ZEIT Online : «Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ: Καμία ένδειξη δύναμης της Ουγγαρίας»

«Η προσπάθεια του Viktor Orbán να μπλοκάρει τον προϋπολογισμό της ΕΕ αποτελεί έκφραση απελπισίας: Ο νέος μηχανισμός προστασίας του Κράτους Δικαίου απειλεί το πολιτικό του μοντέλο»

Η ανάλυση του ανταποκριτή στις Βρυξέλλες Matthias Krupa αναφέρει, μεταξύ άλλων:

Ο Viktor Orbán επιτίθεται εδώ και καιρό στην ΕΕ, κατηγορώντας την ως δήθεν ολοκληρωτικό καθεστώς- «μία

δεύτερη Σοβιετική Ένωση», όπως είπε και αυτή τη φορά. Η αντίσταση εναντίων των «Βρυξελλών» αποτελεί ουσιαστικό κομμάτι της πολιτικής κυριαρχίας του. Ένα παιχνίδι με ιστορικό παρασκήνιο που φαίνεται παράλογο από τη ματιά της Δύσης. Στην Ουγγαρία, ωστόσο, ο Orbán απολαμβάνει μεγάλης επιτυχίας χάρη σε αυτό. Από το 2010 και μετά, αυτός και το κόμμα του επανεξελέγησαν δύο φορές με μεγάλες πλειοψηφίες.

Ωστόσο, και αυτό είναι μέρος του παιχνιδιού: Ο Orbán πάντα φρόντιζε να μην υπερβάλλει στις προκλήσεις του εναντίον των Βρυξελλών. Η χώρα του εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ΕΕ. Χωρίς την Εσωτερική Αγορά και τα κεφάλαια που έχουν εκταμιευθεί προς τη Βουδαπέστη από την ένταξή της στην ΕΕ το 2004, η Ουγγαρία θα ήταν πολύ πιο φτωχή σήμερα. Γι’ αυτό και παρ’ όλες τις επιθέσεις, ο Orbán ποτέ δεν απείλησε να εγκαταλείψει την ΕΕ –το Ungarexit δεν αποτελεί επιλογή γι 'αυτόν.

Όμως με το βέτο του στον προϋπολογισμό ο Orbán πηγαίνει πιο μακριά από ποτέ. Ακόμη και η κυβέρνηση στη Βαρσοβία φαίνεται πιο πρόθυμη να συμβιβαστεί απ’ ό,τι είναι αυτός. Η Ουγγαρία δεν θα εγκαταλείψει την ΕΕ ούτε αυτή τη φορά, αλλά ο Orbán έχει τα τελευταία χρόνια αναπτύξει ολοένα και περισσότερο τη φιλοδοξία του να διαμορφώσει την ΕΕ σύμφωνα με τις ιδέες του. Στην Προσφυγική και Μεταναστευτική Πολιτική, για παράδειγμα, το πέτυχε: Το 2015 ο Orbán εμφανίστηκε ως το αντίπαλο δέος της Angela Merkel, και έκτοτε έχει επικρατήσει σε μεγάλο βαθμό η κατασταλτική του πολιτική εναντίον των μεταναστών. Η τρέχουσα διαμάχη αποτελεί οπισθοδρόμηση γι’ αυτόν. Γιατί ο σχεδιαζόμενος μηχανισμός ελέγχου του Κράτους Δικαίου απειλεί το πολιτικό μοντέλο του Orbán και αποτελεί τομή για την ΕΕ.

Η Ένωση διαθέτει ένα ολοκληρωμένο σύνολο κανόνων που δεσμεύουν τα κράτη-μέλη με διάφορους τρόπους. Ωστόσο, για μεγάλο χρονικό διάστημα υπήρχε ένα ταμπού: Όταν συναντιόνταν οι αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων ή οι Υπουργοί των 27 κρατών-μελών, δεν παρενέβαιναν στις εσωτερικές υποθέσεις των άλλων. Η κρίση του Ευρώ προκάλεσε έντονη πικρία, διότι αυτό το ταμπού ξαφνικά δεν ίσχυε πλέον: Οι οικονομικές αδυναμίες των πληγεισών χωρών αποτέλεσαν ανοιχτά αντικείμενο από κοινού διαπραγμάτευσης. Κάτι παρόμοιο θα συμβαίνει στο μέλλον με το Κράτος Δικαίου.

