με το όνομα μου στο Zhenjiang University for International Studies που θα εστιάζει στην έρευνα της πρώιμης ηλικίας και στην ανάπτυξη και εφαρμογή προγραμμάτων εκπαίδευσης εκπαιδευτικών. Στο Zhenjiang University το επίκεντρο θα βρίσκεται στην έρευνα της προσχολικής ηλικίας.
Ιδιαίτερα με χαροποιούν οι δύο διακρίσεις από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών με την απονομή του τίτλου του επίτιμου διδάκτορα. Δεν θέλω να παραλείψω δύο άλλες διακρίσεις όπως εκείνη της απονομής του τίτλου του Επίτιμου Προέδρου της Πανευρωπαϊκής Ένωσης Κρητών και του επίτιμου Πρόεδρου της Ελληνικής Ακαδημίας Μονάχου. Και όπως είναι γνωστό, από το 2006 είμαι Πρόεδρος της Didacta, του Συνδέσμου Γερμανών Εταιρειών παραγωγής εκπαιδευτικού υλικού, και οργανώνω κάθε χρόνο τη μεγαλύτερη έκθεση με φόρουμ, με παγκόσμια εμβέλεια.
Η επιλογή της Κίνας προξενεί μια φυσιολογική απορία. Η κίνησή σας σημαίνει ότι σχεδιάζει στρατηγικά η Κίνα ή εσείς κρίνατε ότι είναι μια πρόσφορη αγορά;
Η συνεργασία μου με την Κίνα και με κινέζικα Πανεπιστήμια έχει υπερβεί τα 20 χρόνια. Τώρα έχει επεκταθεί σημαντικά. Σε μια σειρά από άρθρα μου που δημοσιεύονται κάθε μήνα στο εκπαιδευτικό περιοδικό με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία παρουσιάζω τις σύγχρονες αρχές αγωγής και σχεδιασμούς γύρω από τη μεταρρύθμιση εκπαιδευτικών συστημάτων. Το έργο αυτό συνοδεύεται από μια ενεργό συμμετοχή σε πολυάριθμα συνέδρια Πανεπιστημίων της Κίνας, ως προσκεκλημένος ομιλητής. Από το χρόνο αυτό υλοποιείται ένα πρόγραμμα παιδικών Σταθμών, σε διάφορες κινέζικες πόλεις, που θα φέρει την επωνυμία Fthenakis International Kindergarten. Συγχρόνως είμαι και ο μόνος εξωτερικός Σύμβουλος μιας Υπηρεσίας του Υπουργείου Παιδείας του Πεκίνου. Χαρακτηριστικό για τη κινέζικη στρατηγική αποτελεί το γεγονός ότι εστιάζει στην Παιδεία. Προ δύο χρόνων ήμουν προσκεκλημένος ομιλητής στο συνέδριο των Κρατών της Ινδοκίνας, με πρωτοβουλία της Κίνας. Το θέμα που τους ενδιάφερε ήταν η μεταρρύθμιση των εκπαιδευτικών συστημάτων και οι απαραίτητες μεταλλαγές σαν συνέπεια της ψηφιακής παιδείας.
Κύριε Φθενάκη, σίγουρα θα γνωρίζετε ότι στην Ελλάδα έγινε μια αντιπαράθεση σχετικά με την "αριστεία'. Θα θέλατε να μας πείτε την άποψή σας ;
Η αντιπαράθεση αυτή είναι γνωστή και δυστυχώς εκπροσωπεί μια νοοτροπία, θα έλεγα ιδεολογία, με απρόβλεπτες συνέπειες. Αν στηριχτούμε στο ότι η „αριστεία είναι ρετσινιά“, όπως την χαρακτήρισε ένας μέλος της υπάρχουσας κυβέρνησης, τότε κατ επέκταση και η πρόοδος και η καινοτομία θα κατηγοριοποιηθούν με τον ίδιο τρόπο. Σύγχρονες αντιλήψεις μάθησης αναγνωρίζουν και αποδέχονται την διαφορετικότητα των παιδιών και της μαθησιακής διαδικασίας και δομούν στη μέγιστη ατομική στήριξη, κάθε παιδιού, ενώ συγχρόνως αναμένονται και διαφορετικά αποτελέσματα.
Αυτή η εξατομίκευση και η μέγιστη διασφάλιση υψηλής ποιότητας μαθησιακής διαδικασίας αποτελούν το ζητούμενο, Η εξομοίωση με το ελάχιστο δυνατό είναι επιζήμια, για κάθε παιδί, πολιτικά και ηθικά ανεύθυνη.
Η οικονομική και αξιακή κρίση στην Ελλάδα επηρεάζουν και σε ποιο βαθμό την δυνατότητα των Ελλήνων μαθητών και μαθητριών να δέχονται μια εκπαίδευση και να απολαύουν εκείνη την Παιδεία που θα τους παρέχουν τα εφόδια να ανταγωνίζονται επάξια σε όλα τα γνωστικά επίπεδα τους άλλους Ευρωπαίους και θα τους καθιστούν επίσης και πολίτες του κόσμου
Αν στηριχτεί κανείς στα πορίσματα συγκριτικών μελετών τότε διαπιστώνουμε ότι το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις. Και το χειρότερο, τα τελευταία χρόνια δεν παρουσίασε καμιά σημαντική βελτίωση. Είναι ένα απαρχαιωμένο σύστημα που εξακολουθεί να στηρίζεται κυρίως στη μετάδοση γνώσης, ακολουθεί ένα μονόδρομο που οδηγεί στην τριτοβάθμια παιδεία, δεν έχει μεταρρυθμίσει την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών, είναι ένα σύστημα που αρνείται την αξιολόγηση σαν εργαλείο βελτίωσης και περαιτέρω ανάπτυξης και παραμελεί τη στήριξη της προσωπικότητας των παιδιών. Η Ελλάδα χρειάζεται ένα εκ βάθρων μεταρρυθμισμένο εκπαιδευτικό σύστημα, από ένα νέο αρχιτέκτονα.
Υπάρχει στιγμή που θα μπορούσατε να φανταστείτε τον εαυτό σας ως «συνταξιούχο» ή Βασίλης Φθενάκης και «έρευνα» θα είναι πάντα ταυτόσημοι όροι ;
Στις 25 Μαϊου του 2000 δημοσίευσα στην εφημερίδα Die Welt ένα άρθρο με το τίτλο Das Aussterben des Ruhestandes. Το μήνυμα του άρθρου ήταν ότι πρέπει να αποτινάξομε την κοινωνική κατασκευή ατομικής βιογραφίας, όπως την ξέρουμε και που στηρίζεται σε τρείς φάσεις: παιδική ηλικία και μάθηση, φάση εργασίας και τέλος η φάση της συνταξιοδότησης. Πρότεινα, αντί αυτού, μια βιογραφία που θα συνάδεται από τα τρία στοιχεία: οικογένεια, εργασία και αναψυχή, σε διαφορετικό μείγμα στις διάφορες ηλικίες, αλλά δια βίου. Είναι ακριβώς αυτό που υιοθέτησα και εφαρμόζω.
\
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.