TAGESSPIEGEL: Φουντώνουν οι διαμαρτυρίες των φοιτητών στην Ελλάδα

«Φουντώνουν οι διαμαρτυρίες των φοιτητών: Μάχη στην Ελλάδα για τις Πανεπιστημιουπόλεις»

«Σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα κλιμακώνονται οι διαδηλώσεις ενάντια στην περιστολή των αυτόνομων ελεύθερων χώρων, ενός περιοριστικού νόμου για τα Πανεπιστήμια και της σχεδιαζόμενης Αστυνομίας των Πανεπιστημίων»

Σε ρεπορτάζ του Γερμανού ιστορικού και δημοσιογράφου René Wildangel αναφέρει, μεταξύ άλλων:

Είναι μια παράλογη εικόνα: Μονάδες της Αστυνομίας με πλήρη εξοπλισμό και κανόνια νερού προστατεύουν ένα εργοτάξιο, όπου οι εργάτες ανακατεύουν σκυρόδεμα. Λίγα μέτρα πιο πέρα, περίπου 200 φοιτητές διαδηλώνουν. Σύμφωνα με απόφαση της Διοίκησης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στο χώρο πρόκειται να κατασκευαστεί νέα βιβλιοθήκη για τη σχολή Φυσικών Επιστημών.

Το εργοτάξιο στήθηκε πολύ πρόσφατα -στις γιορτές του Πάσχα και υπό την προστασία της Αστυνομίας. Λίγες ημέρες αργότερα, ακτιβιστές από τον αναρχικό χώρο γκρέμισαν με βαριοπούλες τους τοίχους που είχαν ανεγερθεί. Η ιστορία είναι μακρά και γεμάτη συγκρούσεις: Στις αρχές της χρονιάς, η Αστυνομία εκδίωξε καταληψίες που βρίσκονταν στο κτίριο από το 1988. Για τους αριστερούς φοιτητικούς συλλόγους, το εργοτάξιο είναι μια «κόκκινη σημαία» που αντιπροσωπεύει την περιστολή των αυτόνομων ελεύθερων χώρων.

Στην πραγματικότητα, πρόκειται για πολλά περισσότερα. Στην Ελλάδα, η αντιπαράθεση μεταξύ των παραδοσιακά κυρίως αριστερών φοιτητών, του κράτους και των υπηρεσιών επιβολής του νόμου κλιμακώνεται ολοένα και περισσότερο, από τότε που η συντηρητική Νέα Δημοκρατία ανέλαβε την εξουσία υπό τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Όταν ξεκίνησαν οι εργασίες για τη νέα βιβλιοθήκη, οι φοιτητές βγήκαν στους δρόμους στο κέντρο της πόλης και οργάνωσαν διαδηλώσεις στην Πανεπιστημιούπολη. Οι διαδηλώσεις διαλύθηκαν από Ειδικές Μονάδες της Αστυνομίας, οι οποίες έκαναν εκτεταμένη χρήση βίας.

Σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες, κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης στα μέσα Μαΐου χρησιμοποιήθηκαν δακρυγόνα και χειροβομβίδες κρότου-λάμψης. «Αισθανθήκαμε σαν να βρισκόμασταν σε δικτατορία», λέει η φοιτήτρια Νατάσα, η οποία συμμετείχε στις διαδηλώσεις. «Όταν η Αστυνομία επιτέθηκε, σκόνταψα και έπεσαν πάνω μου αρκετοί άνθρωποι. Φοβήθηκα πραγματικά μέχρι θανάτου».

Λίγες μέρες αργότερα, ένας φοιτητής τραυματίστηκε στο πρόσωπο από χειροβομβίδα κρότου-λάμψης κατά τη διάρκεια άλλης αστυνομικής επιχείρησης. Και το περασμένο Σαββατοκύριακο χιλιάδες βγήκαν ξανά στους δρόμους ή τις Πανεπιστημιουπόλεις σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα.

Το παρασκήνιο της σημερινής κλιμάκωσης είναι μια συναισθηματική διαμάχη για έναν νέο νόμο για τα Πανεπιστήμια που θέλει να εισαγάγει η Νέα Δημοκρατία. Σκοπός του είναι να πειθαρχήσει μακροπρόθεσμα τους φοιτητές και να τους προσανατολίσει αποκλειστικά σε κριτήρια απόδοσης.

Εκτεταμένα μέτρα προβλέπονται με το Νόμο 4777, ο οποίος ψηφίστηκε από τη Βουλή των Ελλήνων τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους. Έτσι, ένα «Πειθαρχικό Συμβούλιο» που θα αποτελείται από διοικητικούς υπαλλήλους θα έχει την εξουσία να αποβάλλει φοιτητές από το Πανεπιστήμιο για μια ποικιλία αόριστα καθορισμένων παραπτωμάτων.

