FAZ: «Χρυσή έκλειψη του ηλίου»

«Δικαστήριο της Αθήνας κατατάσσει το δεξιό εξτρεμιστικό κόμμα "Χρυσή Αυγή" ως εγκληματική οργάνωση»

Frankfurter Allgemeine Zeitung: Η ανταπόκριση του Michael Martens από τη Σόφια αναφέρει, μεταξύ άλλων:

Σαφώς και είχε κάνει τατουάζ με τις

λέξεις «Sieg Heil» στο χέρι του -αλλά κανείς δεν πρέπει να συμπεράνει εξ αυτού ότι τρέφει συμπάθεια προς τις εθνικοσοσιαλιστικές ιδέες, διαβεβαίωσε ο Παναγιώτης Ηλιούπουλος το δικαστήριο. Πολύ περισσότερο δεν γνώριζε καν τι πραγματικά σημαίνει το γερμανικό επιφώνημα, απλώς του άρεσε το πώς φαινόταν γραμμένο. Αυτή και άλλες παρόμοιες σκηνές έδωσαν τον Οκτώβριο του 2019 στη δίκη εναντίον του ακροδεξιού ελληνικού κόμματος «Χρυσή Αυγή» μια συγκεκριμένη ψυχαγωγική αξία, παρόλη τη σοβαρότητα της διαδικασίας.

Μετά από πέντε χρόνια δίκης, η ετυμηγορία εκδόθηκε την Τετάρτη: Σε μια από τις πιο σημαντικές δίκες από το τέλος της ελληνικής στρατιωτικής δικτατορίας το 1974, δικαστήριο στην Αθήνα χαρακτήρισε τη Χρυσή Αυγή εγκληματική οργάνωση. Επτά πρώην βουλευτές, συμπεριλαμβανομένου του αρχηγού του κόμματος Νίκου Μιχαλολιάκου, κρίθηκαν ένοχοι ως επικεφαλής της οργάνωσης. Άλλοι καταδικάστηκαν ως απλά μέλη. Οι ακριβείς ποινές δεν έχουν ακόμη ανακοινωθεί. Αυτό αναμένεται να γίνει τις επόμενες ημέρες, μαζί με  τη λεπτομερή αιτιολόγηση της απόφασης. Ο Μιχαλολιάκος και οι άλλοι κατηγορούμενοι είναι πιθανόν να καταδικαστούν σε ποινή φυλάκισης άνω των δέκα ετών.

Συνολικά διώχθηκαν 68 άτομα, συμπεριλαμβανομένων 18 πρώην βουλευτών. Οι έρευνες ξεκίνησαν τις ημέρες του συντηρητικού έως και εθνικιστή Πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά. Η πραγματική δίκη ξεκίνησε το 2015. Σε περισσότερες από 450 συνεδρίες ακούστηκαν 130 μάρτυρες. Επρόκειτο για πληθώρα ποινικών αδικημάτων. Μεγάλη αίσθηση προκάλεσε η θανατηφόρα επίθεση με μαχαίρι από μέλος της Χρυσής Αυγής σε βάρος του αριστερού μουσικού Παύλου Φύσσα τον Σεπτέμβριο του 2013. Αυτή η επίθεση ξεκίνησε την υπόθεση εναντίον της Χρυσής Αυγής, αλλά περιελήφθησαν και άλλα εγκλήματα, όπως η δολοφονία ενός Πακιστανού μετανάστη το 2013 και η βίαιη επίθεση σε τέσσερις Αιγύπτιους που κοιμούνταν στο διαμέρισμά τους στον Πειραιά ένα χρόνο πριν.

