Συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης της Καγκελαρίου Α. Μέρκελ δημοσιεύεται στη σημερινή Süddeutsche Zeitung στο πλαίσιο ειδικού αφιερώματος της εφημερίδας υπό τον τίτλο "Η Ευρώπη σε κρίση"
Παραθέτουμε μετάφραση του πρώτου μέρους της συνέντευξης:
SZ: Κυρία Καγκελάριε, βρίσκεται η Ευρώπη μπροστά σε μια καθοριστική
εκλογική αναμέτρηση;
Angela Merkel: Πρόκειται, σε κάθε περίπτωση, για εκλογές μεγάλης σημασίας, για εκλογές με ιδιαίτερο χαρακτήρα. Πολλοί ανησυχούν για την Ευρώπη, κι εγώ επίσης. Εξ αυτού μου δημιουργείται ένα, για μια ακόμα φορά, αυξημένο αίσθημα ευθύνης να μεριμνήσω μαζί με άλλους για τη μοίρα της Ευρώπης.
Θα λέγατε ότι η Ευρώπη δεν βρέθηκε «ποτέ άλλοτε σε τόσο μεγάλο κίνδυνο»;
Μου είναι δύσκολο να συγκρίνω τη σημερινή κατάσταση της Ευρώπης με τις απειλές προηγούμενων δεκαετιών, επειδή δεν τις βίωσα και σήμερα είμαι ενεργή μέσα στα γεγονότα. Απέξω μπορεί κανείς να κρίνει καλύτερα τα πράγματα. Αλλά χωρίς αμφιβολία η Ευρώπη πρέπει να πάρει εκ νέου θέση μέσα σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο. Ορισμένες βεβαιότητες που αναπτύχθηκαν στη μεταπολεμική τάξη δεν ισχύουν πλέον.
Η ρήση προέρχεται από τον γάλλο Πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν, που επίσης είναι παρών στα γεγονότα.
Σωστά, αλλά δεν είναι και τόσο πολύ καιρό. Ακόμα μεταφέρει, τρόπον τινά, λιγάκι και την οπτική του εξωτερικού παρατηρητή. Είναι καλό να βλέπουμε την Ευρώπη μας από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Το να παραπέμπει κανείς σε επτά δεκαετίες ειρήνης μόνο δεν αρκεί πλέον για να αιτιολογήσουμε την ύπαρξη της Ευρώπης. Ωστόσο, αν δεν μπορούμε να αιτιολογήσουμε την Ευρώπη με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, το οικοδόμημα της ειρήνης θα απειλούνταν γρηγορότερα από ό,τι φανταζόμαστε.
Εσωτερικά η Ευρώπη είναι διχασμένη και αδύναμη όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, όπως μπορεί να δει κανείς αυτή τη στιγμή στην περίπτωση του Ιράν.
Το σημαντικό είναι να βρίσκουμε μέσα από διαφορετικά συμφέροντα κοινές λύσεις. Για λόγους σύγκρισης αναφέρω το εξής: Όταν συσκέπτομαι με τους 16 πρωθυπουργούς των ομόσπονδων κρατιδίων, επικρατεί και εκεί ασυμφωνία. Από αυτό όμως δεν συμπεραίνουμε ότι το ομοσπονδιακό σύστημα της Γερμανίας απειλείται άμεσα , αλλά εργαζόμαστε για την εξεύρεση λύσεων, που τελικά θα μπορούν όλοι να εφαρμόσουν και να κάνουν τη χώρα να προχωρήσει.
Και η αδυναμία στην εξωτερική πολιτική;
Όσον αφορά το ζήτημα του Ιράν, η Ευρώπη πράγματι εμφανίζεται αδύναμη, αφενός γιατί το Ευρώ δεν είναι ηγετικό νόμισμα σαν το δολάριο και γι’ αυτό μας είναι δύσκολο να αντιπαραθέσουμε κάτι στις κυρώσεις των ΗΠΑ. Από την άλλη ωστόσο, η Ευρώπη συνεχίζει να εξελίσσεται. Η Γερμανία, η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία ακολουθούν στο ζήτημα της συμφωνίας με το Ιράν διαφορετική πορεία από τις ΗΠΑ. Εδώ μάλιστα, παρ’ όλες τις άλλες διαφορές μας, έχουμε κοινά συμφέροντα με τη Ρωσία και την Κίνα. Και το ότι η Ευρώπη σ’ αυτό το σημαντικό ζήτημα δεν είναι πια διχασμένη όπως κάποτε στον πόλεμο του Ιράκ έχει από μόνο του μια ιδιαίτερη αξία. Ωστόσο, μπορούμε να εκτιμήσουμε ρεαλιστικά τις ικανότητές μας και πρέπει να τις ενισχύσουμε για το μέλλον. Όσον αφορά την αμυντική συνεργασία, είμαστε σε καλό δρόμο.