Οι επί πολλά χρόνια φοιτητές θα διαγραφούν από τον κατάλογο των διδασκομένων. Επιπλέον, ένα υψηλότερο numerus clausus θα καταστήσει δυσκολότερη την πρόσβαση στα κρατικά πανεπιστήμια, τα οποία μέχρι τώρα δεν εισπράττουν δίδακτρα. Οι επικριτές θεωρούν ότι το μέτρο αποτελεί κομμάτι της στρατηγικής νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων της κυβέρνησης, η οποία στοχεύει να τονώσει την ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά για τα ακριβά ιδιωτικά πανεπιστήμια.

Ωστόσο, επίκεντρο της διαμάχης είναι η σχεδιαζόμενη μόνιμη αστυνομική παρουσία στα Πανεπιστήμια. Ο νόμος ορίζει ότι οι ειδικά εκπαιδευμένες αστυνομικές μονάδες της Πανεπιστημιούπολης θα φροντίζουν για την Ασφάλεια. Συνολικά 400 αστυνομικοί έχουν ήδη εκπαιδευτεί για να εκπληρώνουν αυτά τα καθήκοντα. Το μέτρο ξυπνά σε μαθητές και καθηγητές μνήμες από τη στρατιωτική δικτατορία από το 1967 έως το 1974. Εκείνη την εποχή, στα πανεπιστήμια επικρατούσε κλίμα καταστολής, το αυτοδιοίκητο των φοιτητών απαγορευόταν και η διδακτέα ύλη υπόκειτο σε αυστηρή λογοκρισία.

Η ελληνική χούντα απάντησε στην αντίσταση των φοιτητών καλώντας τους σε στρατιωτική θητεία. Το 1973 η αντίσταση εναντίον των στρατιωτικών αυξήθηκε και τα Πανεπιστήμια έγιναν επίκεντρο της δημοκρατικής αντιπολίτευσης. Όταν αρκετές χιλιάδες άνθρωποι κατέλαβαν το Πολυτεχνείο στην Αθήνα, εισέβαλαν τα τανκς. Τουλάχιστον 23 από τους διαδηλωτές σκοτώθηκαν, έως και 200 τραυματίστηκαν και περίπου 1.000 συνελήφθησαν.

Ο τότε αρχηγός της διαβόητης Στρατιωτικής Αστυνομίας ΕΣΑ καταδικάστηκε από δικαστήριο το 1975 σε πολλαπλές ισόβιες καθείρξεις. Κάθε χρόνο τον Νοέμβριο τα ελληνικά Πανεπιστήμια τιμούν αυτή τη μαύρη ημέρα. Μετά την κατάρρευση του στρατιωτικού καθεστώτος και τη μετάβαση στη Δημοκρατία, τα Πανεπιστήμια ήταν εύλογα προσηλωμένα στο να διαφυλάξουν την ανεξαρτησία τους και ειδικά το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης. Από το 1982 και μετά, ένας νόμος απαγόρευσε στις Αρχές Ασφαλείας την είσοδο στα ελληνικά Πανεπιστήμια, ως συνέπεια των πολύ σοβαρών και εκτεταμένων εγκλημάτων που είχαν τελεστεί κατά το παρελθόν στις Πανεπιστημιουπόλεις.

Επιπλέον, το αυτοδιοίκητο των φοιτητών έχει τη δυνατότητα να κλείσει το Πανεπιστήμιο στο πλαίσιο του δικαιώματος της απεργίας. Σε αυτά τα προνόμια, φοβούνται οι φοιτητές, θα μπει τέλος με το νέο νόμο. «Αν θέλουμε να τα επιβάλουμε αυτά στο εγγύς μέλλον, θα πρέπει να υπολογίζω ότι θα συλληφθώ και ότι θα υποστώ ποινικές διώξεις», λέει ο φοιτητής Πληροφορικής Γιάννης.

Αυτό που για ορισμένους είναι ένας απαραίτητος και προστατευμένος χώρος δημοκρατικής κουλτούρας είναι, κατά τη γνώμη της κυβέρνησης και των συντηρητικών πολιτικών δυνάμεων, ολοένα και περισσότερο ένας χώρος ανομίας. Πραγματικά, αναρχικοί συνεχίζουν να προκαλούν αναταραχές στα πανεπιστήμια με τις καταστροφικές τους δράσεις και μερικές φορές με τη χρήση ωμής βίας. Μετά από πρόσφατες διαδηλώσεις, καταγράφηκαν στο κέντρο της πόλης μεμονωμένες επιθέσεις σε τράπεζες και καταστήματα, εκτός από τις συγκρούσεις με την Αστυνομία.

