«Διεθνής μελέτη: Πώς βλέπει ο κόσμος τον πόλεμο στην Ουκρανία»

Ρεπορτάζ της συντάκτριας Nadja Tausche (Süddeutsche Zeitung) :

«Πολλοί Ευρωπαίοι πιστεύουν ότι η Ουκρανία θα πρέπει να ανακαταλάβει όλα τα κατεχόμενα εδάφη. Σε άλλες περιοχές του κόσμου θεωρείται πιο σημαντικό το να τερματιστούν οι μάχες όσο το δυνατόν ταχύτερα. Μια μεγάλη δημοσκόπηση προσφέρει αρκετές εκπλήξεις»

Πώς νιώθει ο κόσμος για τον πόλεμο στην Ουκρανία; Εξαρτάται από το πού θα ρωτήσει κανείς, όπως προκύπτει από μια μελέτη που ερεύνησε τις απόψεις σχεδόν 20.000 ατόμων σε 15 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας. Στην ανάλυσή της, η Δεξαμενή Σκέψης European Council on Foreign Relations (ECFR) διαπίστωσε ότι οι απόψεις των δυτικών χωρών διαφέρουν σημαντικά από αυτές του υπόλοιπου κόσμου. Σε σχέση με τη μελέτη, η οποία θα δημοσιευθεί σήμερα, το ECFR σημειώνει: «Αφήνει να διαφανεί ότι οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί τους έχουν ανακτήσει την αποφασιστικότητά τους, ένα χρόνο μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία -αλλά το χάσμα μεταξύ της οπτικής τους γωνίας και αυτής "του υπόλοιπου κόσμου" έχει μεγαλώσει».

Η νέα συναίνεση στην Ευρώπη -τουλάχιστον αυτή είναι η άποψη ενός μεγάλου ποσοστού των ερωτηθέντων- είναι ότι μόνο μια νίκη στην Ουκρανία θα σταματήσει τον πόλεμο του Putin. Το 38% των ερωτηθέντων σε εννέα χώρες της ΕΕ και το 44% στο Ηνωμένο Βασίλειο συμφωνούν ότι η Ουκρανία θα πρέπει να ανακτήσει όλα τα κατεχόμενα εδάφη -ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι ο πόλεμος θα διαρκέσει πιο πολύ και περισσότεροι Ουκρανοί θα χάσουν τη ζωή τους ή θα εκτοπιστούν. Αυτή η σαφής τάση αναπτύχθηκε τον περασμένο χρόνο, γράφει το ECFR στη μελέτη του. Αλλά το 30% των Ευρωπαίων που συμμετείχαν στην έρευνα θα ήθελε να τελειώσει ο πόλεμος αμέσως.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες επικρατεί επίσης η άποψη ότι η Ουκρανία θα πρέπει να ανακαταλάβει τα εδάφη της για να «εμπεδωθεί η ειρήνη». Αντίθετα, η πλειονότητα των ερωτηθέντων σε άλλες χώρες του κόσμου πιστεύει ότι ο πόλεμος θα πρέπει να τελειώσει το συντομότερο δυνατό, ακόμη κι αν η Ουκρανία χρειαστεί να παραχωρήσει εδάφη για να συμβεί αυτό. Το 42% των ερωτηθέντων στην Κίνα, το 48% στην Τουρκία και το 54% στην Ινδία έχει αυτή την άποψη.

Αλλά και η εικόνα της Ρωσίας διαφέρει σημαντικά μεταξύ Ευρώπης-ΗΠΑ και των άλλων χωρών: Το 55% των Αμερικανών που συμμετείχαν στην έρευνα αντιλαμβάνονται τη Ρωσία ως «εχθρό». Το ίδιο ισχύει για το 54% των ερωτηθέντων σε εννέα χώρες της ΕΕ, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο το ποσοστό ανεβαίνει στο 65%. Στις δυτικές χώρες, η Ρωσία περιγράφεται και με αρνητικά επίθετα, όπως «επιθετική» και «αναξιόπιστη».

Στην Κίνα, την Ινδία και την Τουρκία, ωστόσο, πολλοί έχουν μια πολύ διαφορετική εικόνα για τη Ρωσία: Το 51% των ερωτηθέντων στην Ινδία θεωρούν τη Ρωσία ως «σύμμαχο που συμμερίζεται τα συμφέροντα και τις αξίες μας». Στην Κίνα, το 35% των ερωτηθέντων συμφωνεί με την παραπάνω δήλωση, αλλά το 44% αντιμετωπίζει τη Ρωσία ως «αναγκαίο εταίρο με τον οποίο πρέπει να υπάρχει στρατηγική συνεργασία». Στην Τουρκία, περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες, το 55%, θεωρεί τη Ρωσία «απαραίτητο εταίρο».