Ο νέος μηχανισμός προστασίας του Κράτους Δικαίου προβλέπει ότι στο μέλλον θα συζητώνται στον κύκλο των 27 κρατών-μελών πιθανές παραβιάσεις μεμονωμένων χωρών σε βάρος της ελευθερίας της έκφρασης ή της διάκρισης των εξουσιών. Στο τέλος, οι αρχηγοί των κυβερνήσεων θα είναι μάλιστα υποχρεωμένοι να αποφασίζουν εάν θέλουν να τιμωρηθεί ένας από τους ομολόγους τους. Θα είναι μία πραγματικά δύσκολη κατάσταση. Οι προϋποθέσεις της διαδικασίας θα είναι πιο περιορισμένες από εκείνες της υφιστάμενης διαδικασίας προστασίας του Κράτους Δικαίου («διαδικασία του Άρθρου 7»). Σε αντίθεση με το παρελθόν, θα υπάρχουν δεσμευτικές προθεσμίες και οι πιθανές κυρώσεις θα πλήττουν χώρες όπως η Ουγγαρία ή η Πολωνία στο πιο ευαίσθητο σημείο τους: Την Οικονομία. Για πρώτη φορά, η Ένωση θα συνδέει τα κεφάλαια που θα κατανέμει με τις αξίες, τις οποίες αντιπροσωπεύει.

Μια τέτοια διαδικασία θα δημιουργήσει νέες υποχρεώσεις. Η ΕΕ θα χρειαστεί να ανανεώσει και να εμβαθύνει τη δέσμευσή της στο Κράτος Δικαίου και τις αρχές της –διάκριση των εξουσιών, ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, προστασία από την κρατική αυθαιρεσία- σε μια εποχή που αυτές οι αρχές βρίσκονται παγκοσμίως υπό πίεση. Ταυτόχρονα, τα κράτη-μέλη της Ένωσης θα εκθέτουν την πρακτική τους σε σχέση με το Κράτος Δικαίου στην κρίση των άλλων, δηλαδή θα περιοριστεί το εθνικό πεδίο διακριτικής ευχέρειας.

Ο Viktor Orbán κατηγορεί την ΕΕ ότι η πρόθεσή της είναι να «εκβιάσει» τη χώρα του -και τώρα επιχειρεί από την πλευρά του να εκβιάσει τα άλλα κράτη-μέλη. Αλλά η απόπειρά του να μπλοκάρει τον προϋπολογισμό δεν αποτελεί ένδειξη δύναμης. Αντιθέτως, ο Ούγγρος συνειδητοποίησε πόσο επικίνδυνος θα είναι γι’ αυτόν ο νέος μηχανισμός ελέγχου του Κράτους Δικαίου. Τώρα προσπαθεί απεγνωσμένα να σταματήσει μια εξέλιξη που θα υπονομεύει το όραμά του για μια «ανελεύθερη Δημοκρατία».

Η Γερμανία έχει ακόμη την εκ περιτροπής Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ. Για την Καγκελάριο Angela Merkel αυτή η κατάσταση αποτελεί γι’ αυτό μια τεράστια πρόκληση. Από αυτήν αναμένεται να αναζητήσει και να βρει συμβιβασμούς. Γιατί ενώ η Ουγγαρία και η Πολωνία απορρίπτουν κατηγορηματικά το Κράτος Δικαίου, οι Ολλανδοί και οι Σκανδιναβοί, για παράδειγμα, επιμένουν σθεναρά σε αυτό. Το καλοκαίρι, η Καγκελάριος και ο Γάλλος Πρόεδρος Emmanuel Macron κατάφεραν να ενώσουν την Ευρώπη. Το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα αυτή τη φορά είναι κάτι που κανείς δεν γνωρίζει.