«Τέτοια περιστατικά βίαιων αναρχικών χρησιμοποιούνται στη συνέχεια για να θεωρηθούν υπεύθυνοι όλοι οι φοιτητές που διαδηλώνουν στην Πανεπιστημιούπολη ειρηνικά για τα δικαιώματά τους», λέει η Νατάσα. Η φοιτήτρια κάθεται με τους συμφοιτητές της σε ένα τραπέζι της «Αντικαπιταλιστικής Αριστεράς», η οποία έχει οργανώσει προεκλογική εκστρατεία για τις επερχόμενες εκλογές για τους εκπροσώπους των φοιτητών. Μοιράζουν αυτοκόλλητα, στα οποία μεταξύ άλλων περιλαμβάνεται ομοίωμα του πρύτανη: «Για να μην είναι πλέον υπεύθυνος ο Παπαϊωάννου».

Ολόκληρο το πανεπιστήμιο είναι στρωμένο με αφίσες: Λογότυπα των Antifa, κόκκινα αστέρια, σφυροδρέπανα, καθώς και πολεμοχαρείς φωτογραφίες από συγκρούσεις με την Αστυνομία. Είναι δύσκολο να βρει κανείς ένα κομμάτι τοίχου στο κεντρικό κτίριο που να μην χρησιμοποιείται για την πολιτική προπαγάνδα.

«Το ζήτημα εδώ δεν είναι ο όλος συμβολισμός», λέει ο Δημήτρης, απόφοιτος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. «Πρόκειται για την άσκηση των δικαιωμάτων μας, για το μέλλον και την ελευθερία μας, η οποία είναι εγγυημένη μόνο εφόσον η κυβέρνηση δεν παρεμβαίνει εδώ». Η νομοθετική της πρωτοβουλία χρησιμεύει αποκλειστικά για να παρουσιαστεί ως κόμμα του νόμου και της τάξης.

Ο Πρύτανης Νίκος Παπαϊωάννου, τον οποίο οι φοιτητές κατηγορούν ότι δεν συμμετέχει στη συζήτηση, δεν βρήκε τον χρόνο να προβεί σε σχόλια ούτε και μετά από τα επανειλημμένα ερωτήματα του TAGESSPIEGEL.

Εν τω μεταξύ, πολλοί καθηγητές αμφισβητούν το νόημα της παρουσίας αστυνομικών δυνάμεων στην Πανεπιστημιούπολη. «Ακόμη και βάσει του νόμου του 1982, οι δυνάμεις Ασφαλείας μπορούσαν να αναλάβουν δράση για την αντιμετώπιση εγκληματικών πράξεων, σε αυτές τις περιπτώσεις μάλιστα δεν χρειαζόταν άδεια του Πανεπιστημίου», λέει ο Μανώλης Μανωλεδάκης, κοσμήτορας της σχολής ανθρωπιστικών επιστημών του International Hellenic University. «Το ότι η αδυναμία της Αστυνομίας να αναλάβει δράση ενθάρρυνε το έγκλημα αποτελεί μία ανακρίβεια, την οποία η κυβέρνηση αρέσκεται να διαδίδει».

«Η ασφάλεια των φοιτητών και των καθηγητών στο Πανεπιστήμιο αποτελεί προτεραιότητα της κυβέρνησης», αναφέρεται σε ανακοίνωση του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, το οποίο είναι αρμόδιο και για την Αστυνομία. «Δεν αισθανόμαστε σε καμία περίπτωση ανασφαλείς εδώ», αντιλέγει ο φοιτητής Γιάννης. «Εκτός από τις επιχειρήσεις της Αστυνομίας -γιατί δεν στρέφεται κατά των εμπόρων ναρκωτικών, αλλά κατά των ειρηνικών διαδηλώσεων».

Η δράση της Αστυνομίας και εκτός Πανεπιστημιούπολης είναι αμφιλεγόμενη. Αρκετές μελέτες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων του Ιδρύματος Rosa Luxemburg στην Αθήνα, πιστοποιούν ότι πολλοί εντός της Ελληνικής Αστυνομίας πρόσκεινται πολιτικά στην ακροδεξιά. Υπήρξαν επανειλημμένα δημοσιεύματα για υπερβολική βία, ειδικά κατά τη διάρκεια των αυστηρών μέτρων κατά του κορωνοϊού, για παράδειγμα κατά την επιβολή της απαγόρευσης πραγματοποίησης διαδηλώσεων. Η ετήσια έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας καταγγέλλει επίσης ότι συχνά θύματα υπήρξαν και ειρηνικοί διαδηλωτές.

Ωστόσο, οι ακτιβιστές δεν πιστεύουν ότι υπάρχει ακόμη πιθανότητα να σταματήσει ο νόμος που έχει ήδη ψηφιστεί. «Το ζήτημα είναι να δημοσιοποιούμε τα αιτήματά μας, να συνεχίσουμε τη συζήτηση», λέει ο Γιάννης. Μια πρώτη απροσδόκητη επιτυχία ήδη διαγράφεται: Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα, η ειδικά εκπαιδευμένη «Αστυνομία των Πανεπιστημίων» ενδεχομένως να επιτρέπεται να περιπολεί μόνο έξω από τις Πανεπιστημιουπόλεις.