Τι κάνουν οι παγκόσμιες βολές από Κίνα, Ρωσία και ΗΠΑ στην Ευρώπη;
Απαιτούν από μας επανειλημμένα να αναζητούμε κοινές θέσεις. Αυτό συχνά είναι κοπιαστικό λόγω των διαφορετικών συμφερόντων. Αλλά τα καταφέρνουμε. Ας σκεφτούμε την πολιτική μας για το Ουκρανικό. Και η στρατηγική μας για την Αφρική ακολουθεί στο μεταξύ μια κοινή στρατηγική, που πριν λίγα χρόνια ακόμα θα ήταν αδιανόητη. Έτσι, προχωρούμε βήμα-βήμα. Ακόμα όμως δεν αντιστοιχεί η πολιτική μας δύναμη στις οικονομικές μας ικανότητες.
Ποια ήταν η σημαντικότερη τομή των προηγουμένων ετών;
Ασφαλώς η απόφαση της Μεγάλης Βρετανίας να βγει από την ΕΕ. Εκτός αυτού, με το Ευρώ και το μεταναστευτικό βιώσαμε κρίσεις ουσίας. Και τα δύο εγχειρήματα ολοκλήρωσης της δεκαετίας του ’90, το νόμισμα και τα ανοιχτά σύνορα σύμφωνα με την Σένγκεν, ήταν ορθά και σημαντικά. Αποδείχθηκε όμως ότι δεν ήμασταν επαρκώς εξοπλισμένοι απέναντι σε επιθέσεις και κακοκαιρίες. Με το Ευρώ βελτιωθήκαμε. Με το Σένγκεν δεν έχουμε ξεπεράσει ακόμα τα προβλήματα.
Και οι δύο κρίσεις σας απέδωσαν αμφιλεγόμενους τίτλους: Καγκελάριος της λιτότητας λόγω της πολιτικής της λιτότητας, Καγκελάριος των προσφύγων, επειδή δεν κλείσατε τα σύνορα. Αυτά θα είναι τα επίθετα που θα φέρετε στο βιβλίο της ιστορίας;
Δεν ασχολούμαι με αυτά. Εκείνο που μετράει είναι ότι η νομισματική ένωση και το Ευρώ παρέμειναν. Οι μεταρρυθμίσεις στην Ιρλανδία, την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα αποδείχτηκαν σωστές, αν και δεν αμφιβάλλω ότι το βάρος για τον λαό ήταν τεράστιο. Και το μεταναστευτικό θα μας συνοδεύει και τις επόμενες δεκαετίες. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια νιώσαμε και στην Ευρώπη τις συνέπειες της τρομοκρατίας και του εμφυλίου πολέμου στην Εγγύς και Μέση Ανατολή, και βοηθήσαμε τους ανθρώπους που είχαν ανάγκη. Ταυτόχρονα απομένει να συμβάλουμε στο να μπουν και οι αφρικανικές χώρες σε ένα δρόμο καλής και βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης. Αυτό είναι προς το συμφέρον και των δύο πλευρών.
Στους δύο χαρακτηρισμούς κρύβεται η κατηγορία ότι διχάσατε δυο φορές την Ευρώπη: κατά τη νομισματική κρίση μεταξύ Βορρά και Νότου, στη μεταναστευτική κρίση χονδρικά μεταξύ Ανατολής και Δύσης, κάτι που οδήγησε και στην ενίσχυση των λαϊκιστών. Αναγνωρίζετε αυτή την ευθύνη;
Μπορεί κανείς να κρίνει τις αποφάσεις σε όλο το εύρος τους μόνον αν λάβει υπόψη του τι επίδραση θα είχε η αντίθετη πολιτική. Αν στην ευρω-κρίση και στη μετανστευτική κρίση δεν είχαμε δράσει ή είχαμε δράσει διαφορετικά, αυτό, κατά τη γνώμη μου, θα είχε πολύ χειρότερες συνέπειες από ό,τι ορισμένα προβλήματα σήμερα. Αυτές δεν είναι αποφάσεις που λαμβάνονται ως σχέδια επί χάρτου, αλλά απαντήσεις στην πραγματική ζωή. Όταν 70 εκατομ. άνθρωποι σε όλο τον κόσμο είναι πρόσφυγες, τότε ήταν κατανοητό ότι η Ευρώπη πρέπει να ασχοληθεί με ένα εκατομμύριο από αυτούς. Καταλαβαίνω ότι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνικές αντιπαραθέσεις, αλλά πρέπει να τις αντέξουμε. Και άλλωστε μάθαμε και κάτι μέσα από αυτήν την κατάσταση.
