«Recep Tayyip Erdoğan: "Η επόμενη ημέρα" της Τουρκίας»

ZEIT Online: «Είναι οδυνηρό το θέαμα, μια Κοινότητα όπως η ΕΕ να θυσιάζει τις αξίες της για εμπορικά και στρατιωτικά συμφέροντα. Ευτυχώς η Ευρώπη είναι ακόμα κάτι παραπάνω από αυτά»

Στο άρθρο του ο Can Dündar, πρώην Αρχισυντάκτης της ε/φ Cumhuriyet, ο οποίος ζει εξόριστος στην Γερμανία, αναφέρει, μεταξύ άλλων:

Στον παλιό οθωμανικό στρατό, μία στρατιωτική ορχήστρα πνευστών και κρουστών που ονομαζόταν «Mehter» είχε ως αποστολή να τρομάξει τον εχθρό με τη βοήθεια της μουσικής των γενίτσαρων, η οποία είναι διάσημη σε όλη την Ευρώπη. Η μπάντα βάδιζε με έναν ειδικό ρυθμό, δύο βήματα προς τα εμπρός, παύση, χαιρετισμός προς τα δεξιά και προς τα αριστερά και μετά δύο βήματα προς τα εμπρός.

Αφότου ο Πρόεδρος Erdoğan αντικατέστησε με δημοψήφισμα το 2014 την Κοινοβουλευτική Δημοκρατία με ένα Προεδρικό Σύστημα, μετακόμισε στο παλάτι των 1.150 δωματίων που χτίστηκε γι’ αυτόν (το παλάτι Bellevue στο Βερολίνο διαθέτει 50 δωμάτια). Στο διαφημιστικό βίντεο του παλατιού, ο τουρκικός εθνικός ύμνος εκτελέστηκε για πρώτη φορά κατά το ύφος των γενίτσαρων. Μέχρι τότε παιζόταν από δυτικότροπη ορχήστρα. Και μόνο αυτή η λεπτομέρεια αποκαλύπτει τις νεο-οθωμανικές τάσεις του Προέδρου και την επεκτατική πολιτική του. Τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια αισθητά στην Τουρκία, στην Μεσόγειο, το Αιγαίο, την Ελλάδα, την Κύπρο, το Ιράκ, τη Συρία και την Αρμενία. Τον Νοέμβριο του 2019, η ΕΕ συμφώνησε οικονομικές κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας, επειδή πραγματοποίησε διερευνητικές γεωτρήσεις φυσικού αερίου στα ανοικτά της Κύπρου. Στην Σύνοδο Κορυφής τον περασμένο Δεκέμβριο, ωστόσο, η Γερμανία συγκράτησε τα αιτήματα της Γαλλίας και της Ελλάδας για περαιτέρω κυρώσεις. Η απόφαση ήταν: Ας περιμένουμε μέχρι τον Μάρτιο.

Σε αυτό το σημείο ο Erdoğan χρησιμοποίησε την «τακτική της μπάντας των γενίτσαρων». Μετά από δύο βήματα στη Μεσόγειο και το Αιγαίο προς εκφοβισμό του εχθρού σταμάτησε, απέσυρε τα πλοία, των οποίων η παρουσία τον είχε ενισχύσει στις διαπραγματεύσεις, και χαιρέτησε προς τις δύο πλευρές, την ΕΕ και την νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ.

Το Βερολίνο δήλωσε με ικανοποίηση ότι τα «θετικά μηνύματα» γίνονται αντιληπτά με μεγάλη χαρά. Κατά την Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στις 25 Μαρτίου ακολούθησαν, αντί για κυρώσεις, ανακοίνωση συνεργασίας και απόφαση εκ νέου αναμονής μέχρι τον Ιούνιο. Αυτό ακριβώς εκτιμούσε και ο Erdoğan ότι θα συμβεί. Ενώ η ΕΕ εξακολουθούσε να χαίρεται για την «υποχώρηση» του Erdoğan, αυτός -όπως και με το συγκρότημα των γενίτσαρων- έκανε ένα νέο βήμα προς τα εμπρός στηρίζοντας τη Μόσχα εναντίον του Biden, ο οποίος είχε χαρακτηρίσει τον Putin «δολοφόνο». Στο Βερολίνο, αυτό προκάλεσε τον φόβο ότι ο Erdoğan θα μπορούσε να οδηγηθεί στην αγκαλιά της Ρωσίας, εάν αντιμετωπιστεί πολύ σκληρά. Αναμένεται ότι ο Erdoğan θα επιβάλει περαιτέρω παραχωρήσεις από την ΕΕ τον Ιούνιο με την απειλή ότι θα συνεννοηθεί με τον Putin.