Στη μελέτη «United West, divided from the rest: Global public opinion one year into Russia's war on Ukraine» που εκπονήθηκε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, το ECFR θέτει και άλλα ερωτήματα, για παράδειγμα για την αυτοεικόνα των χωρών. Το γεγονός ότι πολλές απόψεις στις δυτικές χώρες διαφέρουν τόσο σημαντικά από εκείνες σε άλλα μέρη του κόσμου, ωθεί τον Ivan Krastev, έναν από τους τρεις συντάκτες της μελέτης, να συμπεράνει: «Η μελέτη δείχνει ότι οι περισσότεροι Ευρωπαίοι και Αμερικανοί ζουν σε έναν κόσμο πριν από τον Ψυχρό Πόλεμο, δομημένο με βάση την αντιπαραβολή Δημοκρατίας και αυταρχισμού, ενώ πολλοί μακριά από τη Δύση ζουν σε έναν μετα-αποικιακό κόσμο που είναι προσηλωμένος στην ιδέα της εθνικής κυριαρχίας».

Ο συνάδελφός του, ο γνωστός Βρετανός ιστορικός Timothy Garton Ash, εξάγει συμπεράσματα για το μέλλον: «Το δίδαγμα για την Ευρώπη και τη Δύση είναι σαφές: Χρειαζόμαστε επειγόντως ένα νέο αφήγημα που θα είναι πραγματικά πειστικό για χώρες όπως η Ινδία», η οποία σε κάθε περίπτωση είναι η πληθυσμιακά μεγαλύτερη Δημοκρατία στον κόσμο.

Ορυκτά καύσιμα από τη Ρωσία, ναι ή όχι; Ένα μεγάλο ποσοστό των Ευρωπαίων φαίνεται να απαντά αρνητικά: Το 55% των ερωτηθέντων υποστηρίζει ότι θα πρέπει να αποφεύγεται η προμήθεια Ενέργειας από τη Ρωσία. Μόνο το 24% θέλει να εξασφαλιστεί η αδιατάρακτη προμήθεια ορυκτών καυσίμων. «Η αυξανόμενη εχθρότητα των Ευρωπαίων προς τη Ρωσία αντικατοπτρίζεται στην προτίμησή τους να μην αγοράζουν ρωσικά ορυκτά καύσιμα, ακόμη κι αν αυτό προκαλέσει προβλήματα στον ενεργειακό εφοδιασμό», αναφέρει η μελέτη.

Σε μία ερώτηση οι Ευρωπαίοι απάντησαν σημαντικά διαφορετικά από τους πολίτες των Ηνωμένων Πολιτειών: Γιατί οι χώρες συμπαρατάσσονται με την Ουκρανία στον πόλεμο; Το 36% των ερωτηθέντων στις ΗΠΑ απάντησε: Πάνω από όλα ήταν αναγκαία η υπεράσπιση της Δημοκρατίας στην Ουκρανία. Από την άλλη πλευρά, μόνο το 1/6 των ερωτηθέντων στην ΕΕ θεωρεί τον αγώνα για Δημοκρατία ως το σημαντικότερο διακύβευμα.

Αντίθετα, οι Ευρωπαίοι φαίνεται να έχουν κατά νου τα δικά τους συμφέροντα. Το κύριο κίνητρο της Ευρώπης είναι η υπεράσπιση της Ασφάλειάς της: Αυτό απαντά το 45% των ερωτηθέντων στην Ευρώπη. Σε άλλες χώρες οι απαντήσεις είναι διαφορετικές. Στην ερώτηση, ποιο είναι το κύριο κίνητρο των Ευρωπαίων και των Αμερικανών για την εμπλοκή τους, η πιο συνηθισμένη απάντηση στη Ρωσία είναι: «Θέλουν να προστατέψουν την κυριαρχία της Δύσης». Στην Κίνα, ένα μεγάλο ποσοστό των ερωτηθέντων συμφωνεί με την άποψη αυτή. Ωστόσο, σε καμία χώρα δεν αποτελεί κυρίαρχη απάντηση το επιχείρημα ότι η υποστήριξη συνδέεται κυρίως με την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας.