ZDF: Αφιέρωμα στην Eλευσίνα "Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης"

«Η Salwa Houmsi ακολουθεί τα ίχνη ενός μυστηρίου 3.000 ετών μέσα από το παρόν και το παρελθόν της Ελλάδας»

Το βίντεο που προβλήθηκε τα μεσάνυχτα της Παρασκευής 30 Ιουνίου στο πλαίσιο της πολιτιστικής εκπομπής του ZDF «aspekte» αναφέρει, μεταξύ άλλων:

Στο οδοιπορικό της, η δημοσιογράφος Salwa Houmsi ακολουθεί τη διαδρομή των Ελευσίνιων Μυστηρίων από την Αθήνα στην Ελευσίνα δια της Ιεράς Οδού.

Ξεκινώντας από την Πνύκα και τη γέννηση της Δημοκρατίας, η οποία ωστόσο «δεν συμπεριελάμβανε τις γυναίκες», η δημοσιογράφος περνά από προεκλογικές εκδηλώσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Αλέξη Τσίπρα. Εκεί συνομιλεί με τη Βενετία Γκέκου, οποία παραπονείται για τους χαμηλούς μισθούς και τις δυσκολίες στη δημιουργία οικογένειας, ενώ ο Παναγιώτης Δεμέστιχας αναφέρεται σε νέες ευκαιρίες στην Αγορά Εργασίας και στη βελτίωση της Οικονομίας. «Η ευφορία του διεκδικητή της εξουσίας Τσίπρα παραπλανά: Χάρη στην οικονομική ανάκαμψη της χώρας, ο συντηρητικός πολιτικός Μητσοτάκης επανεξελέγη στο τέλος με σαφή πλειοψηφία», σχολιάζει η Houmsi.

Οι νέες ηθοποιοί της Δραματικής Σχολής του Εθνικού θεάτρου, Βίτσι και Ήρα Μακφέιλ διαμαρτύρονται για τον πρόσφατο νόμο που υποβάθμισε, όπως τονίζουν, το πτυχίο της Δραματικής Σχολής και υποστηρίζουν ότι ο στόχος είναι η προτίμηση αντίστοιχων πτυχίων από ιδιωτικές σχολές.

Στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, η Houmsi παρατηρεί τα ελάχιστα ευρήματα που αναφέρονται στα Ελευσίνια Μυστήρια και δίνουν την εντύπωση μίας μεγάλης γιορτής με επίκεντρο τη Δήμητρα, τη θεά της γονιμότητας. Ο Sir David Chipperfield, διεθνώς αναγνωρισμένος αρχιτέκτονας που έχει αναλάβει την ανάπλαση του Αρχαιολογικού Μουσείου, τονίζει πόσο πιο αποτελεσματική είναι από απόψεως περιβαλλοντικής προστασίας η ανάπλαση ενός κτιρίου σε σχέση με την οικοδόμηση ενός νέου. Παράλληλα αναφέρεται στην αναγκαία πολεοδομική προσαρμογή της Αθήνας, ούτως ώστε να μπορούν να συνδυαστούν οι ανάγκες της με τα κύματα των τουριστών. «Από το Λυκαβηττό η Αθήνα είναι μία θάλασσα από μπετόν, μέχρι εκεί που φτάνει το μάτι», παρατηρεί η Houmsi και επισκέπτεται ένα από τα μικρά πάρκα που δημιουργούνται στην Αθήνα στο πλαίσιο της κλιματικής της ανάπλασης.

Κατόπιν, και με τη βοήθεια του υπαλλήλου της ΕΥΔΑΠ, Γιώργου Σαχίνη, η δημοσιογράφος επισκέπτεται το υπόγειο τμήμα του υδραγωγείου που κατασκευάστηκε στην Αθήνα από το Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό και πληροφορείται για τη χρησιμότητα που θα μπορούσαν να έχουν τα ύδατα που συγκεντρώνονται ακόμα και σήμερα εκεί.

Στον Κεραμεικό, έναρξη της Ιεράς Οδού προς την Ελευσίνα, η αρχαιολόγος Jutta Stroszeck από τη Γερμανική Αρχαιολογική Σχολή εξηγεί πώς η πομπή ξεκινούσε την πορεία της προς την Ελευσίνα και δείχνει το πιο πρόσφατο εύρημα των ανασκαφών στην περιοχή, ένα ψηφιδωτό του 4ου αι. π.Χ.

Η Φώφη Τσεσμελή ή «DJ FO» χαρακτηρίζει την πορεία προς την Ελευσίνα «ένα τεράστιο rave πάρτυ», στο οποίο οι επισκέπτες νικούσαν την αγωνία του θανάτου. Αναφέρεται στις δυσκολίες και τις διακρίσεις που αντιμετώπιζαν οι γυναίκες στην αρχαιότητα, οι οποίες «ανατρέφονταν μόνον για να γίνουν σύζυγοι και μητέρες». Σε ό,τι αφορά τις γυναίκες του σήμερα, υπάρχουν ακόμα εις βάρος τους στερεότυπα στην Ελλάδα, τα οποία δεν επέτρεψαν π.χ. την εκλογή πολλών γυναικών κατά τις πρόσφατες Βουλευτικές Εκλογές. Ωστόσο, εκφράζει την αισιοδοξία της ότι η κατάσταση θα αλλάξει σημαντικά τα επόμενα χρόνια.