Η μεγαλύτερη παραχώρηση που έχει πετύχει μέχρι στιγμής είναι η σιωπή της Δύσης για το καταπιεστικό του καθεστώς, το οποίο γίνεται ολοένα και πιο ασφυκτικό στο εσωτερικό της Τουρκίας. Μερικά παραδείγματα από την εβδομάδα, κατά την οποία διαβουλεύτηκαν οι ηγέτες της ΕΕ: Ξεκίνησαν διαδικασίες απαγόρευσης κατά του δεύτερου μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης στο Κοινοβούλιο, το οποίο έλαβε 11,7% στις τελευταίες εκλογές. Ένα μέλος του κόμματος συνελήφθη στο Κοινοβούλιο λόγω ενός retweet. Ο Erdoğan ανακοίνωσε την αποχώρηση από την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την Προστασία των Γυναικών από την Βία. Με εντολή του Erdoğan, ο επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας, ο οποίος υποτίθεται ότι είναι ανεξάρτητος, απομακρύνθηκε από το αξίωμά του.

Βλέποντάς τα αυτά, τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα απάντησαν με την τετριμμένη, γελοία δήλωση ότι τα παρακολουθούν με ανησυχία. Αυτό, με τη σειρά του, αξιολογήθηκε ως λευκή επιταγή προς τον Erdoğan: Μην προκαλείς προβλήματα εκτός συνόρων, κράτησε τους πρόσφυγες, μην πλησιάσεις κι άλλο τον Putin, και τότε θα έχεις το δικαίωμα να κάνεις ό,τι θέλεις στο εσωτερικό.

Στην Οικονομία τα πράγματα δεν είναι διαφορετικά σε σχέση με την Πολιτική: Η Γερμανία εξακολουθεί να είναι ένας από τους μεγαλύτερους ξένους επενδυτές στην Τουρκία. Ο Deniz Yücel της WELT ρώτησε 25 μεγάλες γερμανικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται εδώ και χρόνια στην Τουρκία, εάν ενοχλούνται από την τρέχουσα κατάσταση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, της Δημοκρατίας και της Δικαιοσύνης. Οι περισσότερες δεν θέλησαν να λάβουν θέση, αλλά δήλωσαν ότι δεν έχουν καμία πρόθεση να αποσυρθούν από την Τουρκία, ούτε όμως και σχεδιάζουν νέες επενδύσεις.

Είναι μεγάλη απογοήτευση να βλέπουμε μια κοινότητα που βασίζεται σε δημοκρατικές αρχές να θυσιάζει τις αξίες της για εμπορικά, στρατιωτικά και πολιτικά συμφέροντα. Ευτυχώς, δεν είναι έτσι όλη η Ευρώπη.

Σε συνέντευξη Τύπου στο Βερολίνο του Πολιτιστικού Φόρουμ Τουρκίας-Γερμανίας πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, μεταξύ εκείνων που είχαν ζητήσει από την γερμανική κυβέρνηση να μην επιτρέψει στον Erdoğan να την εκβιάσει συγκαταλέγονταν, εκτός από οργανώσεις Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και εκπροσώπους του Τύπου, μέλη των CDU, SPD και των Πρασίνων. Ο Cem Özdemir δήλωσε στο συνέδριο ότι οι δηλώσεις της γερμανικής κυβέρνησης δημιούργησαν την εντύπωση ότι έλαβαν χώρα σε συντονισμό με την Άγκυρα. Ανακοίνωσε ότι αυτή η πολιτική θα λάβει τέλος στις 6 μ.μ. το απόγευμα την ημέρα των ομοσπονδιακών εκλογών. Και ο Martin Erdmann, ο οποίος ήταν Πρέσβης της Γερμανίας στην Άγκυρα από το 2015 έως το 2020, έγραψε σε άρθρο του στην Frankfurter Allgemeine Zeitung: «Η στρατηγική προσοχή θα πρέπει να επικεντρωθεί στην "επόμενη ημέρα", δηλαδή την ημέρα, κατά την οποία θα έχει τελειώσει ο χρόνος της τρέχουσας ηγεσίας της Τουρκίας. Εδώ και καιρό, τα σημάδια αποσύνθεσης του νυν συστήματος είναι αισθητά».

Για πρώτη φορά μίλησε ένας Γερμανός διπλωμάτης με τέτοια σαφήνεια για την «επόμενη ημέρα». Ολοένα και με μεγαλύτερη σαφήνεια διαμορφώνεται μία συζήτηση που διαχωρίζει τη μοίρα της Τουρκίας από εκείνη του Erdoğan.

Επιστρέφοντας στην στρατιωτική μπάντα, όταν ο Σουλτάνος Mahmud II. διείδε τον 19ο αιώνα ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία παρακμάζει, έθεσε τα θεμέλια για τον εκσυγχρονισμό και αντικατέστησε επίσης το συγκρότημα των γενίτσαρων με μια ορχήστρα βασισμένη στο ευρωπαϊκό πρότυπο. Έτσι, στην Ιστορία της μουσικής μπορεί κανείς να εντοπίσει ορόσημα και για την Πολιτική...