Το πιο συναρπαστικό ερώτημα της δίκης ήταν αν το δικαστήριο θα ακολουθούσε την πρόταση της εισαγγελέως Αδαμαντίας Οικονόμου, η οποία κατά τη διάρκεια της διαδικασίας είχε καταλήξει στην άποψη ότι δεν υπάρχουν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία που συνδέουν ευθέως και με ποινικά σημαντικό τρόπο τους κατηγορούμενους πολιτικούς με τα εγκλήματα. Στην περίπτωση της δολοφονίας του Φύσσα, για παράδειγμα, ο δράστης θα έπρεπε να κριθεί ένοχος, αλλά δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι ενήργησε κατά τις οδηγίες της ηγεσίας της Χρυσής Αυγής. Η επίθεση εναντίον των Αιγυπτίων δεν θα έπρεπε να θεωρηθεί απόπειρα δολοφονίας, αλλά επικίνδυνη σωματική βλάβη, γιατί εάν οι δράστες ήθελαν να σκοτώσουν τα θύματά τους, θα ήταν εύκολο για αυτούς να το πράξουν. Ομοίως, η παράνομη κατοχή όπλων από τον αρχηγό του κόμματος Μιχαλολιάκο δεν θα έπρεπε να θεωρηθεί ποινικό αδίκημα, αλλά μόνο διοικητικό παράπτωμα.

Η αγόρευση της εισαγγελέως δεν προκάλεσε αγανάκτηση μόνο στη μητέρα του δολοφονημένου τραγουδιστή, αλλά τουλάχιστον έκπληξη και σε μεγάλα τμήματα της ελληνικής κοινής γνώμης. Προφανώς όμως δεν έπεισε ούτε τους δικαστές. Με την απόφαση της Αθήνας, η Χρυσή Αυγή μπαίνει πλέον επιτέλους στη φάση της έκλειψης, καθώς το κόμμα είχε εισέλθει σε πορεία παρακμής μετά την ξαφνική του άνοδο πριν από οκτώ χρόνια. Η Χρυσή Αυγή εμφανίστηκε στο εθνικό προσκήνιο το 2012, όταν έλαβε σχεδόν 7% στις κοινοβουλευτικές εκλογές του Ιουνίου και εισήλθε για πρώτη φορά στο Κοινοβούλιο. Αυτή η επιτυχία ήρθε σε μια εποχή που το ελληνικό πολιτικό τοπίο είχε κλονιστεί από την κρίση χρέους που κατέστη εμφανής το 2009.

Πολλοί Έλληνες κατηγόρησαν τότε τα κατεστημένα κόμματα για τη δυστυχία και αναζήτησαν νέες δυνάμεις στα αριστερά και τα δεξιά του πολιτικού Κέντρου. Από τη μία πλευρά, ανέτειλε το άστρο του ΣΥΡΙΖΑ υπό το μελλοντικό Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, ενώ στο δεξιό πολιτικό φάσμα ενισχύθηκε η Χρυσή Αυγή. Όποιος πίστεψε ότι η επιτυχία της ήταν τυχαία, σύντομα φάνηκε ότι έκανε λάθος: Στις εκλογές του Ιανουαρίου 2015, οι οποίες έφεραν τον Τσίπρα στην εξουσία, η Χρυσή Αυγή ήταν το τρίτο ισχυρότερο κόμμα. Όταν πραγματοποιήθηκαν και πάλι βουλευτικές εκλογές τον Σεπτέμβριο εκείνης της ταραχώδους χρονιάς, το κόμμα κατάφερε να εδραιώσει αυτήν τη θέση. Φαινόταν ότι επρόκειτο για φαινόμενο διαρκείας.

Και αυτό το κόμμα δεν ήταν κάποια δεξιά λαϊκιστική ομάδα, σαν αυτές που υπήρχαν και υπάρχουν σε πολλά ευρωπαϊκά κοινοβούλια. Τα σύμβολα που χρησιμοποιούσε το κόμμα αποτελούσαν ξεκάθαρα δάνεια από τον εθνικοσοσιαλισμό, όπως μία μετά βίας καμουφλαρισμένη σβάστικα. Μόλις πέρυσι, ένας πρώην βουλευτής δήλωσε στο δικαστήριο ότι το σήκωμα του δεξιού χεριού ως ένδειξη χαιρετισμού, όπως έκαναν τα μέλη της Χρυσής Αυγής, είναι ο καλύτερος δυνατός τρόπος χαιρετισμού. Είναι «δαιμονοποιημένος», μόνο και μόνο επειδή τον χρησιμοποίησε και ο Hitler. Ο ίδιος πρώην βουλευτής, όταν ρωτήθηκε γιατί χαρακτήρισε τους μετανάστες «υπανθρώπους», «αποβράσματα» και «σκουπίδια», περιορίστηκε να πει στο δικαστήριο ότι είχε χρησιμοποιήσει αυτές τις λέξεις μόνο για τους εγκληματίες μετανάστες, και ότι σε καμία περίπτωση αυτό δεν τους αφορούσε όλους, αλλά μόλις το 99,9%.

Έχουν γραφτεί πολλές αναλύσεις σχετικά με τους λόγους της επιτυχίας του ακροδεξιού κόμματος. Το γεγονός ότι η άνοδός του συνέπεσε με τη μεγαλύτερη κρίση στο ελληνικό κράτος από το 1974 και μετά σίγουρα έπαιξε ένα ρόλο. Η κρίση χρέους έστειλε τη Χρυσή Αυγή στο Κοινοβούλιο. Ειδικά στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας επωφελήθηκε από την παράνομη μαζική μετανάστευση, η οποία άλλαξε το πρόσωπο ολόκληρων περιοχών της πρωτεύουσας. Σε αυτές τις περιοχές το κόμμα γνώρισε σημαντική επιτυχία με τις προτάσεις να ναρκοθετηθούν τα ελληνικά χερσαία σύνορα με την Τουρκία και να πυροβοληθούν οι βάρκες με τους πρόσφυγες.

Αλλά η περίοδος ανόδου του κόμματος έληξε στις κοινοβουλευτικές εκλογές του Ιουλίου του 2019, όταν δεν έφτασε στο όριο του 3%, προκειμένου να εισέλθει στο Κοινοβούλιο. Υπάρχουν εξίσου πολλές αναλύσεις για τους λόγους της μείωσης, όπως και για τους λόγους της ανόδου. Η δίκη εναντίον της Χρυσής Αυγής, κατά τη διάρκεια της οποίας ήρθαν στο φως πολλές από τις ασυνέπειες της ηγεσίας του κόμματος και τις μηχανορραφίες με τα οικονομικά, συνέβαλαν σημαντικά στην παρακμή. Οι πατριώτες που προκαλούσαν δέος φάνηκε σε πολλές περιπτώσεις ότι ήταν μικρέμποροι του πατριωτισμού. Αποδείχθηκε επίσης αποτελεσματικό το ότι τα άλλα κοινοβουλευτικά κόμματα εφάρμοσαν εξαρχής ομόφωνα μια στρατηγική συνεπούς αποκλεισμού, ανεξάρτητα από τις μεταξύ τους πολιτικές διαφορές.

Στην εναρκτήρια ομιλία του μετά τη νίκη του στις εκλογές, ο Κυριάκος Μητσοτάκης χαιρέτισε ανοιχτά το γεγονός ότι η «αποκρουστικό ναζιστικό μόρφωμα» δεν είναι πλέον στο Κοινοβούλιο. Ωστόσο, ο αποκλεισμός δεν ήταν η μόνη στρατηγική που ακολούθησε το συντηρητικό λαϊκό κόμμα Νέα Δημοκρατία για την καταπολέμηση του ανταγωνισμού στα δεξιά του. Ειδικά ο Αντώνης Σαμαράς ενίσχυσε ως Πρωθυπουργός την ακραία δεξιά πτέρυγα του κόμματός του, φέρνοντας στο κόμμα του δημοφιλείς πολιτικούς του δεξιού λαϊκιστικού ΛΑΟΣ και αναθέτοντάς τους σημαντικά καθήκοντα. Το γεγονός ότι υπήρχαν και αντισημίτες ανάμεσά τους, προφανώς δεν ενοχλούσε. Το ότι ο Σαμαράς χαρακτήρισε τους μετανάστες «τυράννους» και δήλωσε ότι η Ελλάδα θα πρέπει να ανακτήσει το εσωτερικό των πόλεών της από αυτούς δεν ήταν ολίσθημα, αλλά στρατηγική. Ακόμη και υπό τον Μητσοτάκη, ο οποίος δεν είναι τόσο δεξιός όσο ο Σαμαράς, αυτή η ρητορική δεν έχει εξαφανιστεί από τη Νέα Δημοκρατία. Σε κάθε περίπτωση, όμως, εξαφανίστηκε η αυγή που σκοτείνιαζε επί χρόνια τον ουρανό πάνω από το πολιτικό τοπίο της Ελλάδας.