Ωστόσο, η πολιτική αυτή είχε συνέπειες για την ικανότητα δράσης της ΕΕ και τη δύναμή της να πείσει τους πολίτες.
Επαναλαμβάνω: Πρέπει να ζυγίζετε πάντοτε ποιες συνέπειες θα είχε η αντίθετη πολιτική. Όσον αφορά τη μεταναστευτική πολιτική υπάρχει στο μεταξύ συναίνεση: προστασία των ευρωπαϊκών εξωτερικών συνόρων μας, υπευθυνότητα για την Αφρική, αναπτυξιακή πολιτική, ακόμα και στήριξη σε θέματα ασφάλειας και στη μάχη κατά της τρομοκρατίας – όλα αυτά είναι αδιαμφισβήτητα μεταξύ όλων των κρατών μελών. Συνεχίζουμε να διαφωνούμε στο ζήτημα του αν πρέπει όλα τα κράτη μέλη να δεχτούν ορισμένο αριθμό προσφύγων ή πρέπει να αφήσουμε μόνα τους τα κράτη μέλη της Μεσογείου και μερικά άλλα, που πλήττονται περισσότερο. Γι’ αυτά πρέπει να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε.
Οι κάτοικοι της νότιας Ευρώπης συνεχίζουν να ανησυχούν για τα επόμενα αναγκαστικά μέτρα λιτότητας.
Η κρίση χρέους στην Ευρωζώνη μας έδειξε ότι σε ορισμένες χώρες έπρεπε και πρέπει να διορθωθούν κάποιες δυσλειτουργίες. Ναι, είναι σωστό ότι χρειαζόμαστε μια σύγκλιση, δηλαδή μια οικονομική εξομοίωση των κρατών μελών, που θα πρέπει να αποτελέσει την πυξίδα μας για τον παγκόσμιο ανταγωνισμό με την Κίνα, τις ΗΠΑ και τη Νότιο Κορέα. Αν επρόκειτο απλώς για μια εξομοίωση προς την κατεύθυνση του ευρωπαϊκού μέσου όρου, επόμενες κρίσειςθα μπορούσαν να μας πλήξουν σκληρά..
Τι διδάσκεστε από αυτές τις κρίσεις;
Ότι τις αντιμετωπίζει κανείς καλύτερα, όταν προνοεί κι όταν μια χώρα με πολιτική συνέπεια είναι έτοιμη για αλλαγές. Ως Υπ. Περιβάλλοντος μεταξύ 1994 και 1998 έλαβα μέρος σε συνέδρια για τη βιοποικιλότητα. Από τότε γνώριζα ήδη τα περισσότερα για την εξαφάνιση των ειδών. Ραγίζει η καρδιά μας τώρα, που βλέπουμε ότι η κατάσταση έχει επιδεινωθεί περαιτέρω. Σαφέστατα, εδώ λείπει η αναγκαία πολιτική συνέπεια, και μάλιστα σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι σημαντικό για την ικανότητα δράσης μας σε όλους τους τομείς, και στον τομέα του περιβάλλοντος, να είμαστε επιτυχημένοι από οικονομικής απόψεως. Κι αυτή είναι η μεγαλύτερη έγνοια μου.
Γιατί;
Αυτές τις εβδομάδες γιορτάστηκε η 500η επέτειος από το θάνατο του Leonardo da Vinci. Η θύμιση αυτού του πανεπιστήμονα ανακαλεί στη συνείδησή μας το γεγονός ότι για τη μεγαλύτερη περίοδο στη διάρκεια των προηγούμενων πέντε αιώνων, πολλές από τις σημαντικότερες εφευρέσεις προήλθαν από την Ευρώπη. Εδώ και πολύ καιρό πλέον δεν έχουν έτσι τα πράγματα. Αυτό πρέπει να μας αφυπνίσει. Γιατί χωρίς τις υλικές βάσεις δεν θα ικανοποιήσουμε ούτε τις κοινωνικές ούτε τις οικολογικές απαιτήσεις μας, ούτε θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε άλλα κράτη.