Η πορεία της Houmsi μέσω της Ιεράς Οδού την οδηγεί στην προστατευόμενη από την UNESCO ως μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς Μονή Δαφνίου και κατόπιν στο Σκαραμαγκά, όπου η δημοσιογράφος εκφράζει την απογοήτευσή της για το πώς έχει διαμορφωθεί σήμερα αυτό το κομμάτι του δρόμου που κατά την αρχαιότητα οδηγούσε στην Ελευσίνα.

Την επόμενη ημέρα η Houmsi επιχειρεί να φτάσει στην Ελευσίνα δια της θαλασσίας οδού. Από τον Πειραιά πηγαίνει στη Σαλαμίνα, όπου ο Δημήτρης Κουτσούκος αναλύει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ψαράδες στο Σαρωνικό εξαιτίας της υπεραλίευσης, της Κλιματικής Αλλαγής και της μόλυνσης των θαλασσών. Ο Λευτέρης Αραπάκης από τη ΜΚΟ «Ενάλεια» συνεργάζεται με χιλιάδες ψαράδες και συγκεντρώνει καθημερινά πάνω από 2 τόνους πλαστικών που αλιεύονται στη Μεσόγειο, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα την μείωση των ποσοτήτων πλαστικού στις θάλασσες.

Ο Παναγιώτης Γέροντας, στρατιωτικός ιστορικός και αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού, εξηγεί τη σημασία της ναυμαχίας της Σαλαμίνας. Αρνείται να απαντήσει στην ερώτηση, αν η ναυμαχία και αυτή η μάχη ανάμεσα στο Δαβίδ και το Γολιάθ μπορεί να συγκριθεί με τη μάχη σήμερα της Ρωσίας με την Ουκρανία, επικαλούμενος ότι δεν έχει τη σχετική εξουσιοδότηση, ωστόσο υπογραμμίζει το δικαίωμα όλων να καθορίζουν πολιτικά τις τύχες τους, όπως άλλωστε δίδαξαν και οι αρχαίοι Έλληνες.

Στην Ελευσίνα ο Μιχαήλ Μαρμαρινός, Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Ελευσίς 2023, εξηγεί το σύνθημα της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας «Mysteries of Transition» ως τη μετάβαση από μία περίοδο παραμέλησης της Ελευσίνας σε μία νέα κατάσταση, στην οποία ο Πολιτισμός θα διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο. Η Ελευσίνα με τους 25.000-30.000 κατοίκους της είναι η μικρότερη Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης όλων των εποχών και συνδυάζει την αρχαιότητα και τη βιομηχανική ανάπτυξη ενός αιώνα, μέχρι τα τέλη του 20ου αιώνα. Αυτές οι αντιθέσεις την καθιστούν μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πόλη, ειδικά από καλλιτεχνικής απόψεως, τονίζει ο Μαρμαρινός.

Η Houmsi συνομιλεί με την αρχαιολόγο Έφη Ανέστη, η οποία και παρουσιάζει τον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας, εκεί όπου κατέληγε η πορεία από την Αθήνα. Κατόπιν επισκέπτεται την παράσταση του σκηνοθέτη Γιάννη Χουβαρδά «Μην κοιτάξεις πίσω» στις Αποθήκες του Παλαιού Ελαιουργείου. Η δημοσιογράφος παρατηρεί επικριτικά ότι η παράσταση γίνεται μόνον στα ελληνικά, κάτι που δείχνει ότι οι δημιουργοί δεν είχαν κατά νου τους τουρίστες.

Ο Bram Soli από τη βελγική καλλιτεχνική κολεκτίβα Time Circus, η οποία διαμένει στο χώρο του εδώ και χρόνια μη χρησιμοποιούμενου σταθμού του ΟΣΕ και κατέφθασε από την Αμβέρσα περπατώντας και σέρνοντας το τεραστίων διαστάσεων πλοίο ξηράς Landship, εξηγεί ότι στόχος της πρωτοβουλίας είναι να γνωρίσουν τόσο πολύ από κοντά τους Έλληνες, ώστε να γίνουν και οι ίδιοι «Έλληνες». Η προσπάθειά τους για ανέγερση Πολιτιστικού Κέντρου στην Ελευσίνα δεν έχει στεφθεί από ιδιαίτερη επιτυχία, καθώς οι περισσότεροι κάτοικοι της περιοχής δεν είναι περήφανοι για την Ελευσίνα και θέλουν να την εγκαταλείψουν. Ο Soli εκτιμά ότι σε λίγες δεκαετίες στην πόλη δεν θα ζουν Έλληνες, αλλά Αλβανοί και Πακιστανοί, οι οποίοι και σήμερα αποτελούν τα 2/3 των κατοίκων της περιοχής, ενώ μοιράζεται την εμπειρία του, όταν στο εκδοτήριο εισιτηρίων του ΟΣΕ τον ρώτησαν γεμάτοι απορία «Μα γιατί να θέλετε να πάτε στην Ελευσίνα;».

Το βίντεο ολοκληρώνεται με μία επίσκεψη στο Τελεστήριον, τον χώρο τέλεσης των Ελευσίνιων Μυστηρίων, με την Houmsi να διαμαρτύρεται και πάλι ότι έχει προβλεφθεί περιήγηση μόνο στα ελληνικά.