Ο γάλλος Πρόεδρος εμφανίστηκε τα προηγούμενα χρόνια με ‚verve‘ και πάντα νέες προτάσεις ως μεταρρυθμιστής της Ευρώπης. Εσάς σας συνοδεύει η εικόνα εκείνης που τραβά φρένο. Γιατί είναι τόσο δύσκολο να βρείτε μια μέση οδό με τον Μακρόν;
Πάντα βρίσκουμε μια μέση οδό. Εκτός αυτού, η Γερμανία προκάλεσε μια σειρά πρωτοβουλιών. Ας σκεφτούμε την ενασχόλησή μας με τα Βαλκάνια ή τα λεγόμενα Compacts with Africa κατά τη διάρκεια της γερμανικής προεδρίας των G20. Με αυτά θέσαμε σε κίνηση μια διαδικασία που θα βοηθήσει να φέρουμε ιδιωτικές επενδύσεις στα αφρικανικά κράτη. Αλλά και με την ατζέντα των G20 για την παγκόσμια υγεία θέσαμε το στίγμα μας. Ασφαλώς έχουμε σημεία διαφωνίας. Υπάρχουν διαφορές νοοτροπίας ανάμεσά μας, καθώς και διαφορές στην κατανόηση των ρόλων. Πάντα έτσι ήταν. Ο Πρόεδρος Μακρόν άλλωστε δεν είναι ο πρώτος γάλλος Πρόεδρος με τον οποίο συνεργάζομαι.
Ακολουθείτε τα ίδια σχέδια για την οικοδόμηση της Ευρώπης;
Φυσικά, σε αδρές γραμμές. Αλλά ας μην ξεχνάμε ότι η αυτό-αντίληψη για τις χώρες μας διαφέρει. Η Γαλλία ως μέρος των Συμμάχων εννοείται ότι είχε διαφορετικό ρόλο από τη Γερμανία. Η Γαλλία είναι πυρηνική δύναμη, είναι δύναμη με βέτο στο Σ.Α. των ΗΕ. Έχοντας διαφορετικά σημεία εκκίνησης και διαφορετικές απόψεις όμως, καταλήγουμε επανειλημμένα σε συμβιβασμούς. Έτσι, συνεισφέρουμε πολλά στην Ευρώπη, ακόμα και σήμερα.
Τελευταία, δημιουργήθηκε στην κοινή γνώμη η εντύπωση ότι ο Μακρόν αποστασιοποιείται από τη στενή συνεργασία με τη Γερμανία και για εσω-πολιτικούς λόγους. Επιδεινώθηκε ξανά η σχέση σας;
Όχι. Καθόλου. Υπήρξαν στιγμές μη συγχρονισμού. Όταν μίλησε ο Μακρόν στη Σορβόνη, ήταν λίγο μετά τις γερμανικές βουλευτικές εκλογές. Ακολούθησε η ασυνήθιστα μακρά περίοδος για το σχηματισμό της κυβέρνησής μας. Και υπάρχουν διαφορές στις Υπηρεσίες μας και στις πολιτικές κουλτούρες μας. Είμαι η Καγκελάριος μιας κυβέρνησης συνασπισμού και δεσμεύομαι απέναντι στη Βουλή πολύ περισσότερο από τον γάλλο Πρόεδρο, που δεν επιτρέπεται καν να εισέλθει στην Εθνοσυνέλευση. Αλλά στα ουσιαστικά ζητήματα – προς ποια κατεύθυνση εξελίσσεται η Ευρώπη, η οικονομία, ποια ευθύνη φέρουμε για το κλίμα και την Αφρική – βρισκόμαστε σε παρόμοιο μήκος κύματος. Αυτό ισχύει και για το ερώτημα πού πρέπει ενδεχομένως να ενεργούμε ανεξάρτητα από τις ΗΠΑ, έστω κι αν στην πραγματικότητα εγώ απεύχομαι κάτι τέτοιο.
Πού βλέπετε κοινή πρόοδο;
Για παράδειγμα, στην αμυντική πολιτική. Εκεί πετύχαμε τεράστια πρόοδο. Αποφασίσαμε να φτιάξουμε μαζί ένα μαχητικό αεροπλάνο και ένα τεθωριακισμένο. Πρόκειται για μια μεγάλη αμοιβαία φιλοφρόνηση κι ένα δείγμα εμπιστοσύνης, όταν εμπιστεύεται περισσότερο ο ένας τον άλλο στην αμυντική πολιτική. //
Μετάφραση Γραφείο Τύπου Ελληνικής Πρεσβεία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.